صنعت داروسازی در آستانه بحران؛ دولت هنوز تصمیم نگرفته است!

عابد عظیمی، معاون اجرایی و قائم‌مقام شرکت "واریان فارمد" در گفت‌وگو با خبرگزاری ایلنا با اشاره به سابقه فعالیت این شرکت گفت: "واریان فارمد" یک شرکت دانش‌بنیان است که در سال ۱۳۸۹ تأسیس شد، اما شکل‌گیری آن حاصل بیش از یک دهه فعالیت آکادمیک و دانشگاهی پیش از ثبت رسمی شرکت است. این مجموعه با هدایت یک تیم دانشگاهی، فعالیت خود را بر پایه توسعه فناوری‌های نوین دارورسانی آغاز کرد و توانست نخستین محصول خود را هم‌زمان با تأسیس شرکت به بازار عرضه کند. 

وی افزود: "واریان فارمد" در حوزه سامانه‌های نوین دارورسانی "آهسته رهش" و اشکال نوین تولید دارو فعالیت می‌کند و با تکیه بر توان دانشمندان داخلی، موفق شده این فناوری‌ها را به‌صورت کامل در داخل کشور بومی‌سازی کند.

تمرکز بر تولید داروهای نوین

معاون اجرایی "واریان فارمد" درباره کاربرد محصولات این شرکت توضیح داد: محصولات "واریان فارمد" در حوزه‌های متعددی از جمله درمان بلوغ زودرس در کودکان، سرطان، داروهای مسکن و ضد درد و همچنین داروهای حوزه بیهوشی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

وی ادامه داد: رویکرد شرکت از ابتدا مبتنی بر تحقیق و توسعه و تولید محصولاتی بوده که برای نخستین‌بار در داخل کشور ساخته می‌شوند. تاکنون موفق شده‌ایم ۱۶ محصول را برای اولین بار در ایران تولید کنیم که در دو حوزه محصولات "آهسته رهش" و داروهای عمومی که در تامین آن مشکل وجود دارد قرار می‌گیرند.

عظیمی افزود: در سه سال گذشته، نخستین داروی شرکت در حوزه بیهوشی وارد بازار شده و این مسیر با قدرت ادامه دارد.

تأمین مواد اولیه؛ وابستگی محدود اما حساس

قائم‌مقام "واریان فارمد" در خصوص تأمین مواد اولیه گفت: بخشی از مواد اولیه مورد نیاز شرکت از کشورهای اروپایی تأمین می‌شود. این موضوع در کنار سیاست‌های ارزی متغیر و فرآیندهای اداری پیچیده، چالش‌هایی را برای تولید ایجاد کرده که مدیریت آن نیازمند ثبات و حمایت جدی سیاست‌گذار است.

وی افزود: با ایجاد کارخانه در مناطق محروم، این امکان برای جوانان کشور فراهم شده تا هم‌زمان با تحصیل، فعالیت تخصصی داشته باشند. در حال حاضر بالغ بر ۳۰۰ نفر نیروی انسانی به صورت مستقیم در مجموعه "واریان فارمد" مشغول به کار هستند که در سه مرکز شامل کارخانه تولیدی اشتهارد، مرکز تحقیق و توسعه مستقر در پژوهشگاه علمی و صنعتی ایران (احمدآباد مستوفی) و دفتر مرکزی تهران فعالیت می‌کنند.

در لیست ده شرکت برتر جهان در فناوری دارورسانی هستیم

عظیمی درباره سهم شرکت از بازار دارویی کشور گفت: بر اساس آخرین آمارنامه منتشر شده، "واریان فارمد" حدود یک درصد از نیاز دارویی کشور را به‌صورت ریالی تأمین می‌کند. هرچند این عدد ممکن است کوچک به نظر برسد، اما با توجه به ماهیت تخصصی و راهبردی محصولات، نقش شرکت در زنجیره تأمین دارو بسیار کلیدی است.

وی تأکید کرد: از ابتدای تأسیس، رویکرد صادراتی در استراتژی "واریان فارمد" لحاظ شده، چرا که محصولات تولیدی ما جزء داروهایی هستند که تعداد تولیدکنندگان آن‌ها در دنیا بسیار محدود است.

