کاخ سفید میزبان بن سلمان؛ سیاست در سایه پول قرار گرفت
تمرکز سفر ولیعهد سعودی به واشنگتن بیش از آن‌که بر سیاست باشد بر «معاملات و پول» است؛ در حالی‌که ریاض می‌کوشد از هرگونه امتیاز راهبردی، از جمله عادی‌سازی علنی روابط با اسرائیل، فاصله بگیرد.
به گزارش ایلنا به نقل از الاخبار، سفر محمد بن‌سلمان، ولیعهد سعودی به واشنگتن، برخلاف فضاسازی رسانه‌های نزدیک به ریاض، تغییری جدی در معادلات منطقه یا جهان ایجاد نخواهد کرد؛ اما برای دو طرف، یعنی محمد بن سلمان و دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا اهمیتی ویژه دارد و نقطه عطفی در روابط واشنگتن- ریاض محسوب می‌شود. واقعیت آن است که ترامپ به دنبال پول است و بن سلمان این پول را در اختیار دارد؛ مسئله‌ای که زمینه امضای قراردادهای تازه و تأمین اهداف اختصاصی هر دو طرف را فراهم می‌کند.
محمد بن سلمان که این‌بار وارد واشنگتن شده، بسیار مقتدرتر از سفر سال ۲۰۱۸ است؛ دوره‌ای که تازه به ولیعهدی رسیده و درگیر ماجراجویی‌های پرهزینه خارجی بود و می‌کوشید تبعات آن را کاهش داده و چهره‌ای پخته‌تر ارائه کند- تلاشی که تا حدی موفق بود، هرچند جنگ یمن همچنان با وجود آتش‌بس سه‌ساله ادامه دارد.
ترامپ نیز در سخنانش هرچند از ملک سلمان نام می‌برد، عملا ولیعهد را هدف قرار می‌دهد؛ زیرا پادشاه از صحنه سیاست کنار رفته است. رئیس‌جمهور آمریکا در این پرونده هم در مقام مسئول رسمی کاخ سفید عمل می‌کند و هم در نقش یک تاجر شیفته پول؛ نقشی که در آن، محمد بن سلمان برای او جذابیت ویژه‌ای دارد.
تردیدی نیست که هرچند ترامپ شخصا در رأس معاملات تجاری قرار ندارد، اما خانواده، نزدیکان و شرکای او دارای شبکه‌ای گسترده از منافع مشترک با دولت‌های ثروتمند نفتی، به‌ویژه عربستان، هستند. برخلاف سنت گذشته که تصمیم‌سازی در قبال خاورمیانه در وزارت خارجه، پنتاگون یا سیا انجام می‌شد، ترامپ این نقش را به حلقه‌ای از نزدیکان بسیار ثروتمند خود واگذار کرده است؛ حلقه‌ای که حتی پس از پایان دوره ریاست‌جمهوری نیز در اطراف او باقی می‌ماند و همین موضوع برای ترامپ اهمیت اساسی دارد.
محمد بن سلمان؛ ولیعهدی بی‌رقیب در آستانه قدرت کامل
بن سلمان می‌کوشد این سفر را به نمادی از تثبیت قدرت بی‌رقیب خود در ساختار سیاسی عربستان تبدیل کند. او اکنون از نفوذ و اختیاراتی برخوردار است که حتی پدربزرگش، عبدالعزیز آل سعود، بنیان‌گذار پادشاهی سعودی، نیز در اختیار نداشت. نظام فردمحور حاکم بر عربستان- که گاه در آمریکا مورد انتقاد قرار می‌گیرد- همان بستری است که بن سلمان با تکیه بر آن توانست تغییرات بنیادینی در جامعه ایجاد کند؛ تغییراتی که بدون محدود کردن نقش نهادهای سنتی ممکن نبود. از جمله این تحولات، آزادی‌های اجتماعی بی‌سابقه، حذف «هیئت امر به معروف و نهی از منکر» و جایگزینی آن با «هیئت سرگرمی» است.
اهداف سفر؛ قراردادهای میلیاردی و تلاش برای نمایش دستاورد
انتظار نمی‌رود سفر ولیعهد سعودی تغییر اساسی در سیاست‌های آمریکا در خاورمیانه ایجاد کند. این سفر احتمالا به امضای قراردادهای جدید چندصد میلیارد دلاری منجر خواهد شد؛ افزوده بر حدود ۶۰۰ میلیارد دلاری که بن سلمان در سفر قبلی ترامپ به ریاض وعده سرمایه‌گذاری آن را داده بود.
موافقت ترامپ با فروش جنگنده‌های F-35 نیز تأثیر قابل‌توجهی بر موازنه قدرت منطقه نخواهد داشت. نسخه‌ای که عربستان دریافت می‌کند، به اندازه نمونه‌های موجود در آمریکا، بریتانیا یا رژیم صهیونیستی کارآمد نخواهد بود و واشنگتن در صورت لزوم قادر است سیستم‌های آن را از راه دور از کار بیندازد. تجربه جنگ یمن نیز نشان داده است که تکیه بر تسلیحات پیشرفته الزاما به برتری نظامی منجر نمی‌شود.
بن سلمان که بهای سنگینی برای ماجراجویی‌های گذشته پرداخته، اکنون جانب احتیاط را بر هر اقدام پرریسک ترجیح می‌دهد. او تمرکز خود را از سیاست خارجی به سمت اقتصاد، توسعه داخلی، ورزش و سرگرمی منتقل کرده و جامعه سعودی را نیز از فضای سیاسی به سمت مصرف‌گرایی و سرگرمی سوق داده است. در چنین شرایطی، بعید است ولیعهد با وجود تداوم تجاوزات رژیم صهیونیستی، تن به عادی‌سازی علنی روابط با تل‌آویو بدهد؛ آن هم در قبال چند ده فروند F-35 که عملا منفعت راهبردی محدودی برای او دارد.
قرارداد احتمالی دفاعی میان آمریکا و عربستان- در صورت امضا- بیشتر شبیه فرمان اجرایی‌ای خواهد بود که پیش‌تر برای قطر صادر شد؛ فرمانی که هر رئیس‌جمهوری می‌تواند با یک امضا آن را لغو کند و هیچ شباهتی به پیمان‌های دفاعی رسمی و پایدار مانند ناتو یا توافقات واشنگتن با ژاپن و کره جنوبی ندارد.
در موضوع غنی‌سازی هسته‌ای و همکاری در حوزه هوش مصنوعی و فناوری‌های پیشرفته نیز آمریکا اختیار کامل را در دست خواهد داشت و عربستان در بهترین حالت نقش یک مشتری را خواهد داشت، نه شریک توسعه.
از چهره‌ای پرحاشیه تا شریکی مورد احترام
محمد بن سلمان برای بازگشت به آمریکا نیاز به شش سال زمان داشت- شکافی که نشان‌دهنده میزان پیچیدگی روابط دو کشور است. او در این مدت از چهره‌ای که حضورش برای واشنگتن دردسرساز بود، به مهمان ویژه‌ای تبدیل شده که با بالاترین سطح استقبال روبه‌رو می‌شود. این تغییر نتیجه تلاش‌های گسترده ولیعهد برای بازسازی تصویر خود و تثبیت موقعیتش به عنوان حاکم بالفعل عربستان است.
