اجلاس مالزی،‌ علیه انفعال و یک‌جانبه‌گرایی ریاض بود/ پتانسیل کشورهای اسلامی بهترین اهرم گذار از موانع است

«مصیب نعیمی» تحلیلگر مسائل بین‌الملل با اشاره به خروجی نشست مالزی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: برای بررسی خروجی و کلیت کنفرانس مالزی باید نخست به این نکته مهم اشاره شود که بسیاری از رسانه‌های خارجی معتقدند این کنفرانس علناً جایگزین کنفرانس سران کشورهای اسلامی بوده اما واقعیت این است که نمی‌توان این تحلیل را رسماً تایید کرد ولی به هر حال فضای این کنفرانس تا حد زیادی علیه سازمان همکاری کشورهای اسلامی بود. بسیاری از کشورهای اسلامی از جمله مالزی معتقدند که کنفرانس سران کشورهای اسلامی و دبیرخانه آن که در جده قرار دارد به ابزار سوء استفاده عربستان سعودی از آن تبدیل شده و عملاً کارایی خود را از دست داده است. در این میان «ماهاتیر محمد» نخست وزیر مالزی دقیقاً از این وضعیت ابراز نگرانی و ناراحتی کرده است و بارها خواهان اصلاح ماهیت و فعال شدن کنفرانس سران سازمان همکاری اسلامی بوده است اما تاکنون هیچ اتفاقی در این مورد رخ نداده است.

وی ادامه داد: این انفعال موجب شد تا احیای دوباره کنفرانس سران کشورهای اسلامی رخ ندهد و در نهایت مالزی با مرکزیت ماهاتیر محمد سعی کرد تا بتواند مدل‌سازی نسبی از این کنفرانس را در کوآلالامپور به تصویر بکشد. باید متوجه باشیم که مالزی و ماهاتیر محمد بر خلاف عربستان و مقامات این کشور بسیار عملگراتر به حساب می‌آیند، اما متاسفانه در ریاض کنفرانس سران کشورهای اسلامی تنها به ابزار فشار و مرکزی برای صدور بیانیه‌های از پیش تعیین شده تبدیل شده است؛ به عبارتی دیگر باید بگوییم ماهیت کنفرانس سران کشورهای اسلامی کاملاً ظاهری و منفعلانه است. در مالزی و کنفرانس اخیری که رئیس جمهوری ایران هم در آن حضور داشت چالش‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی جهان اسلام مورد نظر قرار گرفت به عبارت دیگر ماهاتیر محمد توانست یک همبستگی اسلامی را مجدداً با مدل دیگر به تصویر بکشد.

این کارشناس مسائل سیاسی با بیان اینکه کنفرانس مالزی نمایانگر توان کشورهای مسلمان در عرصه سیاسی و اقتصادی بود، گفت: معتقدم اقدامی که در کوآلالامپور انجام شد به نوعی مقابله با محافظه‌کاری و افراط‌گری سیاسی بود که سال‌ها در عربستان طرح‌ریزی و اجرا شده است؛ چراکه اگر به وقایع منطقه‌ای نگاه کنیم به وضوح می‌بینیم که علت تفرقه میان مسلمانان چیست و چه سناریوهایی در حال عملیاتی شدن است. به هر ترتیب این کنفرانس را باید شروع فاز جدیدی از همبستگی میان کشورهای اسلامی دانست. در این میان رسانه‌های سعودی و امارات سعی کردند این کنفرانس را تحریم کنند و حتی خروجی و دستاوردهای آن را بسیار ابتدایی و غیرقابل اجرا جلوه دادند.

نعیمی افزود: مساله‌ دیگری که باید به صورت مصداقی به آن نگاه کنیم این است که تشکیل هرگونه تشکیلات اسلامی قطعاً می‌تواند کنفرانس سران کشورهای اسلامی را به حاشیه براند و کارنامه این کنفرانس به خوبی نشان می‌دهد که در ۱۰ سال گذشته ناتوانی بسیاری از ناحیه آن حادث شده است. چراکه خروجی اقدام جده موجب شد تا یکجانبه‌گرایی منطقه‌ای به وجود بیاید و حتی کنفرانس سران به یک محور اختلاف تبدیل شد. در این میان از اخراج سوریه گرفته تا هجمه به قطر و ایران کاملاً نشان می‌دهد که سعودی‌ها و در کنار آنها امارات همچنان به دنبال آن هستند تا همانند آمریکا به همسایگان خود بفهمانند که باید از آنها پیروی کنند که نهایتاً خروجی این وضعیت، تضعیف نهاد مذکور شد؛ چراکه این سازمان ماهیت مستقل خود را طی یک دهه و نیم اخیر از دست داد.

وی در پایان خاطرنشان کرد: زمانی که در مالزی چنین اجلاسی برپا می‌شود و برخی از منتقدان سعودی دور یکدیگر جمع می‌شوند، ریاض عصبانی و ناراحت می‌شود. به نظرم نشست مالزی تا حدودی توانست حاکمیت امارات و خصوصاً عربستان در مورد پیشبرد اهداف کشورهای اسلامی را با چالش جدی روبه‌رو کند اما آنها سعی کردند با انواع و اقسام جنگ‌های روانی کنفرانس مالزی را زیر سوال ببرند. از سوی دیگر در رسانه‌ها اخباری مبنی بر تحت فشار قرار دادن نخست‌وزیر پاکستان توسط سعودی‌ها برای عدم شرکت وی در کوالالامپور مطرح شد که عربستان آن را تکذیب کرد اما باید بدانیم هرچند پاکستان با تمام مشکلاتش، یک کشور مستقل است و روابط سیاسی‌‌اش را خودش تنظیم می‌کند اما احتمال اعمال فشار از سوی ریاض بر اسلام‌آباد را نمی‌توان تکذیب کرد؛ چراکه هزاران نفر از کارگران پاکستانی در امارات و عربستان مشغول به کار هستند و از سوی دیگر، بحران اقتصادی این کشور را محاصره کرده است. بنابراین باید گفت کنفرانس مالزی نه تنها نمایانگر قطب‌بندی جدید بود بلکه نشان داد کشورهای مسلمان برای فائق آمدن بر مشکلاتشان می‌توانند از پتانسیل بالای خود استفاده کنند.