قائم‌مقامی در گفت‌وگو با ایلنا تشریح کرد:
اهداف آمریکا از کانالیزه کردن ترکیه در حوزه نظامی و انرژی/ ابعاد روابط تل‌آویو و آنکارا
کارشناس مسائل ترکیه گفت: به‌رغم تمام تفاسیر به نظر می‌رسد سیاست آمریکا صرفاً محدود به دور کردن ترکیه از روسیه نیست و مؤلفه‌های دیگری دارد.
علی قائم‌مقامی، کارشناس مسائل ترکیه با اشاره به توافقات صورت گرفته میان دونالد ترامپ و رجب طیب اردوغان، رؤسای جمهوری آمریکا و ترکیه در گفت‌وگو با ایلنا عنوان کرد: واقعیت این است که ترکیه و آمریکا روابط گسترده‌ای با یکدیگر دارند و هر دو کشور عضو ناتو هستند و ترکیه پس از ایالات متحده، بزرگ‌ترین ارتش این پیمان را در اختیار دارد که این روند از سال ۱۹۵۲ میلادی تاکنون ادامه یافته است. با وجود این همکاری طولانی، روابط دو کشور همواره پیچیدگی‌های خاص خود را داشته است. برای نمونه، در طول این سال‌ها آمریکا و ناتو به شکل‌های مختلف در مسائل داخلی ترکیه مداخله کرده‌اند؛ از جمله حمایت از برخی کودتاهای نظامی یا شبه‌نظامی که علیه دولت‌های ترکیه صورت گرفت. از سوی دیگر، باید توجه کرد که ایالات متحده در ترکیه پایگاه‌های نظامی متعددی دارد؛ بخشی از آنها در چارچوب ناتو فعال هستند و بخشی دیگر به‌طور مستقیم تحت مدیریت آمریکا اداره می‌شوند. مهم‌ترین پایگاه، پایگاه هوایی اینجرلیک است که نقش محوری در تأمین اطلاعات و پشتیبانی برای آمریکا، ناتو و حتی اسرائیل دارد. این پایگاه همچنین میزبان بیش از ۶۰ بمب اتمی ایالات متحده است و علاوه بر آن، پایگاه اینجرلیک به‌عنوان مرکز تدارکاتی، وابسته به پایگاه رامشتاین آلمان عمل می‌کند و هماهنگی گسترده‌ای میان این مراکز وجود دارد. همچنین آمریکا در ترکیه پایگاه‌های دیگری نیز در اختیار دارد که همکاری‌های نظامی، اطلاعاتی و امنیتی دو کشور را تقویت می‌کنند.
وی ادامه داد: در حوزه اقتصادی، حجم مبادلات تجاری ترکیه و آمریکا حدود ۲۶ میلیارد دلار برآورد می‌شود؛ سهم ترکیه از صادرات به آمریکا حدود ۱۳ میلیارد دلار است و متقابلاً آمریکا نیز حدوداً همین میزان کالا به ترکیه صادر می‌کند. آنکارا همواره تلاش کرده است سیاستی متعادل را دنبال کند؛ به‌طوری‌که ضمن حفظ شراکت راهبردی با ایالات متحده و ناتو، روابط گسترده‌ای با روسیه نیز برقرار کرده است. همکاری ترکیه و روسیه شامل قراردادهای امنیتی، نظامی، صنایع دفاعی و ساخت نیروگاه هسته‌ای آک‌کویو می‌شود که توسط مسکو احداث شده و مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد. افزون بر این، نزدیک به ۶۰ درصد نیازهای نفتی و گازی ترکیه از روسیه تأمین می‌شود که اهمیت این روابط را دوچندان کرده است. در عرصه داخلی نیز روابط با آمریکا بر تحولات ترکیه اثرگذار بوده است. برای مثال، بازداشت اکرم امام‌اوغلو، شهردار کلانشهر استانبول، به گفته برخی تحلیلگران با حمایت واشنگتن و به‌ویژه دولت ترامپ صورت گرفت تا موقعیت رجب طیب اردوغان در صحنه سیاسی ترکیه تثبیت شود.
