عدم تفکیک میان تاجر و تولیدکننده بازار مواد اولیه را بی‌ثبات کرده است

حسین اصغری، مدیرعامل شرکت «پیلار تجارت»، در گفت‌وگو با خبرگزاری  ایلنا از وضعیت نابسامان واردات مواد اولیه، سیاست‌های ارزی ناهماهنگ و تصمیم‌های خلق‌الساعه دستگاه‌های اقتصادی گلایه کرد و گفت: تصمیم‌های جزیره‌ای ارزی تولید را به مرز رکود رسانده است، به گونه ای که سیاست‌های فعلی عملاً به زیان تولیدکننده و بازرگان تمام شده است. 

به گفته او، زمانی که واردات در اختیار تجار واقعی قرار داشت، بازار از نظم و ثبات برخوردار بود؛ اما با تفکیک سهمیه ارزی و واگذاری بخشی از آن به تولیدکنندگان، هم چرخه واردات کند شده و هم صنایع داخلی با کمبود مواد اولیه روبه‌رو شده‌اند.

تامین مواد اولیه برای بخش نساجی، پلاستیک و داروسازی

اصغری خاطرنشان کرد: شرکت «پیلار تجارت» در چند حوزه صنعتی فعالیت دارد و بخش قابل توجهی از مواد اولیه مورد نیاز صنایع شیمیایی، نساجی و پلاستیک را تأمین می‌کند. مواد وارداتی این شرکت تنها مختص یک صنعت نیست، بلکه بسیاری از اقلام آن در بیش از ۲۰ بخش مختلف از داروسازی تا پوشاک و صنایع غذایی کاربرد دارد.

او تصریح کرد: بخشی از مواد شیمیایی مورد استفاده در کشور دارای نمونه داخلی هستند، اما عمده مواد وارداتی هنوز مشابه تولید داخل ندارند. برای مثال، برخی از حلال‌ها در داخل تولید می‌شوند، اما بسیاری از افزودنی‌ها، رنگ‌ها و ترکیبات خاص پلیمری فقط از کشورهایی مانند چین، هند، تایوان و برخی کشورهای اروپایی قابل تأمین است.

کاهش تخصیص ارز و توقف واردات

مدیرعامل «پیلار تجارت» مهم‌ترین چالش این روزهای فعالان این حوزه را کاهش شدید تخصیص ارز عنوان کرد و گفت: حجم ارزی که در سال‌های گذشته به شرکت‌ها اختصاص داده می‌شد، امروز به شدت کاهش یافته است و در نتیجه، واردکنندگان توان تأمین نیاز بازار را ندارند.

به گفته او، میزان واردات شرکت‌ها مستقیماً به حجم ارزی بستگی دارد که از سوی دولت یا بانک مرکزی دریافت می‌کنند. هرچقدر تخصیص ارز کمتر شود، حجم واردات نیز کاهش می‌یابد و این امر نه‌تنها بر عملکرد بازرگانان، بلکه بر تولیدکنندگان پایین‌دستی نیز تأثیر منفی می‌گذارد.

اصغری تأکید کرد: بسیاری از شرکت‌های بازرگانی به دلیل کمبود ارز و طولانی شدن فرآیند ثبت سفارش، قادر به ترخیص به‌موقع کالا نیستند.

به گفته او، بازرگان باید ظرف دو تا سه ماه کالا را از انبار عمومی خارج کند و در سامانه‌های رسمی ثبت کند تا امکان دریافت ارز مجدد داشته باشد، اما در شرایط فعلی این چرخه مختل شده است.

تخصیص ارز به تولیدکنندگان، ضربه به بازار

اصغری معتقد است؛ یکی از اشتباهات سیاست‌گذار، تخصیص مستقیم ارز به تولیدکنندگان است ضمن آنکه تولیدکننده تخصصی در حوزه واردات ندارد و زمانی که ارز در اختیار او قرار می‌گیرد، اغلب یا قادر به واردات اصولی نیست یا وارداتی انجام می‌دهد که متناسب با نیاز بازار نیست.

به گفته او، این سیاست موجب شد تا بخشی از مواد اولیه‌ای که با ارز دولتی وارد کشور می‌شود، به دلیل نبود تقاضای واقعی، در انبار کارخانه‌ها بمانند و حتی تاریخ انقضای برخی از آن‌ها سر برسد.

