پشت پرده درگیری نظامی میان دو دولت لیبی/ سناریوی اخوان المسلمین برای مقابله با پروژه جدید سیاسی در طرابلس

«حسن هانی‌زاده» کارشناس مسائل بین‌الملل در تشریح دلایل و ابعاد حمله نیروهای ارتش ملی لیبی به شهر طرابلس در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا عنوان کرد: پنجشنبه هفته گذشته شاهد اعزام نیروهای ارتش آزاد لیبی به رهبری ژنرال خلیفه حفتر به سمت شهر طرابلس (پایتخت و بزرگ‌ترین شهر لیبی) بودیم که در متن فرمان او به مبارزه نیروهای تحت امر وی با تروریسم و شبه‌نظامیان اشاره شده است. با گذشت چند روز از این واقعه میدانی مهم همچنان پرسش این است که آیا خلیفه حفتر «دولت وفاق ملی» را تروریسم می‌داند یا اینکه سناریوی دیگری برای تسخیر شهر طرابلس از سوی حامیان او طرح شده است؟ پاسخ این سوال تا به امروز به صورت علنی و آشکار مشخص نیست اما بر اساس داده‌ها و سوابق گذشته می‌توان درباره آن گمانه‌زنی کرد.

وی ادامه داد: چندی پیش شاهد پایان ماموریت «غسان سلامه» فرستاده ویژه سازمان ملل به لیبی بودیم که باید آن را نوعی شکست سیاسی و پدیدار شدن بن‌بست در این کشور بدانیم و پس از آن آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل وارد لیبی شد که دیدارها و گفت‌وگوهایی میان او و مقام‌های دو دولت مستقر در شرق و غرب لیبی صورت گرفت. نکته مهم که در شرایط فعلی و پس از خارج شدن دبیرکل سازمان ملل از خاک لیبی باید مورد نظر قرار بگیرد این است که به نظر می‌رسد توافق‌هایی در پشت پرده در مورد اوضاع سیاسی لیبی صورت گرفت که محوریت آن را خلیفه حفتر شکل می‌دهد. باید توجه داشت که گفت‌وگوهای سیاسی میان طیف‌های مختلف لیبی (از ملی‌گراها تا اخوان المسلمین) با شکست روبه‌رو شده و از این منظر کشورهایی مانند مصر، امارات، عربستان، آمریکا، بریتانیا و حتی فرانسه و ایتالیا به دنبال آن هستند تا با حمایت از خلیفه حفتر، ضریب نفوذ او در سراسر خاک لیبی را افزایش دهند. 

این تحلیلگر مسائل سیاسی با اشاره به جایگاه و دیدگاه اخوان المسلمین در لیبی اظهار کرد: جریان اخوان المسلمین لیبی شاخه‌ای از اخوان المسلمین مصر است و از این منظر کشورهایی مانند عربستان، امارات و مصر از قدرت گرفتن این توده سیاسی در لیبی به شدت ترس دارند؛ چراکه اخوان‌المسلمین لیبی بر این باور است که برای برون رفت از فضای سیاسی و بازگشت آرامش سیاسی و امنیتی به لیبی باید انتخابات برگزار شده و شورای انتقالی به وجود بیاید و اگر به غیر از این اتفاق بیافتد، احتمال اینکه قذافی دوم در خاک این کشور ظهور کند& بسیار زیاد است. از این منظر با توجه به لشگرکشی نیروهای خلیفه حفتر و احاطه پیدا کردن آنها بر بخش‌ها و سیستم‌های حیاتی شهر طرابلس (مانند فرودگاه و مناطق حاشیه‌ای این شهر) طی روزهای آینده احتمال دارد که درگیری‌ها در شرق و غرب لیبی افزایش پیدا کند و حتی ممکن است شاهد تجزیه بیش از گذشته این کشور باشیم.

هانی‌زاده ادامه داد: کشورهای منطقه و فرامنطقه به دنبال آن هستند که آرامش به لیبی بازنگردد، چراکه لیبی دارای ذخایر نفت عظیم در آفریقا است و حتی کیفیت نفت این کشور از کشورهای خاورمیانه هم بالاتر است و از این منظر با اخذ وکالت سیاسی از کشورهای اروپایی و آمریکا درصدد بایکوت لیبی هستند. در این میان «فائز السراج» نخست‌وزیر دولت وفاق ملی لیبی از وجهه قابل قبولی میان ملی‌گراها و حتی اسلامگراها برخوردار بوده اما با راهبردهای عربستان، امارات و حتی مصر دچار مشکل شده است. این کشورها، فعلاً بازیگران اصلی پرونده لیبی به حساب می‌آیند و به دنبال آن هستند تا بتوانند از طریق بزرگ‌نمایی رسانه‌ای و میدانی، خلیفه حفتر را ناجی لیبی به دنیا معرفی کنند. باید توجه داشت که فائز السراج تا حد زیادی دارای مقبولیت سیاسی است اما از حیث نظامی کفه ترازو به سمت خلیفه حفتر سنگینی می‌کند.

وی در پایان تصریح کرد: جریان اخوان المسلمین در لیبی و در سایر کشورهای دیگر دارای سابقه مبارزاتی بسیار خوبی است اما عربستان و کشورهای عربی متحد آن از قوت گرفت این جریان سیاسی بسیار هراس دارند و همواره از مصر تا لیبی به دنبال عقیم کردن این جریان بوده و هستند. در این میان طبیعی است که قطر و تا حدودی ترکیه از اخوان‌المسلمین لیبی حمایت کنند و در اینجاست که یک تقابل پنهان سیاسی و امنیتی به وجود می‌آید. جامعه غرب و متحدان عرب آنها در منطقه به دنبال آن هستند تا بتوانند ژنرال خلیفه حفتر که مدت‌ها برای قذافی کار کرده را به عنوان گزینه خود (ولو به صورت موقت) به روی کار بیاورند و در مقابل اخوان المسلمین نمی‌خواهد چنین اتفاقی در لیبی به وقوع بپیوندد. از این منظر اگر نفوذ و پیشروی خلیفه حفتر در لیبی و به خصوص در طرابلس زیاد شود بدون تردید اخوان المسلمین دست به مبارزه سیاسی و زیرزمینی خواهد زد و در این میان ممکن است طیف ملی‌گراها در لیبی هم با آنها ائتلاف کنند.