ترکیه «بندبازی سیاسی» در شمال سوریه را انتخاب کرده است/ ناامید شدن از ادلب، آنکارا را به سمت سناریوی منطقه امن سوق داد

«سیدهادی سید افقهی» تحلیلگر مسائل منطقه در تشریح دلایل و پیامدهای سیاسی و امنیتی ایجاد سه منطقه امن در شمال سوریه در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: مساله ایجاد منطقه امن که خروجی توافق اخیر ترکیه و آمریکا به حساب می‌آید را باید یک پرونده تکراری به حساب بیاوریم؛ چراکه این موضوع مربوط به امروز و دیروز نیست، بلکه از زمان شروع بحران سوریه تاکنون این موضوع توسط آنکارا مورد پیگیری قرار گرفته بود. در سال‌های گذشته ترکیه و ایالات متحده بارها به بهانه مبارزه با تروریسم در شرق فرات به دنبال آن بودند که منطقه امن را عملیاتی کنند اما دولت روسیه، سوریه و همچنین ایران با این سناریو مخالف بوده و هستند. روس‌ها و سوریه در مناطق پائین‌تر از جایی که امروز منطقه امن نامیده می‌شود، درگیر مبارزه با تروریسم بودند و در این میان ترکیه بارها در نشست آستانه توافق مناطق کاهش تنش را امضاء کرده بود.

وی ادامه داد: در این مدت ترکیه بارها اظهار کرده بود که به مستندات توافق مناطق کاهش تنش متعهد است اما واقعیت این بود که آنکارا به تمام فرآیند مسائلی که در آستانه و سوچی اتفاق می‌افتاد، به دید پلان دوم نگاه می‌کرد و تمام فکر و ذکر ترک‌ها معطوف به منطقه امن در شمال سوریه بود. در خلال این روند بسیاری از مفسران و ناظران بین‌المللی و حتی تحلیلگران بر این عقیده بودند که تضاد و اختلاف میان آمریکا و ترکیه نمی‌تواند منتهی به ایجاد منطقه امن در شمال سوریه شود. مسائلی مانند عدم استرداد گولن از سوی آمریکا، خرید سامانه اس۴۰۰ از سوی ترکیه و غیره مسائلی بود که این قبیل گمانه‌زنی‌ها را افزایش می‌داد اما هیچگاه به این فکر نشد که ترکیه عضو موثر ناتو است و آمریکا آن را به این آسانی و سادگی مورد هدف قرار نمی‌دهد.

این کارشناس مسائل سیاسی با تشبیه راهبرد سیاسی ترکیه به بندبازی سیاسی، گفت: به صراحت می‌بینیم که ترکیه روزی به سوی آمریکا و روز دیگر به سمت روسیه متمایل می‌شود. یعنی این کشور در حال بازی با مسکو و واشنگتن بر اساس منافع خود است. ممکن است دیپلمات‌ها یا سیاستمداران این اقدام ترکیه را در جهت تامین منافعش قلمداد کنند و حتی آن را مورد تایید قرار دهند اما واقعیت این است که مشخص نیست ترکیه تا کجا و تا چه میزان می‌خواهد با این دو گزینه بازی کند. بارها این اتفاق از سوی آنکارا در پرونده سوریه رخ داده است اما به نظرم روزی فرا می‌رسد که اردوغان و ساختار سیاسی ترکیه مجبور خواهند شد از میان مسکو و واشنگتن یکی را انتخاب کنند. البته بخش اعظمی از سناریوی منطقه امن در شمال سوریه به مساله ادلب و عظم روسیه و سوریه برای پاک‌سازی آن برمی‌گردد.

افقهی افزود: زمانی که صبر روس‌ها و سوریه برای پاکسازی ادلب لبریز شد، شاهد متمایل شدن ترکیه به سوی آمریکا بودیم. ترکیه نفوذ خود در الباب، جرابلس و بخشی از اطراف منبج را گسترش داده است اما معتقد است که این نفوذ و گستره جغرافیایی آن کافی نیست و باید گسترده‌تر شود. از این‌رو شاهد هستیم که مقامات ترکیه به دنبال گسترش نفوذ خود در شرق فرات به عمق ۳۰ کیلومتر هستند. حقیقت این است که ترکیه زمانی که متوجه شد در ادلب نمی‌تواند بیش از این نقش ایفاء کند به سمت ایالات متحده متمایل شد و حتی اعلام کرد که کردها در امان هستند؛ این چرخش دقیقاً نشان می‌دهد ترک‌ها منافع خود را به منافع آمریکایی‌ها گره زده‌اند تا بتوانند از این طریق کاری از پیش ببرند. در این میان باید متوجه بود که قوانین بین‌المللی به خوبی نشان می‌دهد که اقدام ترکیه در شرق فرات کاملاً خلاف عرف و قانون بوده و آنکارا در حال سوءاستفاده از شکست آمریکا در سوریه است.

وی در پایان خاطرنشان کرد: در وضعیت فعلی داعش در نزدیکی گذرگاه التنف فعال شده و حتی کردها را مورد هدف قرار داده است و از سوی دیگر ترکیه همچنان به دنبال هدف قرار دادن زیرشاخه‌های پ.ک.ک است و در این میان یک‌باره سناریوی ایجاد سه منطقه امن از تل‌ابیض تا رأس العین و عین‌العرب عملیاتی می‌شود. نکته اینجاست که اگرچه روس‌ها با اقدام ترکیه مشکل دارند اما یادمان نرود که مسکو سرمایه‌گذاری‌های زیادی روی ترکیه در سوریه انجام داده است و منتظر چیدن میوه‌های خود از منافع ترکیه است. اینکه آیا بازی دوگانه ترکیه با آمریکا و روسیه موجب اعتراض مسکو خواهد شد یا خیر مساله‌ای است که بعید به نظر نمی‌رسد اما مساله اصلی این است که دولت ترکیه دچار خطای محاسباتی شده است؛ چراکه آمریکا و روسیه تنها تا جایی با ترکیه همراهی می‌کنند که منافعشان تامین شود.