 او تصریح کرد: در حالی که بازرگانان واقعی می‌توانستند کالا را در زمان مناسب وارد و توزیع کنند، واگذاری این مسئولیت به تولیدکنندگان موجب اختلال در بازار و افزایش قیمت‌ها شده است.

کاهش سهمیه و افزایش زمان انتظار

مدیرعامل «پیلار تجارت» از طولانی شدن صف تخصیص ارز نیز گلایه کرد و گفت: در گذشته فرآیند تأیید و پرداخت ارز حدود یک ماه طول می‌کشید، اما امروز به شش تا ده ماه افزایش یافته است. به همین دلیل شرکت‌ها نمی‌توانند برنامه‌ریزی دقیقی برای واردات داشته باشند و در نهایت سهمیه آن‌ها کاهش پیدا می‌کند.

او تصریح کرد: شرکتی که در گذشته می‌توانست هر ماه چند کانتینر کالا وارد کند، اکنون به دلیل کمبود ارز و معطلی در بانک مرکزی، مجبور است واردات خود را به حداقل برساند. این مسئله باعث شده حجم عرضه در بازار کم شود و بازرگانان ناچار شوند کالاهای خود را قطره‌چکانی عرضه کنند تا بتوانند نیاز چند صنعت مختلف را هم‌زمان پاسخ دهند.

ناهماهنگی بین نهادهای تصمیم‌گیر

اصغری به مشکلات اداری و بروکراسی پیچیده میان نهادهای اقتصادی نیز اشاره کرد و افزود: بخش زیادی از وقت و انرژی واردکنندگان صرف هماهنگی میان وزارت صمت، گمرک و بانک مرکزی می‌شود که در بسیاری از موارد، ثبت سفارش‌ها در سامانه‌ها به دلیل اختلاف نظر میان دستگاه‌ها ابطال می‌شود و همین موضوع هزینه و زمان را افزایش می‌دهد.

مدیرعامل «پیلار تجارت» تأکید کرد: تصمیم‌های ناپایدار ارزی در نهایت به افزایش قیمت تمام‌شده کالاها منجر می‌شود. وقتی واردکننده نتواند کالای خود را به‌موقع وارد کند، عرضه کاهش می‌یابد و تولیدکننده برای حفظ سهم بازار، مجبور به افزایش قیمت می‌شود.

به گفته او، حتی اگر بعداً تخصیص ارز بهبود یابد، قیمت‌ها به سطح قبلی بازنمی‌گردد، زیرا اثر روانی کمبود و نوسان، بازار را بی‌ثبات می‌کند.

نقد سیاست‌های فردگرایانه

اصغری با انتقاد از تصمیم‌گیری‌های فردی در حوزه سیاست‌گذاری اقتصادی گفت: هیچ تصمیم ارزی نباید بدون نظر کارشناسی فعالان بازار گرفته شود و پیشنهاد می شود کارگروهی متشکل از نمایندگان دولت، اتحادیه‌ها و تجار تشکیل شود تا سیاست‌های ارزی به‌صورت جمعی بررسی و تصویب شوند.

او معتقد است؛ بخشی از نابسامانی بازار نیز ناشی از عملکرد ضعیف برخی اتحادیه‌ها و انجمن‌هاست که نتوانسته‌اند نقش واقعی خود را در هماهنگی میان دولت و بخش خصوصی ایفاء کنند.

مواد اولیه، محور تمامی صنایع‌اند

مدیرعامل «پیلار تجارت» تأکید کرد: مواد اولیه در حقیقت زیربنای همه صنایع کشور است و نمی‌توان آن را در اولویت پایین‌تر از دارو و غذا قرار داد، تمامی محصولاتی که در اطراف ما وجود دارند از آب معدنی و چای گرفته تا پوشاک، دارو و مواد شوینده، وابسته به مواد اولیه هستند و هرگونه اختلال در تأمین آن‌ها، زنجیره تولید کشور را دچار مشکل می‌کند.

اصغری گفت: با وجود تمامی مشکلات، فعالان اقتصادی همچنان امیدوارند که دولت در سیاست‌های ارزی و تجاری خود بازنگری کند.

او معتقد است؛ اگر تصمیم‌گیری‌ها به ‌صورت کارشناسی و هماهنگ میان نهادها انجام شود، هم بازرگانان می‌توانند به وظیفه خود در تأمین مواد اولیه عمل کنند و هم تولیدکنندگان از ثبات قیمتی و امنیت عرضه برخوردار خواهند شد.