از خاک روسیه تا دریای خزر؛ اوکراین حلقه فشار اقتصادی بر مسکو را تنگتر کرد
اوکراین اعلام کرد که دامنه حملات خود به زیرساختهای انرژی روسیه را گسترش داده و اکنون سکوهای نفتی دریای خزر را نیز هدف قرار داده است. این اقدام بخشی از یک جنگ انرژی راهبردی است که با هدف کاهش منابع مالی مسکو برای تأمین هزینههای جنگ در اوکراین انجام میشود.
به گزارش ایلنا به نقل از سیانان، پهپادهای اوکراینی سکو نفتی فیلانوفسکی، متعلق به شرکت لوک اویل، را هدف قرار دادند؛ این نخستین حمله مستقیم اوکراین به تولید نفت دریایی روسیه محسوب میشود.
این اقدام در چارچوب یک استراتژی گسترده از اوت ۲۰۲۵ دنبال میشود که شامل هدف قرار دادن پالایشگاهها، خطوط لوله، بنادر صادرات و تانکرهای نفتی و اکنون همچنین تاسیسات دریایی است. منابع اطلاعاتی اوکراین به این شبکه خبری گفتهاند که این اقدامات به منظور کاهش توان تولید و صادرات روسیه طراحی شده است.
فشار بر قلب اقتصاد روسیه
از اوت 2025، اوکراین 77 حمله به زیرساختهای انرژی روسیه انجام داده که دو برابر تعداد حملات نیمه نخست سال بوده است. تمرکز این حملات بیشتر بر پالایشگاهها و بنادر صادراتی همچون نووروسیسک، توآپسه و اوست-لوگا بوده است.
بر اساس دادههای پروژه ACLED، هدف قرار دادن مکرر یک تاسیسات مشخص بخشی از استراتژی منظم اوکراین است تا پالایشگاهها از مدار تولید خارج بمانند و توان تولید روسیه کاهش یابد.
به گفته نیکل دوبی، تحلیلگر پالایش شرکت «کپلر»، این حملات مانع تعمیر سریع پالایشگاهها و تولید سوخت نهایی شده و فشار اقتصادی بر مسکو را افزایش داده است. سرگئی واکولینکو، پژوهشگر مرکز کارنگی برلین، نیز هشدار داده که آتشسوزیهای گسترده میتواند تجهیزات فلزی را به گونهای آسیب بزند که تعمیر کامل آن در میانمدت تقریبا غیرممکن باشد.
هدفگیری صادرات و افزایش هزینهها برای روسیه
حملات اوکراین تنها به خاک روسیه محدود نبوده و شامل تانکرهای نفتی در مسیر صادرات، از جمله کشتیهای تحت تحریم در دریای سیاه، نیز شده است. هدف از این اقدام افزایش هزینه ورود نفت روسیه به بازارهای جهانی و ایجاد نگرانی در میان شرکتهای حملونقل و واردکنندگان است.
حمایت غرب و فرصت فشار اقتصادی
اوکراین برای گسترش کمپین خود روی دو عامل کلیدی حساب کرده است: حمایت کشورهای غربی و مازاد عرضه جهانی نفت. ایالات متحده همکاریهای اطلاعاتی خود با کییف را افزایش داده و اتحادیه اروپا نیز حمایتهای لجستیکی و سیاسی ارائه کرده است. همزمان، مازاد عرضه جهانی نفت مانع افزایش شدید قیمتها شده و امکان ادامه فشار اقتصادی بر روسیه بدون آسیب به بازارهای جهانی را فراهم کرده است.
هلیما کرفت از RBC Capital Markets (شاخه سرمایهگذاری بانک رویال کانادا) میگوید ترکیب حملات سازمانیافته به زیرساختها و تحریمهای مستمر میتواند روسیه را به میز مذاکره بکشاند، اما موفقیت آن نیازمند ادامه طولانیمدت این کمپین است.
آمارها نشان میدهد تولید پالایشگاههای روسیه نسبت به سال گذشته حدود ۶ درصد کاهش یافته و این مسأله آشفتگی بازار را تشدید کرده است. شکلگیری صفوف طولانی برای سوخت در فلادیوستوک و اقدامهای دولت برای حمایت از پالایش داخلی یا واردات از بلاروس نیز نشاندهنده وضعیت شکننده بازار است.
تحریمهای جدید آمریکا علیه شرکتهای نفتی روسیه از ژانویه ۲۰۲۵ نیز سبب کاهش درآمدهای انرژی روسیه به پایینترین سطح از فوریه ۲۰۲۲ شده است، به گونهای که صادرات نفت و گاز تقریبا 34 درصد کاهش داشته است.
در حالی که ولادیمیر پوتین مواضع سختگیرانه خود در مذاکرات صلح را حفظ کرده، جنگ انرژی اوکراین نشان میدهد که روسیه دیگر نمیتواند مانند گذشته روی منابع نفتی خود تکیه کند. ادامه این فشار میتواند مسکو را به دادن امتیازات ویژه وادار کند، بهویژه اگر حملات به زیرساختهای حیاتی و خطوط صادرات دریایی ادامه یابد.
به طور خلاصه، اوکراین جنگ خود علیه روسیه را به یک جنگ انرژی راهبردی تبدیل کرده و با حمایت غرب و بهرهگیری از مازاد عرضه جهانی، فشار اقتصادی بیسابقهای بر مسکو وارد میکند؛ این آزمونی جدید برای توانایی روسیه در مقابله با حملات هماهنگ و گسترده به بخش نفت و گاز است.
