چهار تهدید جدی برای مستاجران
عدم تطبیق میزان درآمد خانوار با نرخ اجارهبها منجر به جابجایی مستاجران به خانه‌های ارزان و بی‌کیفیت شده است.
سیاستگذاران به کاهش نسبی تورم اجاره دلخوش هستند؛ اما نتایج یک مطالعه درباره زیرپوست بازار اجاره‌نشین‌ها از «ناتوانی دهک‌های پایین و قدرت شکننده دهک‌های میانی در پرداخت ارقام فعلی اجاره‌خانه» حکایت دارد.
داده‌های رسمی از فروکش تورم اجاره طی ماه‌های اخیر حکایت دارد، اما این موضوع لزوما به مفهوم کاهش فشار بر مستاجران نیست. در شرایط کنونی بازار اجاره با 4 هشدار اصلی مواجه است. اولین هشدار عدم‌تطبیق درآمد با نرخ اجارهبها و الزام بخشی از مستاجران به جابه‌‌‌‌جایی به خانه‌‌‌‌ای ارزان‌تر و باکیفیت پایین‌تر است.
هشدار دوم در بازار اجارهبها را باید در محل رشد اقتصادی صفر و منفی در دهه90 و رشد همزمان جمعیت جست‌وجو کرد. این موضوع با کاهش درآمد سرانه، قدرت خرید خانه را در بسیاری از اقشار جامعه از میان برده است.
هشدار سوم در بازار اجاره مربوط به فاکتورهای خارج از این بازار یعنی عوامل ایجادکننده تورم و رشد اقتصادی منفی است. تا زمانی‌که چالش‌های بنیادی اقتصاد یعنی تورم و رشد اقتصادی مرتفع نشود، نمی‌توان با اقداماتی نظیر مسکن استیجاری و یارانه اجارهبها، چالش گروه‌های کم‌‌‌‌درآمد در دسترسی به مسکن را برطرف کرد.
هشدار چهارم در بازار اجارهبها، ناامیدی بخش قابل‌توجهی از مستاجران از خانه‌‌‌‌دار‌شدن است. این موضوع خلاف چیزی است که در دهه‌های 70 در کشور وجود داشت. محمود اولاد، پژوهشگر اقتصاد شهری ضمن بیان 4 هشدار مهم در مورد بازار اجاره، 4 سناریو از چشم‌‌‌‌انداز پایان اجاره‌‌‌‌نشینی ارائه داد.
اولاد تاکید کرد: کیفیت و ویژگی‌های موردانتظار از یک خانه بسته به دهک درآمدی متفاوت است. فقرا طی سال‌های متمادی راه‌‌‌‌حل چالش تامین مسکن خود را پیدا کرده‌اند؛ گروه‌های کم‌‌‌‌درآمد زندگی در یک مسکن غیررسمی را به اجاره‌‌‌‌نشینی در مسکن متعارف ترجیح می‌دهند و این مسکن را راه‌نجات خود از چالش نداشتن خانه می‌دانند.
اولاد تاکید کرد: سهم 33.7درصدی جمعیت مستاجران نسبت به آمار جهانی بالا نیست، اما مساله اصلی در ایران نداشتن چشم‌‌‌‌انداز مثبت نسبت به آینده است. اگرچه تورم اجاره از تورم عمومی کم‌تر‌شده، اما میزان رشد درآمد کمتر از میزان تورم اجاره است و بنابراین در شرایط کنونی بخش عمده‌ای از مستاجران با واهمه از دست‌دادن قدرت اجارهبها در سال‌بعد مواجه هستند.
اولاد در ادامه به تورم بخش مسکن پرداخت و گفت: تورم بخش مسکن و اجارهبها در ایران در صدر تورم در این دو حوزه در دنیا قرار دارد و سهم هزینه اجارهبها از کل هزینه خانوار در کشور برابر 44درصد است.
۴ سناریو از شاخص دسترسی به مسکن
اگر رشد اقتصادی ۵ تا ۶ درصد و تورم زیر ۱۰ درصد باشد، شاخص دسترسی خانوار به 6.5 سال می‌رسد.
اگر رشد اقتصادی ۳ درصد و تورم ۱۰ تا ۱۵ درصد باشد، شاخص به 13.5 سال می‌رسد.
اگر رشد اقتصادی ۱ تا ۲ درصد و تورم ۱۵ تا ۳۰ درصد باشد، شاخص به 18.7 سال می‌رسد.
اگر رشد اقتصادی صفر یا کمتر و تورم بالای ۳۰ درصد باشد، شاخص به 23.5 سال می‌رسد.
