تفاوت "Bash" و "Shell" در لینوکس+توضیح ساده و کاربردی

اغلب کاربران تازه‌کار میان دو واژه پرکاربرد یعنی Bash و Shell سردرگم می‌شوند. شاید در نگاه اول این دو یکی به نظر برسند، اما واقعیت این است که هرکدام نقش متفاوتی در تجربه کاربری شما ایفا می‌کنند. درک درست از تفاوت Bash و Shell در لینوکس کمک می‌کند بدانید کجا باید از قابلیت‌های پیشرفته بش استفاده کنید و چه زمانی اسکریپت‌های ساده‌تر و قابل انتقال‌تر به کارتان می‌آید. در ادامه این مطلب، ما این دو ابزار را از چهار جنبه اصلی بررسی و با هم مقایسه می‌کنیم.

اهمیت Bash و Shell در مدیریت سرورها

پیش از بیان فرق Bash و Shell در لینوکس، خیلی کوتاه، اهمیت این دو ویژگی را در اداره سیستم‌های سرور بررسی می‌کنیم. این موضوع برای هر کسی که قصد مدیریت سرورها یا نوشتن اسکریپت‌های اتوماسیون را دارد، ضروری است. اگر روی هاست لینوکس ایران یا انواع دیگر هاستینگ کار می‌کنید، استفاده درست از امکانات پیشرفته Bash می‌تواند مدیریت فایل‌ها، تنظیم دسترسی‌ها و اجرای وظایف زمان‌بندی شده را بسیار ساده‌تر کند. 

در عین حال، اسکریپت‌های ساده‌تر شل برای کارهای سبک و پرتابل بسیار کاربردی هستند. با داشتن این دانش، هم سرعت و امنیت کار شما افزایش پیدا می‌کند و هم تجربه استفاده از هاستینگ، بهینه‌تر و راحت‌تر خواهد شد.

در ادامه شل و بش را در سیستم عامل لینوکس تعریف می‌کنیم، سپس به مقایسه آن‌ها می‌پردازیم.

شِل (Shell) چیست؟

شِل در واقع یک مفسر خط فرمان (Command-Line Interpreter) است که رابطی بین کاربر و سیستم عامل ایجاد می‌کند. روال کار به این شکل است که شما دستورات را در شل وارد می‌کنید، شل آن‌ها را تفسیر می‌کند و برای اجرا به هسته (Kernel) سیستم عامل می‌فرستد.

مثلاً اگر بخواهید فایلی را ایجاد کنید، آن را جابه‌جا کنید یا برنامه‌ای را اجرا کنید، می‌توانید به جای استفاده از محیط گرافیکی، دستور مربوطه را در شِل وارد کنید. شِل سپس این دستور را به سیستم‌عامل منتقل می‌کند تا کار مورد نظر انجام شود.

مزیت شِل این است که شما می‌توانید با نوشتن دستورهای پشت سر هم یا اسکریپت‌ها، کارهای پیچیده را بدون نیاز به کلیک‌های مکرر در محیط گرافیکی، به صورت خودکار انجام دهید. این ویژگی موجب می‌شود شِل برای مدیران سرور، برنامه‌نویسان و کسانی که می‌خواهند کارهای تکراری را سریع‌تر انجام دهند، بسیار مفید باشد. به همین دلیل، یادگیری شِل می‌تواند پایه‌ای قدرتمند برای مدیریت سیستم و کار با سرورهای لینوکس باشد، حتی اگر مبتدی باشید!

بش (Bash) چیست؟

بش یا Bourne-Again Shell یک نوع خاص از شل است. این شل به طور پیش‌فرض روی اکثر توزیع‌های لینوکس و همچنین macOS قرار دارد و یکی از محبوب‌ترین و پرکاربردترین شل‌ها در دنیای یونیکس محسوب می‌شود. بش در واقع نسخه توسعه‌یافته و بهبودیافته شل قدیمی‌تر یعنی Bourne Shell (sh) است که علاوه بر سازگاری با آن، امکانات و ویژگی‌های پیشرفته‌تری هم ارائه می‌دهد.

تفاوت Bash و Shell در لینوکس

شل مثل یک دفترچه راهنماست که به سیستم‌عامل می‌گوید چه کار کند. بش نیز یک نسخه پیشرفته از آن است که امکانات بیشتری مثل انجام خودکار چند کار پشت سر هم دارد. مثلا می‌توانید با شل ساده یک فایل بسازید، اما با بش قادرید همزمان چند فایل بسازید و نامشان را هم تغییر دهید.

