استاد علوم سیاسی دانشگاه «ام‌آی‌تی» در گفت‌وگو با ایلنا:
اسرائیل به دنبال ناممکن نشان دادن صلح خاورمیانه است/ انتقال سفارت آمریکا تمام قوانین بین‌المللی را نقض کرد
پروژه اسرائیل این است که این درگیری‌ها هیچ‌وقت پایان نگیرد تا امکان شکل‌گیری یک مصالحه را ناممکن نشان دهد. بنابراین هرچه بگذرد رسیدن به صلحی پایدار سخت‌تر می‌شود. واضح است که واشنگتن هم علاقه‌ای به صلح ندارد. بنابراین این‌که آمریکا هیچ فشاری برای ایجاد ثبات در منطقه به اسرائیل نمی‌آورد، یک فاجعه است.
پروفسور «استفان ویلیام وان اورا» استاد علوم سیاسی موسسه فناوری ماساچوست (ام‌آی‌تی) است. او که تخصص اصلی‌اش در زمینه روابط بین‌الملل است، روی روابط خارجی ایالات متحده، امنیت ملی و دلایل جنگ و شیوه‌های جلوگیری از آن کار می‌کند. وی همچنین عضو شورای روابط خارجه ایالات متحده است.
وان اورا با اشاره به دلایل انتقال سفارت آمریکا از تل‌آویو به بیت‌المقدس به ایلنا گفت: دوستان ترامپ در آمریکا و اسرائیل او را به این سمت و سو سوق دادند. بسیاری در اسرائیل، به‌ویژه حزب راست‌گرای لیکود، سال‌هاست که روی این پروژه کار کرده‌اند. این مقوله دست اسرائیلی‌ها را در مذاکرات با سران فلسطینی بسیار بازتر می‌کند. این انتقال البته چندان امتیازی به اسرائیل نمی‌دهد. این‌طور نیست که اگر این انتقال صورت نمی‌گرفت، اسرائیل در مذاکرات صلح کوتاه می‌آمد. بسیاری از تحلیل‌گران بر سر این نکته اتفاق‌نظر دارند که در مذاکرات صلح، در نهایت بخش غربی بیت‌المقدس به اسرائیل خواهد رسید. اما در نهایت این مذاکرات صلح است که باید قطعیت چنین احتمال‌هایی را تعیین کند. انتقال سفارت آمریکا به بیت‌المقدس به‌نوعی نفی هرگونه مذاکره صلح بین طرفین است و طرف‌های اسرائیلی از این قضیه استقبال می‌کنند، چراکه در این وضعیت دیگر نیازی به لابی‌گری برای به‌دست آوردن تایید واشنگتن در این زمینه نیست.
وی ادامه داد: بیت‌المقدس در مذاکرات صلح بنا بود منطقه‌ای بین‌المللی باشد، بنابراین اقدام اخیر آمریکا و اسرائیل به معنای پشت پا زدن به تمام سازوکارهای سازمان ملل است. البته این‌که آیا سازمان ملل یا باقی کشورهای جهان اقدامی صورت می‌دهند یا نه، بحث دیگری است. البته به‌نظر من شکی نیست که جهان در نهایت با این قضیه هم کنار خواهد آمد. ترامپ نامزد ریاست‌جمهوری محبوب حزب لیکود بود و اکنون هم دارد در راستای منافع این حزب کار می‌کند.
استفان ویلیام وان اورا با اشاره به این‌که برخی گمان می‌کنند این اقدام «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهوری ایالات متحده، می‌تواند خللی در روابط واشنگتن و هم‌‌پیمانان عربش ایجاد کند، گفت: راستش، کشورهای عربی دیگر چندان اهمیتی برای مسئله فلسطین قائل نیستند و در این سال‌ها بیشتر تمرکز خود را بر روی ایران گذاشته‌اند. عربستان سعودی در سال‌های گذشته بیشتر به منازعاتش با ایران متمرکز بوده تا اتفاقاتی که در فلسطین و دولت این کشور در جریان است. در مورد مصر و اردن هم همین منطق صادق است.
