«القدس العربی» بررسی کرد:
سقوط قیمت نفت، نتیجه تکرار محاسبات اشتباه عربستان است/ خیال‌پردازی اقتصادی آل سعود تاوان سنگینی به دنبال داشت
مهمترین عامل سیاست نفتی عربستان خیال‌پردازی خطرناک آل سعود بود که نتایج منفی زودهنگامی را رقم زد و چرخه محاسبات اشتباه و مکرر اقتصادی آنها را نمایان کرد.
به گزارش ایلنا، روزنامه «القدس العربی» در مقاله‌ای به قلم «سعید الشهابی» نوشت:
شاخص‌های متعددی برای بررسی قدرت اقتصاد جهانی و محلی وجود دارد که از آن جمله می‌توان به شاخص‌هایی چون ارزش سهام بورس‌های داخلی و بین‌المللی، قدرت خرید کشورها، نرخ تورم، قیمت املاک و مستغلات اشاره کرد.
آنچه مسلم است اینکه قیمت نفت تنها یکی از موضوعات اقتصادی است که رسانه‌ها با آن روبه‌رو هستند. اما گسترش اپیدمی ویروس کرونا مسئله نفت را دوباره به معرض نمایش گذاشت و پیگیری امور آن به ویژه در زمینه قیمت، نه تنها برای اقتصاددانان بلکه برای تحلیلگران سیاسی نیز به نگرانی تبدیل شده است. صحبت از قیمت نفت معمولاً محدود به زمان بحران بوده و اغلب موضوع چانه‌زنی بین کشورهای صادرکننده نفت بوده که از نظر سیاسی در حال جنگ هستند. این درحالی است که نفت به ویژه در نیم قرن گذشته بحران‌های بسیاری ایجاد کرده است.
هنگامی که «فیصل بن عبدالعزیز»، پادشاه عربستان سعودی پس از جنگ اکتبر ۱۹۷۳ بر احتمال استفاده از نفت به عنوان سلاح تاکید کرد، قیمت این ماده در مدت زمان کوتاهی دو برابر شد. این آغاز به اصطلاح «رونق نفت» در اواسط دهه ۷۰ که منجر به توسعه اقتصادی کشورهای تولیدکننده شد، کشورهای حاشیه خلیج فارس را در نقشه سیاسی بین‌المللی قرار داد و باعث توسعه اقتصادهای آنها و آغاز دوره «آسمان‌خراش‌ها» در پایتخت‌های آنها شد.
گسترش شیوع بیماری کووید- ۱۹، هفته گذشته یکی از آشفته‌ترین هفته‌های تاریخ تجارت نفت را رقم زد. قیمت نفت با نرخ‌هایی که تاکنون به خود ندیده بود، سقوط کرد و هر بشکه نفت برنت به زیر ۲۰ دلار کاهش یافت (در حالی که در سال ۲۰۰۸ به حدود ۱۵۰ دلار رسید).
بحران اقتصادی جهانی ناشی از پاندمی کرونا قیمت نفت را تحت تأثیر قرار داد. تصمیم اشتباه سعودی درست در زمانی اشتباه و به دلایلی اشتباه در این ضربه سخت و شکننده سهیم بود. عربستان سعودی در هفته دوم مارس پس از فروپاشی گروه اوپک پلاس جنگ نفتی را اعلام کرد و تصمیم گرفت تولید خود را از ۱۰ میلیون به ۱۳ میلیون بشکه در روز افزایش دهد.
در تاریخ هفتم ماه مارس، آغاز روند کاهش قیمت نفت خام در بازارهای خارجی تخفیف‌های بی‌سابقه‌ای را به خریداران آسیا، اروپا و آمریکا ارائه داد تا پالایشگاه‌ها را برای خرید نفت خام سعودی به حساب سایر صادرکنندگان فریب دهند. برای اقتصاددانان و ناظران روشن بود که این تصمیم نادرست است زیرا کشورها تمایل داشتند که وارد قرنطینه کامل شوند و بنابراین اقتصاد آنها تا حد زیادی متوقف می‌شد. خبرگزاری آلمان با انتشار گزارشی این اقدام عربستان را تیراندازی به خود و سایر متحدان نفتی‌اش توصیف کرد و نسبت به پیامدهای آن هشدار داد.
واضح بود که این سیاست نفتی سعودی به تحریک واشنگتن اتخاذ شده بود و واشنگتن در ابتدای کار از سقوط قیمت نفت بسیار خرسند بود و از تمام توان خود برای ذخیره نفت ارزان و افزایش ذخایر استراتژیک خود استفاد کرد. اما ادامه کاهش قیمت نفت سه پیامد ناگوار به دنبال داشت:
نخست: خسارت سرمایه‌گذاران آمریکایی در بخش نفت به ویژه نفت شیل که تولید آن بیش از ۲۵ دلار برای هر بشکه هزینه دارد. این امر فشارهایی را بر دولت ترامپ به منظور پیشگیری از پیامدهای احتمالی وارد کرد اما با این حال، قیمت نفت به سطوح پایین‌تر رسید و به کمتر از ۲۰ دلار کاهش یافت.