این تحلیلگر مسائل سیاسی تصریح کرد: از سوی دیگر، اردوغان بارها اعلام کرده که ترکیه تنها کشور حامی مردم فلسطین و غزه است و هرگز از این اصول عقب‌نشینی نخواهد کرد. این در حالی است که پیش از عملیات «طوفان الاقصی»، روابط آنکارا و تل‌آویو در سطح بالایی قرار داشت و حتی قرار بود گاز استخراج‌شده توسط اسرائیل از شرق مدیترانه، از طریق قبرس و ترکیه به اروپا صادر شود؛ اما با وقوع تحولات غزه این طرح متوقف شد. با وجود این، روابط تجاری میان ترکیه و اسرائیل ادامه یافت و بنادر دو طرف، همچنان میزبان کشتی‌های حامل کالا بودند. حتی پس از اعلام ممنوعیت پهلوگیری کشتی‌های اسرائیلی در بنادر ترکیه، گزارش‌هایی منتشر شد که نشان می‌داد انتقال کالاها به واسطه قبرس یا یونان همچنان ادامه دارد. بسیاری این همکاری‌ها را تحت نظارت و فشار آمریکا ارزیابی می‌کنند، چراکه واشنگتن اسرائیل را متحد اصلی و راهبردی خود در منطقه می‌داند، در حالی که ترکیه صرفاً شریک راهبردی به‌شمار می‌آید. در سازمان ملل، اردوغان اسرائیل را محکوم کرده و آن را «دولت تروریست و نسل‌کش کودکان» خوانده است؛ اما منتقدان داخلی او می‌گویند که در دیدار با ترامپ، هیچ اشاره‌ای به نسل‌کشی مردم غزه نکرده و در برابر مواضع رئیس‌جمهوری آمریکا سکوت اختیار کرده است. ترامپ در اظهارات خود صرفاً بر آزادی گروگان‌های اسرائیلی تأکید داشت و هیچ اشاره‌ای به کشتار فلسطینیان نکرد. همین مسأله باعث شد مخالفان، اردوغان را به محافظه‌کاری در برابر ترامپ متهم کنند.
وی در پایان خاطرنشان کرد: در حوزه روابط دوجانبه با آمریکا نیز گزارش‌هایی منتشر شده که نشان می‌دهد اردوغان برای جلب حمایت ترامپ، امتیازهای قابل‌توجهی داده است؛ از جمله صفر کردن تعرفه‌های گمرکی بر کالاهای آمریکایی، خرید ۲۲۵ فروند هواپیمای بوئینگ، افزایش تعرفه واردات کالاهای چینی و حتی موافقت با بازگشایی مدارس وابسته به کلیساهای ارتدوکس در ترکیه. علاوه بر این، آنکارا قراردادی ۵۰ میلیارد دلاری برای واردات ۲۰ ساله گاز طبیعی مایع از شرکت‌های آمریکایی امضا کرده که به گفته کارشناسان، هزینه سنگینی بر اقتصاد ترکیه تحمیل خواهد کرد؛ به‌ویژه آنکه واردات گاز از روسیه بسیار ارزان‌تر است. ترامپ همچنین از ترکیه خواسته بود واردات انرژی از روسیه را کاهش دهد، صادرات نفت عراق از طریق بندر جیهان را از سر بگیرد و در حوزه نظامی نیز خرید جنگنده‌های اف-۳۵ و ارتقای ناوگان اف-۱۶ خود را دنبال کند. با این تفاسیر به نظر می‌رسد سیاست آمریکا صرفاً محدود به دور کردن ترکیه از روسیه نیست؛ بلکه هدف اصلی، کشاندن آنکارا به محور ضد مقاومت، نزدیک‌تر کردن آن به اسرائیل و همسو کردن سیاست‌های ترکیه در قبال فلسطین، سوریه و شرق مدیترانه با خواسته‌های واشنگتن است. آمریکا با تقویت حضور نظامی در جزایر یونان و مدیترانه شرقی، فشار بر ترکیه را افزایش داده و تلاش دارد سیاست‌های انرژی و دفاعی آنکارا را نیز تحت کنترل بگیرد. در این میان، اردوغان با وجود برخی اعتراضات لفظی، در عمل گام‌های زیادی در جهت خواسته‌های واشنگتن برداشته است؛ موضوعی که موجب انتقادات گسترده در داخل ترکیه و میان جریان‌های سیاسی مخالف شده است.
