نان سبوس دار در بدن ما چه کار می کند که می گویند نان سالم تری است؟
نان یکی از اصلیترین مواد غذایی در سفره ما است و در ایران قدیم، نان معادل غذا محسوب میشد. بخش زیادی از انرژی روزانه از طریق مصرف انواع نان تامین میشود، با این حال، نوع نانی که انتخاب میکنیم میتواند نقش مهمی در سلامت ما داشته باشد.
ندا فرحبخش کارشناس ارشد گروه بهبود تغذیه جامعه مرکز بهداشت خوزستان با اشاره به برگزاری پویش ملی تغذیه سالم از ۱۵ تا ۳۰ آذر، در خصوص ارتباط نانهای سنتی و صنعتی با بیماریهای غیرواگیر اظهار کرد: نانهایی که با آرد کامل و سبوسدار تهیه میشوند، چه سنتی و چه صنعتی، منبع خوبی از فیبر، ویتامینها و مواد معدنی هستند و به کنترل قند خون، سلامت دستگاه گوارش و پیشگیری از اضافه وزن کمک میکنند.
وی افزود: در مقابل، نانهایی که با آرد سفید و سبوسگیری شده پخته میشوند، مواد مغذی کمتری دارند و مصرف زیاد آنها ممکن است با افزایش خطر بیماریهای غیرواگیر مانند دیابت نوع ۲، فشار خون بالا، بیماریهای قلبی - عروقی و چاقی همراه باشد.
کارشناس ارشد گروه بهبود تغذیه جامعه مرکز بهداشت خوزستان گفت: نانهای سفید و سبوسگیری شده، شاخص گلایسمی بالاتری دارند و مصرف زیاد آنها میتواند قندخون را سریعتر افزایش دهد.
وی بیان کرد: مطالعهای که در سال ۲۰۲۴ انجام شد، نشان داد که مصرف ۱۰۰ گرم غلات کامل به صورت روزانه با کاهش ریسک دیابت نوع ۲، سرطان کولورکتال و بیماریهای قلبی - عروقی همراه است در حالی که غلات تصفیهشده چنین اثر محافظتی ندارند.
فرحبخش ادامه داد: مطالعهای دیگر نشان داد که مصرف نان سبوسدار با درصد بالاتر جو نسبت به نان گندم، قند خون را آهستهتر بالا میبرد و برای کنترل قند خون انتخاب مناسبتری است.
وی اضافه کرد: همچنین در مطالعهای نشان داده شده است که هرچه آرد استفادهشده در تهیه نان، کمتر سبوسگیری شده باشد، کنترل قندخون بهتر انجام میشود.
کارشناس ارشد گروه بهبود تغذیه جامعه مرکز بهداشت خوزستان گفت: پژوهشهای متعدد نشان دادهاند که نوع نان مصرفی میتواند با فشارخون و بیماریهای قلبی - عروقی مرتبط باشد و مصرف غلات کامل، خطر بروز بیماریهای قلبی - عروقی و مرگ و میر کلی را کاهش میدهد.
وی در ادامهافزود: مصرف نان سبوسدار و نان کامل، در مقایسه با نانهای تهیه شده با آرد سفید مانند نان بربری، لواش، باگت معمولی و...، با کاهش خطر ابتلا به بیماریهای قلبی و فشار خون همراه است.
فرحبخش گفت: پژوهشها روی بیماران مبتلا به فشار خون بالا نشان دادهاند که استفاده از نان کمنمک در مقایسه با نان معمولی، موجب کاهش فشارخون میشود. همچنین نان کم سدیم منجر به بهبود میکروبیوم روده در مبتلایان به پرفشاری خون میشود.
وی ادامه داد: این یافتهها نشان میدهند که جایگزینی نان سفید با نان سبوسدار و کامل میتواند به عنوان یک استراتژی تغذیهای موثر در پیشگیری از بیماریهای قلبی - عروقی و کنترل فشار خون در نظر گرفته شود.
کارشناس ارشد گروه بهبود تغذیه جامعه مرکز بهداشت خوزستان گفت: پژوهشهای اپیدمیولوژیک حاکی از آناند که مصرف بیشتر غلات کامل یا نان سبوسدار با کاهش خطر افزایش وزن و چاقی همراه است و مصرف نان کامل موجب کاهش مصرف انرژی و کاهش وزن در افراد دارای اضافه وزن میشود.
وی افزود: بنابراین شواهد موجود نشان میدهد که جایگزینی نان سفید و سبوسگیری شده با نان سبوسدار سنتی و صنعتی به ویژه در طولانیمدت میتواند به کنترل وزن کمک کند اما برای مشاهده اثر چشمگیر آن معمولا به ترکیب با کنترل کالری رژیم غذایی و فعالیت بدنی نیاز است.
فرحبخش اضافه کرد: مصرف نان و غلات کامل میتواند نقش محافظتی مهمی در مدیریت و پیشگیری از کبد چرب غیر الکلی داشته باشد. مرور شواهد موجود نشان میدهد که رژیم غذایی حاوی غلات کامل، از جمله نان سبوسدار، میتواند با کاهش التهاب، بهبود حساسیت به انسولین و تعدیل متابولیسم چربیها، به عنوان یک راهکار تغذیهای موثر در کاهش پیشرفت کبد چرب استفاده شود.
وی بیان کرد: همچنین شواهد نشان میدهند مصرف بیشتر غلات کامل در نان کامل یا نان سبوسدار، با کاهش خطر برخی سرطانها به ویژه سرطان کولورکتال و مرگ و میر ناشی از آن همراه است.
کارشناس ارشد گروه بهبود تغذیه جامعه مرکز بهداشت خوزستان گفت: مصرف غلات کامل با کاهش معنیدار خطر سرطان روده بزرگ و کاهش مرگ و میر مرتبط با بیماریهای مزمن کبدی همراه است.
وی ادامه داد: در مورد سرطان پستان، شواهد نشان میدهد که مصرف فیبر و نان کامل ممکن است به کاهش سطح هورمونهای مرتبط با رشد تومور کمک کند و در نتیجه، خطر سرطان پستان کمتر شود.
فرحبخش گفت: هرچند نتایج این مطالعات هنوز کاملاً قطعی نیستند، ولی روند کلی، نشاندهنده اثر محافظتی نان کامل در برابر برخی از سرطانهاست.
وی در ادامه افزود: به طور کلی نان کامل نسبت به نان سفید، محافظت بیشتری در برابر بعضی سرطانهای دستگاه گوارش مانند روده بزرگ و تا حدی معده و پانکراس دارد. این اثر احتمالا از مسیرهای متعدد مانند وجود فیبر، ترکیبات فنولی و اثر مفید روی میکروبیوم روده ناشی میشود.