در حقیقت کشورهای عرب منطقه دیگر شکیبایی چندانی در رابطه با فلسطین ندارند، چراکه طی این سال‌ها احزاب فلسطین هنوز نتوانسته‌اند با یکدیگر متحد شوند. اختلاف میان حماس و جنبش فتح سال‌هاست که ادامه دارد و نبود یک رهبری قاطع و منسجم سبب شده دولت فلسطین با مسائلی چون فساد هم دست به گریبان باشد. این هم خود دلیلی است برای آن‌که بسیاری از کشورهای عرب منطقه دیگر وقع چندانی به مسائل کرانه باختری رود اردن نگذارند. در حقیقت، انتقال سفارت آمریکا واکنش چندان پرقدرت و محکمی را هم در میان این کشورها به دنبال نداشت. این خود نشانگر ناشکیبایی این کشورها در رابطه با فلسطین است.
وی ادامه داد: به نظر من، در طولانی‌مدت اسرائیل در رابطه با اقداماتش در بیت‌المقدس باید بسیار محتاط باشد. اگر اشتباهی از آن‌ها سر بزند، ممکن است نتیجه نبردی میان اسرائیل و سراسر جهان اسلام باشد. چنانچه چنین اتفاقی بیفتد، پای بسیاری از کشورها به این منازعه کشیده خواهد شد. بنابراین، با توجه به رویکردهای ضدایرانی کشورهایی چون عربستان، آمریکا در رابطه با مسئله بیت‌المقدس کار چندانی سختی برای ایجاد توازن پیش رو ندارد. اما در طولانی‌مدت اسرائیل باید محتاط باشد. اسرائیل چاره‌ای جز به اشتراک گذاشتن بیت‌المقدس ندارد. اگر چنین نکنند، دیوانه هستند.
استاد علوم سیاسی دانشگاه ام‌آی‌تی با اشاره به عواقب احتمالی قانونی اقدام آمریکا در سازمان ملل و نسبت آن با قوانین جهانی گفت: البته که این اقدام آمریکا در جهت قوانین بین‌المللی نبود. اما قضیه این است که آمریکا یک ابرقدرت است و سازمان ملل را زیر سلطه خود دارد. در آمریکا هیچ مقامی حتی درباره این‌که آیا این اقدام در تضاد با قوانین بین‌المللی بود یا نه حرف هم نمی‌زند. درواقع بحثی که در این زمینه در رسانه‌های آمریکایی مطح می‌شود، بسیار احمقانه است. کسی درباره تاثیری که این اقدام بر روند مذاکرات صلح می‌گذارد صحبت نمی‌کند. اما در نهایت گمان نمی‌کنم واکنش‌های بین‌المللی، لااقل در سطح سازمان ملل، اهمیت چندانی داشته باشد و فکر هم نمی‌کنم که بتواند تاثیری بر روند مسائل داشته باشد.
اما در این میان مسئله مهم‌تری هم وجود دارد؛ این‌که این منازعه همچنان به قوت خود باقی است و از قرار معلوم تا زمان روی کار بودن دولت ترامپ هم ادامه خواهد داشت، چراکه واضح است که او تلاشی برای پایان دادن به این درگیری‌ها نخواهد کرد. واقعا وحشتناک است. پروژه اسرائیل این است که این درگیری‌ها هیچ‌وقت پایان نگیرد تا امکان شکل‌گیری یک مصالحه را ناممکن نشان دهد. بنابراین هرچه بگذرد رسیدن به صلحی پایدار سخت‌تر می‌شود. واضح است که دولت ترامپ هم علاقه‌ای به صلح ندارد. بنابراین این‌که آمریکا هیچ فشاری برای ایجاد ثبات در منطقه به اسرائیل نمی آورد یک فاجعه است.
