سه سال پس از «توافق پکن»؛ رقابت استراتژیک ایران و عربستان مدیریت شد، اما پایان نیافته است
الاخبار نوشت: با وجود تداوم شکافهای راهبردی میان ایران و عربستان، شواهد حاکیست دو کشور طی سه سال گذشته توانستهاند از تشدید تنشها جلوگیری کرده و مسیر گفتوگوهای مستقیم و همکاریهای مرحلهای را باز نگه دارند؛ مسیری که چین با میانجیگری فعال به آن شتاب داده است.
به گزارش ایلنا به نقل از الاخبار، سه سال پس از ازسرگیری روابط دیپلماتیک ایران و عربستان در مارس ۲۰۲۳، اختلافات کلیدی و راهبردی میان دو کشور همچنان باقی است، اما تهران و ریاض توانستهاند رقابتهای خود را مدیریت کنند و از تشدید تنشها جلوگیری کنند.
طی هفتههای اخیر، سومین اجلاس سهجانبه ایران، عربستان و چین در تهران برگزار شد. در این جلسه، نمایندگان سیاسی وزرای خارجه سه کشور شامل مجید تختروانچی از ایران، ولید الخریجی از عربستان و میاو دهیو از چین حضور داشتند و چهارمین نشست نیز قرار است در پکن برگزار شود.
حفظ ثبات در منطقه، بهویژه میان دو قدرت بزرگ خلیجفارس، یکی از اهداف کلیدی چین برای تضمین امنیت انرژی و حفاظت از پروژه «یک کمربند، یک راه» بهشمار میرود. پکن با اتخاذ رویکرد بیطرفانه و نقشآفرینی میانجیگرانه تلاش کرده است منافع اقتصادی و ژئوپلیتیک بلندمدت خود را تثبیت کند و تجربه ناکامیهای پیشین در بحرانهای منطقهای را تکرار نکند.
طبق بیانیه مشترک اجلاس تهران، ایران و عربستان متعهد شدند کلیه مفاد توافق پکن را اجرا کرده و در راستای تقویت روابط همسایگی، به اصول منشور سازمان ملل، قوانین بینالمللی و احترام به حاکمیت و تمامیت ارضی یکدیگر پایبند بمانند. همچنین دو کشور از نقش مثبت چین و پیگیریهای آن در اجرای توافق پکن استقبال کردند. پکن نیز اعلام کرده است که آماده است از گسترش روابط ایران و عربستان در حوزههای مختلف حمایت کند.
دو کشور ضمن تأکید بر اهمیت ارتباط و دیدارهای مستقیم میان مقامات عالیرتبه، به ویژه در شرایط تشدید تنشها در منطقه که امنیت آن و امنیت جهان را تهدید میکند، بر ادامه گفتوگوها و تعاملات تأکید کردند. همچنین سه کشور خواستار توقف فوری حملات اسرائیل به فلسطین، لبنان و سوریه شده و اقدامات خصمانه علیه ایران و نقض حاکمیت آن را محکوم کردند.
با وجود این تلاشها، اختلافات استراتژیک میان ایران و عربستان همچنان پابرجاست. بازگشایی سفارتها، ازسرگیری پروازهای مستقیم، تشکیل کمیتههای مشترک اقتصادی و امنیتی و مشارکت در کنفرانسهای منطقهای، از جمله دستاوردهای ملموس توافق پکن محسوب میشوند. اما اعتمادسازی میان دو طرف تا زمانی که مسائل اساسی حل نشده باقی بماند، کامل نخواهد شد.
از دیدگاه ایران، اولویت اصلی کاهش فشار منطقهای و ایجاد توازن در محیط ژئوپلیتیک خلیجفارس است. تهران در تلاش است تا با دیپلماسی فعال در جهان عرب، خصومتهای منطقهای علیه خود را کاهش دهد و امکان تنفس دیپلماتیک بیشتری برای مقابله با آمریکا، اسرائیل و برخی کشورهای عربی ایجاد کند. در همین راستا، ایران به دنبال آغاز گفتوگوی امنیتی با عربستان درباره خلیجفارس، امنیت انرژی و ثبات بازار نفت و همچنین تشکیل جبههای حداقلی در برابر اسرائیل است.
در مقابل، عربستان با تجربه دههها تنش و رویارویی نیابتی رویکردی واقعگرایانهتر اتخاذ کرده است. خسارات ناشی از حمله به زیرساختهای نفتی آرامکو در سال ۲۰۱۹ و هزینههای سنگین امنیتی، ریاض را به این نتیجه رسانده است که راهحل مقابله با تهران، مذاکره و دیپلماسی است نه مواجهه مستقیم.
