مروری بر فراز و فرود بهار عربی/ پرونده اول: یمن
زنگنه: انقلاب صنعا توسط عربستان به خون کشیده شد/ ظهور داعش و تقویت القاعده محصول شیطنت ریاض در یمن بود
انباشت مشکلات سیاسی، اقتصادی، معیشتی و اجتماعی، آرام آرام موجب شد تا مردم یمن مانند بشکه‌ای از باروت عمل کنند و خیزش سال ۲۰۱۱ انفجاری بود که باعث و بانی آن را باید بی‌تفاوتی دولت وقت یمن دانست.
«صباح زنگنه» نماینده سابق ایران نزد سازمان همکاری اسلامی در تشریح دلایل خیزش‌های مردمی یمن در سال ۲۰۱۱ در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: خیزش مردم یمن در سال ۲۰۱۱ که تکه‌ای از پازل بهار عربی به حساب می‌آید را نمی‌توان بر محور یک مولفه اصلی تحلیل کرد؛ به عبارتی دیگر بهار عربی در یمن به دلیل انباشت بسیاری از مولفه‌ها به وقوع پیوست که نهایتاً حکومت «علی عبدالله صالح» سقوط کرد. باید به این نکته توجه داشته باشیم که انباشت مشکلات سیاسی، اقتصادی، معیشتی و اجتماعی، آرام آرام موجب شد تا مردم یمن مانند بشکه‌ای از باروت عمل کنند و خیزش سال ۲۰۱۱ انفجاری بود که باعث و بانی آن را باید بی‌تفاوتی دولت وقت یمن دانست. اگرچه موتور محرک این اعتراض‌ها را باید مردم یمن دانست اما نارضایتی احزاب سیاسی این کشور یکی دیگر از دلایل شدت گرفتن بهار عربی در یمن به حساب می‌آید.
وی ادامه داد: احزاب سیاسی یمن نه تنها به مدل اداره حکومت و چینش آن اعتراض داشتند بلکه بر اساس شواهدی که در دست داشتند معتقد بودند تمام کمک‌های مالی که از ناحیه کشورهای خارجی به حساب دولت علی عبدالله صالح واریز می‌شد، توسط او و اطرافیانش مصادره و صرف خودِ آنها می‌شد و هیچ تحولی در حوزه رفاه اجتماعی و اقتصادی صورت نمی‌گرفت و بخشی دیگر از این کمک‌ها صرف خرید تسلیحات غیر ضروری می‌شد. در این میان دولت علی عبدالله صالح حدود شش بار وارد جنگ با انصارالله شد و آینده روشنی برای این اقدام‌های وی وجود نداشت؛ حتی نزدیکان او این روند را شروع سقوط دولتش می‌دانستند که البته هیچ توجهی به این مسائل نمی‌کرد. این در حالی بود که عربستان سعودی هر از چندگاهی با حمایت از یک عشیره خاص در یمن، آنها را با دولت علی عبدالله صالح هم‌پیمان می‌کرد اما مردم یمن با خیزش در سال ۲۰۱۱ این معادله را برهم زدند.
این تحلیلگر مسائل منطقه با اشاره به سناریوی عربستان برای خروج علی عبدالله صالح از یمن پس از شروع بهار عربی، گفت: سعودی‌ها در یک سناریوی از پیش تعیین شده اقدام به هدف قرار دادن دفتر علی عبدالله صالح کردند تا پس از آتش‌سوزی آنجا، وی را به بهانه مداوا و طی کردن دوره نقاهت به عربستان منتقل کنند که این امر صورت گرفت اما اسنادی وجود دارد که ریاض قصد ترور او را داشته است اما این سناریو به صورت دیگر رقم خورده است. چراکه پس از مدتی شاهد ان بودیم که از علی عبدالله صالح در خاک عربستان رونمایی شد و نهایتاً وی یمن بازگشت. عده‌ای معتقد بودند که وی برای انتقام گرفتن از سعودی‌ها به یمن آمده است اما اوضاع به گونه‌ای رقم خورد که حتی اجلاس‌های منطقه‌ای برای جلب حمایت از او به بن‌بست رسید و در آنجا بود که عبدربه منصور هادی توسط سعودی‌ها و به عنوان رئیس جمهور یمن وارد خاک این کشور شد.
زنگنه افزود: این روند ادامه داشت تا اینکه دخالت عربستان سعودی در اوضاع و احوال سیاسی و میدانی یمن، باعث آغاز تشنج نظامی و امنیتی در این کشور شد و نهایتاً دیدیم که دولت موقت به رهبری عبدربه منصور هادی در عدن اعلام موجودیت کرد. در این راستا القاعده در یمن به سرعت فعالیت خود را تقویت کرد و از سوی دیگر نشانه‌هایی از ظهور داعش در این کشور ظاهر شد. به همین دلیل بود که انصارالله و کمیته‌های مردمی یمن پس از آزادسازی بسیاری از استان‌های کشور، به سوی عدن آمدند اما در بسیاری از استان‌ها جنگ شهری در جریان بود. در این راستا بارها شاهد خروج منصور هادی از یمن و اقامت وی در ریاض و ابوظبی بودیم که این مهمترین سند در مورد دخالت عربستان و امارات در امور داخلی یمن و مصادره انقلاب ۲۰۱۱ مردم این کشور به شمار می‌رود.
وی در پایان تصریح کرد: فشارهای زیادی از سوی عربستان و امارات به اعضاء شورای همکاری خلیج‌فارس برای اتحاد علیه انصارالله و همچنین حمایت از عبدربه منصور هادی وارد شد اما نتیجه‌ای در بر نداشت و نتیجه آن شد که مقاومت مردم یمن برای دنیا مثال زدنی شد. بدون تردید ورود کشورهای غربی، عربی و اروپایی مانند بریتانیا، فرانسه، آمریکا و عربستان باعث شد تا انقلاب یمن نه تنها از راه اصلی خود منحرف شود بلکه به جنگ خونین تبدیل شد که تنها با مشاهده تصاویر و فیلم‌های آن می‌توان به عمق فاجعه پی برد. در حالت کنونی تنها راهی که عربستان و متحدان آن در مورد یمن و برای برون رفت از باتلاق فعلی می‌توانند در دستور کار قرار بدهند، سوق دادن پرونده این کشور به سوی گفت‌وگوی یمنی – یمنی است؛ چراکه تمام رفت و آمدهای دیپلماتیک فعلی تنها جنبه آرام‌سازی دارد و هیچ گشایش خاصی در اوضاع میدانی و سیاسی آن حاصل نشده است.