عظیمی افزود: در حوزه فناوری سامانه‌های نوین دارورسانی، در سطح جهانی تنها تعداد معدودی تولیدکننده فعال وجود دارد و افتخار ما این است که نام "واریان فارمد" در مقالات علمی و ژورنال‌های تخصصی بین‌المللی به‌ عنوان یکی از مراجع این فناوری ذکر می‌شود. "واریان فارمد" امروز در جمع ده شرکت برتر دنیا در این حوزه قرار دارد و در داخل کشور نیز تنها تولیدکننده این فناوری است.

هشدار نسبت به شکل‌گیری تدریجی کمبود دارو

معاون اجرایی "واریان فارمد" با هشدار نسبت به وضعیت فعلی صنعت دارو گفت: کمبود دارو یک‌شبه اتفاق نمیفتد؛ این بحران حاصل مجموعه‌ای از تصمیمات و تأخیرهایی است که ماه‌ها انباشته می‌شود و ناگهان جامعه با واقعیت نبود دارو مواجه می‌شود؛ درست مانند بحران آب یا آلودگی هوا.

وی مهم‌ترین چالش های فعلی صنعت دارو را بحران ارزی و دوره وصول مطالبات بالا دانست و گفت: در حالی که حدود ۲ میلیارد دلار ارز ترجیحی برای دارو در بودجه مصوب شده، تاکنون تنها حدود یک میلیارد دلار آن تخصیص و توسط شرکت‌ها تامین ریال شده ولیکن از همین میزان نیز بیش از ۵۰ درصد هنوز به حساب تأمین‌کنندگان خارجی واریز نشده است.

عظیمی افزود: شرکت‌ها بالغ بر شش ماه هست که ریال مورد نیاز را تأمین کرده‌اند و بانک مرکزی نیز تخصیص را انجام داده، اما فرآیند پرداخت عملاً متوقف مانده است. از خردادماه تاکنون، با وجود طی شدن تمامی مراحل قانونی، بخش قابل توجهی از ارز به مرحله پرداخت نرسیده است.

بروکراسی ارزی؛ مسیر فرسایشی تولید

وی با تشریح روند تخصیص ارز گفت: فرآیند تأمین ارز برای شرکت‌های دارویی بسیار زمان‌بر و پیچیده است و در نهایت، در بسیاری موارد ارز تخصیص‌یافته تا همین الان به حساب تأمین‌کننده خارجی منتقل نشده است. این مسئله باعث بلوکه شدن منابع مالی شرکت‌ها، بالا رفتن هزینه های مالی و آسیب جدی به اعتبار آن‌ها در بازارهای بین‌المللی شده است.

عظیمی تأکید کرد: تأخیرهای مداوم موجب شده بسیاری از شرکت‌های دارویی امکان خرید اعتباری را از دست بدهند و زنجیره تأمین دارو در معرض توقف قرار گیرد.

صنعت دارو در وضعیت بحرانی

قائم‌مقام "واریان فارمد" با اشاره به شرایط کلی صنعت دارو گفت: امروز تقریباً تمام شرکت‌های دارویی کشور در وضعیت بحرانی قرار دارند. بسیاری از آن‌ها با اتکاء به اعتبار گذشته، تولید را سرپا نگه داشته‌اند، اما این وضعیت پایدار نیست.

وی خاطرنشان کرد: دارو کالای معمولی نیست، هرگونه اختلال در تأمین آن مستقیماً با سلامت و جان مردم در ارتباط است و پیامدهای اجتماعی و انسانی گسترده‌ای به همراه دارد.

عظیمی در پایان گفت: امروز زمان هشدار گذشته و زمان اقدام است. اگر تصمیمات فوری و هماهنگ در حوزه تخصیص و تامین ارز، تسریع در بازپرداخت مطالبات و تسهیل فرآیندها اتخاذ نشود، فردا ممکن است بسیار دیر باشد. کمبود دارو تدریجی شکل می‌گیرد، اما زمانی که نمایان می‌شود، کنترل آن بسیار دشوار خواهد بود.