برای درک بهتر فرق Bash و Shell در لینوکس، تفاوت‌های اصلی بش و شل را در چند بخش خلاصه می‌کنیم:

۱. رابطه Bash و Shell در لینوکس

تمام اسکریپت‌های Bash در دسته اسکریپت‌های Shell قرار می‌گیرند، اما برعکس این موضوع همیشه درست نیست؛ یعنی شما می‌توانید اسکریپت شل را برای انواع شل‌ها مانند sh، ksh، zsh یا bash بنویسید.

۲. امکانات

بش نسبت به شل‌های ساده‌تر (مثل sh) مجموعه غنی‌تری از قابلیت‌ها دارد، از جمله:

• پشتیبانی از آرایه‌های انجمنی (Associative Arrays)
• محاسبات عددی پیشرفته
• توانایی‌های بیشتر در دست‌کاری رشته‌ها (String Manipulation)
• استفاده از عملگر [[ ]] برای شرط‌ها
• کلمات کلیدی جدید مثل local، let و function
• دستور source برای بارگذاری فایل‌ها (هرچند در شل‌های دیگر هم معادل آن یعنی . وجود دارد)

۳. قابلیت حمل

اسکریپت‌هایی که مخصوص Bash نوشته می‌شوند، ممکن است در سایر شل‌ها بدون تغییر اجرا نشوند، مخصوصاً اگر از امکانات خاص بش بهره ببرند. از سوی دیگر، اسکریپت‌های نوشته‌شده برای شل‌های ساده‌تر مثل sh معمولاً قابلیت حمل آسان‌تری دارند و روی محیط‌های مختلف یونیکسی (از جمله Bash) بدون مشکل اجرا می‌شوند.

۴. موارد استفاده

درباره کاربردهای بش و شل باید بگوییم که:

• بش برای وظایف پیچیده‌تر، اتوماسیون و اسکریپت‌نویسی پیشرفته مناسب است.
• اسکریپت‌های ساده‌تر (مثلاً با sh) برای کارهای پایه یا زمانی که نیاز به بیشترین سطح سازگاری و پرتابل بودن دارید، انتخاب بهتری هستند.

چرا Bash محبوب‌ترین شل لینوکس است؟

بش به عنوان پوسته پیش‌فرض اکثر توزیع‌های لینوکس شناخته می‌شود و به‌عنوان جایگزینی قدرتمند برای Bourne shell طراحی شده است. اگر اسکریپت با دستورهای پایه مانند [ ] یا $(( )) نوشته شود، معمولاً در شل‌های ساده‌تر هم به خوبی اجرا خواهد شد؛ اما در صورت استفاده از قابلیت‌های اختصاصی بش، اجرای آن فقط در Bash امکان‌پذیر است. ضمنا بش به‌دلیل نصب بودن روی تقریباً همه توزیع‌های لینوکس و در دسترس بودن همیشگی، اغلب اولین انتخاب توسعه‌دهندگان برای اسکریپت‌نویسی و خودکارسازی وظایف محسوب می‌شود.

سخن پایانی

با درک تفاوت Bash و Shell در لینوکس قادر خواهید بود هر ابزار را در جای درستش استفاده کنید؛ از قابلیت‌های پیشرفته Bash برای اتوماسیون و مدیریت وظایف پیچیده استفاده کنید و از اسکریپت‌های ساده‌تر شل برای کارهای سبک و قابل‌انتقال بهره ببرید. این شناخت علاوه بر اینکه سرعت و دقت شما را در کار با سرورها افزایش می‌دهد، تجربه بهتری از مدیریت سیستم‌ها و به خصوص کار با هاست لینوکس را برایتان فراهم می‌کند و باعث می‌شود استفاده از منابع سرور به شکل بهتر و کارآمدتری انجام شود.

سوالات متداول

۱. در لینوکس، آیا Bash همان Shell است؟

خیر، بش (Bash) یک نوع خاص از شل است. همه Bashها شل محسوب می‌شوند، اما همه شل‌ها Bash نیستند.

۲. برای یادگیری لینوکس، یادگیری Bash کافی است؟

بله، چون Bash پرکاربردترین شل در سیستم عامل لینوکس است؛ اما آشنایی با شل‌های دیگر هم برای درک بهتر و پرتابل‌نویسی توصیه می‌شود.

۳. چرا بعضی اسکریپت‌ها در شل اجرا نمی‌شوند ولی در Bash اجرا می‌شوند؟

چون آن‌ها از ویژگی‌های خاص Bash استفاده می‌کنند که در شل‌های ساده‌تر مثل sh وجود ندارد.

۴. برای مدیریت هاست لینوکس بهتر است از Bash استفاده کنیم یا Shell؟

بسته به نیاز متفاوت است؛ انجام کارهای پیچیده و اتوماسیون با Bash راحت‌تر است، ولی برای کارهای سبک و پرتابل می‌توانید از شل‌های ساده‌تر هم استفاده کنید.