عضو شورای روابط خارجه ایالات متحده با اشاره همزمانی انتقال سفارت با خروج آمریکا از برجام ادامه داد: شخصا گمان نمی‌کنم این همزمانی عمدی باشد. هیچ‌وقت نباید این امکان را نادیده گرفت که اقدام‌های ترامپ هیچ تناسبی با یکدیگر ندارند. دولت او کاملا بی‌نظم است و کسی دست راست و چپش را وسط آن بحبوحه نمی‌شناسد. حتی در میان کارکنان کاخ سفید هم اختلاف‌نظرهای بسیاری وجود دارد. خود رئیس‌جمهوری هم وقعی به مسائل مهم نمی‌گذارد. حتی در رابطه با دیدار با «کیم جونگ‌اون»، رهبر کره شمالی، هم بسیار ناگهانی تصمیم گرفته شد.
به نظر من این اقدام [انتقال سفارت از تل آویو به بیت‌المقدس] تا حدی در جهت تحریک ایران انجام شده تا این کشور اقدامی شتاب‌زده بکند و آمریکا هم از آن به‌عنوان بهانه‌ای برای رویکردهای سخت‌گیرانه‌تر نسبت به این کشور استفاده کند. اما این تحلیل شخصی من است و تا به حال نشنیده‌ام کسی از این دید به مسئله نگاه کرده باشد. دست آخر، لیکود از هر دوی این تصمیم‌ها استقبال کرد؛ هم انتقال سفارت به بیت‌المقدس به سود اسرائیل و حزب حاکمش بود و هم خروج آمریکا از برجام. در آغاز به کار دولت ترامپ لابی‌های اسرائیل چندان تاثیری نداشتند، اما حالا از موقعیت بهتری برخوردارند و دولت ترامپ از آن‌ها حرف‌شنوی دارد.
او در رابطه با تاثیر اقدام آمریکا بر صلح در منطقه گفت: در وضعیت فعلی حتی کشورهای عرب هم توجه‌شان معطوف به مسائل دیگری است، از جمله ایران. در نهایت، رسیدن به راه‌حلی نهایی برای مسئله غزه بر مسائلی ورای خواست کشورهای عرب منطقه تکیه دارد. اما هرچه این صلح دیرتر به‌دست آید، درگیری‌ها هم شدت بیشتری می‌گیرد. اگر درگیری تنها به اسرائیل و فلسطین محدود بماند، شش میلیون و نیم یهودی در برابر ۱۰ میلیون فلسطینی قرار می‌گیرند. اما اگر این منازعه میان اسرائیل و جهان اسلام باشد، در آن صورت شش میلیون و نیم اسرائیلی در برابر یک و نیم میلیارد مسلمان قرار می‌گیرند. بنابراین رسیدن به یک توافق بر سر بیت‌المقدس چنین ابعاد نهانی را در خود دارد. بنابراین نباید کار به جایی بکشد که این نزاع ابعاد بزرگ‌تر و گسترده‌تری پیدا کند.
پروفسور استفان ویلیام وان اورا در رابطه با رویکرد و واکنش آمریکایی‌ها به تصمیم ترامپ مبنی بر انتقال سفارت به بیت‌المقدس گفت: حزب جمهوری‌خواه از این تصمیم حمایت کرد. تمام اعضای جمهوری‌خواه کنگره از آن حمایت کردند. اکثر دموکرات‌ها با آن مخالفت کردند و آن را اقدامی بیهوده و اشتباه خواندند. البته برخی هم در این حزب بودند که از آن حمایت کردند. مردم آمریکا درک چندانی از این قضیه ندارند و بیشتر توجه‌شان معطوف خروج آمریکا از برجام است. بسیاری از مردم آمریکا معتقدند که خروج آمریکا از برجام یک اشتباه بزرگ بود. هرچه بیشتر می‌گذرد رویکردهایی از این دست قوت بیشتری می‌گیرد.
گفت‌وگو: کامران برادران
