داروهایی که خطر سقوط و شکستگی را در سالمندان افزایش میدهند
بر اساس یک گزارش جدید در سال ۲۰۲۵، افزایش مصرف برخی داروهای نسخهای میتواند یکی از دلایل اصلی رشد چشمگیر مرگومیر ناشی از سقوط در سالمندان باشد. این داروها با تأثیر بر مغز، تعادل و هوشیاری را مختل کرده و احتمال زمینخوردن را بهشدت بالا میبرند.
سقوط یکی از شایعترین دلایل آسیبهای جدی در افراد بالای ۶۵ سال است. آمارها نشان میدهد طی ۳۰ سال گذشته، مرگ ناشی از سقوط در آمریکا بیش از سه برابر شده است. بسیاری از این سقوطها منجر به شکستگی لگن، آسیب مغزی و آغاز یک چرخه نزولی در سلامت فرد میشوند.
یک تحلیل منتشرشده در JAMA Health Forum در سال ۲۰۲۵ هشدار میدهد که بخش قابلتوجهی از این روند نگرانکننده، با افزایش تجویز داروهایی مرتبط است که تعادل و هوشیاری را مختل میکنند.
۴ گروه دارویی پرخطر
پزشکان این داروها را «داروهای افزایشدهنده خطر سقوط» مینامند (FRIDs). چهار دسته از آنها بیش از دیگران نگرانکنندهاند:
۱. اپیوئیدها (مسکنهای قوی)
مانند اکسیکدون و هیدرومورفون
این داروها اعتیادآور و سرکوبکننده سیستم عصبی هستند. خوابآلودگی، کندی واکنش و گیجی، خطر سقوط را افزایش میدهد.
۲. بنزودیازپینها (داروهای ضداضطراب)
مانند دیازپام و آلپرازولام
این داروها سالهاست برای اضطراب و بیخوابی تجویز میشوند، اما اثرات آنها بر تعادل، حافظه و تمرکز در سالمندان بسیار خطرناک است.
۳. گاباپنتینوئیدها (مانند گاباپنتین و پرهگابالین)
در ابتدا برای صرع ساخته شدند ولی اکنون بهطور گسترده برای درد مزمن تجویز میشوند.
خوابآلودگی و حتی ورم پا—که حرکت را سختتر میکند—از پیامدهای آنهاست.
۴. ضدافسردگیها
حتی انواعی که برای سالمندان توصیه میشوند (مانند سیتالوپرام و سرترالین)، میتوانند باعث بیثباتی در راهرفتن شوند.
چرا این داروها باعث سقوط میشوند؟
این چهار گروه با تأثیر مستقیم بر مغز، باعث خوابآلودگی، سرگیجه، کاهش سرعت واکنش و گیجی میشوند.
اما مکانیزم دقیق همیشه روشن نیست.
بهعنوان مثال، گاباپنتین علاوه بر خوابآلودگی، میتواند موجب ورم پا شود و در فرد مبتلا به آرتروز یا مشکل بینایی، مجموعهای از عوامل خطر ایجاد کند.
افزایش مصرف؛ یک هشدار جدی
بر اساس دادههای ارائهشده در مقاله JAMA:
-
۳۲٪ از سالمندان در سال ۲۰۲۲ نوعی مسکن قوی مصرف کردهاند.
-
مصرف گاباپنتین و ترکیب آن با اپیوئیدها بین ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۸ چهار برابر شده است.
-
مصرف داروهای ضدافسردگی در افراد بالای ۶۵ سال از ۸٪ به ۲۰٪ رسیده است.
این اعداد نشان میدهد که وابستگی به این داروها، آرام اما گسترده در حال افزایش است.
اگر این داروها را مصرف میکنید، چه باید بکنید؟
-
هرگز خودسرانه دارو را قطع نکنید. قطع ناگهانی میتواند خطرناک باشد.
-
از پزشک بخواهید یکبار در سال کل داروهای تجویزی و غیرتجویزی شما را بررسی کند.
جمعبندی
سقوط در سالمندان همیشه یک تصادف ساده نیست؛ گاهی نتیجه مستقیم مصرف دارویی است که قرار بوده کمککننده باشد. ترکیبی از آگاهی، توجه به علائم و بازنگری دورهای داروها میتواند به پیشگیری از بسیاری از این آسیبهای جدی کمک کند.