دوم: کامل شدن ظرفیت ذخیره آمریکا، چه در مخازن غول پیکر زیرزمینی و چه در نفت‌کش‌های بزرگ اقیانوسی بود. این ظرفیت ذخیره‌سازی درست زمانی کامل شد که سقوط نفت موجب تحمیل باری گران بر اقتصاد آمریکا شد. هزینه ذخیره‌سازی از قیمت خود نفت فراتر رفت.
سوم: سقوط قیمت نفت باعث تضعیف کل ائتلاف منطقه‌ای شد و سایر کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس زیر بار کاهش درآمدهای نفتی در حال غرق شدن هستند آن هم در شرایطی که باید از شهروندان خود در برابر پاندمی کرونا حمایت کنند.
موارد بسیاری وجود دارد که بر خطای سنگین حساب‌های سیاسی و اقتصادی سعودی تاکید می‌کند:
نخست اینکه مقام‌های عربستان معتقد بودند می‌توانند سقوط قیمت‌ها را مهار کنند. یک هفته پس از آنکه عربستان سعودی جنگ نفتی خود را اعلام کرد و قیمت‌های خود را برای انتقام از روسیه کاهش داد، «امین الناصر» مدیرعامل شرکت آرامکو گفت که به طور کل، آرامکو می‌تواند با قیمت بسیار پایین سازگاری داشته و مدت زمان طولانی آن را تحمل کند. «خالد الدباغ»، مدیر مالی شرکت آرامکو نیز گفت که این شرکت با قیمت ۳۰ دلار در هر بشکه بسیار راضی است و ما می‌توانیم تعهدات خود را در رابطه با توزیع‌ها عملی کنیم.
این رویاها خیلی زود از بین رفت و شرکت آرامکوی سعودی به دنبال وام ۱۰ میلیارد دلاری برای تأمین اعتبار خرید سهام شرکت صنعتی «سابک» برآمد. به نظر می‌رسد مهمترین عامل این سیاست سعودی، تخیل‌پردازی خطرناکی بود که نتایج منفی زودهنگامی را رقم زد. علاوه بر محاسبات اشتباه و مکرر آنها (از جمله حمله به بحرین در سال ۲۰۱۱ ، جنگ علیه یمن، هدف قرار دادن قطر) هنگامی که آنها تصمیم گرفتند بازار را در سیل نفت غرق کنند، خطای محاسباتی آنها را در سال گذشته هنگام تصمیم برای شناور کردن آرامکو به وضوح نمایان کرد؛ آنها سال گذشته سعی کردند قیمت تخیلی را برای این شرکت با بیش از دو تریلیون دلار معادل (دو هزار میلیارد دلار) به بازار عرضه کنند. این قیمتی بود که در ذهن «محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی وجود داشت اما تابستان گذشته، بانک‌های بزرگ بین‌المللی درگیر گفتند که قیمت این شرکت بین یک تریلیون و ۱۰۰ میلیارد تا یک میلیون و ۶۰۰ میلیارد دلار است. در نتیجه مقام‌های سعودی تصمیم گرفتند فقط ۱۵ درصد از این شرکت را شناور کنند.
مفهوم آنچه گذشت، چیست؟ این بحران زمانی آغاز شد که روسیه در ابتدای ماه گذشته از کاهش تولید نفت خودداری کرد و عربستان سعودی با افزایش تولید خود و سیلاب بازار نفت به روسیه پاسخ داد. نتیجه آن سقوط قیمت نفت به پایین‌ترین سطح در تاریخ خود بود. این پدیده‌ای است که برای اولین بار رخ می‌دهد. رئیس جمهوری آمریکا به دنبال ماهی گرفتن از آب گل آلود بود زیرا در ابتدا ذخیره استراتژیک خود را افزایش می‌داد، اما ادامه سقوط قیمت‌ها باعث شد که قیمت ذخیره‌سازی بیش از قیمت خرید باشد و اینجا بود که، «دونالد ترامپ» سعودی‌ها را تحت فشار قرار داد تا با تفاهم متقابل با روسیه تولید را کاهش دهند.
با این حال قیمت‌ها همچنان رو به سقوط هستند زیرا در نتیجه اپیدمی و کاهش مصرف نفت، تقاضا برای این ماده بیش از ۲۰ میلیون بشکه در روز کاهش یافته است.
