از سقوط رژیم‌ها تا تغییر مرزها؛ آینده مبهم خاورمیانه
اظهارات تازه نماینده ویژه آمریکا درباره بی‌اعتباری متحدان منطقه‌ای واشنگتن و جایگاه ویژه اسرائیل، تنها یک موضع‌گیری دیپلماتیک نیست؛ بلکه نشانه‌ای از آغاز تغییرات عمیق در معادلات قدرت، احتمال بازتعریف مرزها و ورود خاورمیانه به مرحله‌ای پرتنش‌تر از گذشته است.
به گزارش ایلنا به نقل از رای الیوم، در تحولی کم‌سابقه، «تام باراک» نماینده ویژه آمریکا در امور سوریه، در گفت‌وگویی صریح اعلام کرد که کشورهای خلیج‌فارس، از نگاه واشنگتن، متحدان واقعی به شمار نمی‌روند و منافع ایالات متحده با هیچ‌یک از کشورهای خاورمیانه هم‌راستا نیست. او تاکید کرد که اسرائیل تنها شریک واقعی و دائمی آمریکا در منطقه است و واشنگتن سالانه بین ۴ تا ۵ میلیارد دلار به این رژیم کمک می‌کند.
این موضع‌گیری صریح، که به‌گفته برخی تحلیلگران ممکن است پیش از این نیز به‌صورت محرمانه به سران کشورهای عربی منتقل شده باشد، می‌تواند دلیل تلاش برخی کشورها، از جمله عربستان سعودی، برای ایجاد ائتلاف‌های نظامی جدید با کشورهایی مانند پاکستان باشد.
باراک، ضمن توصیف دولت‌های عربی خلیج‌فارس به عنوان «پادشاهی‌های روشنفکر»، گفت که این کشورها متحدان رسمی آمریکا نیستند و واشنگتن هیچ تضمینی برای حمایت از آنها در بحران‌های منطقه‌ای ارائه نمی‌دهد. او همچنین اظهار داشت که نخست‌وزیر اسرائیل هیچ خط قرمزی برای اقدامات خود در منطقه قائل نیست.
نماینده آمریکا با نگاهی بدبینانه به آینده منطقه گفت: «صلح در خاورمیانه بیشتر شبیه یک توهم است و شاید هیچ‌وقت تحقق پیدا نکند، چون همه طرف‌ها برای کسب مشروعیت با یکدیگر درگیرند و این نزاع ادامه دارد.»
این اظهارات در حالی بیان شده که میزان حمایت مردم کشورهای عربی از توافقات عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی، معروف به «توافقات ابراهیم»، به‌طور قابل‌توجهی کاهش یافته است. طبق نظرسنجی‌ها، در بحرین حمایت مردمی از این توافقات از ۴۵ درصد در سال ۲۰۲۰ به ۲۰ درصد در سال ۲۰۲۲ رسیده، و در امارات نیز تعداد مخالفان عادی‌سازی روابط با اسرائیل به بیش از دو سوم جمعیت افزایش یافته است.
باراک همچنین به حملات مکرر اسرائیل به کشورهای منطقه اشاره کرد و گفت این اقدامات باعث شده است تا گروه‌هایی مانند حزب‌الله، توجیه قوی‌تری برای حفظ سلاح‌های خود داشته باشند. او افزود: «وقتی اسرائیل به لبنان، سوریه، تونس و دیگر کشورها حمله می‌کند، حزب‌الله راحت‌تر می‌تواند ادعا کند که برای حفاظت از مردم لبنان در برابر اسرائیل مسلح باقی مانده، و لذا این حزب موقعیت مشروع‌تری پیدا می‌کند.»
او همچنین به برنامه‌های رژیم صهیونیستی برای تغییر مرزهای منطقه اشاره کرد و گفت اسرائیل علاقه‌ای به حفظ وضعیت کنونی بر اساس توافق سایکس-پیکو ندارد و حتی تمایل و توانایی گسترش نفوذ خود به لبنان و سوریه را دارد.
در همین زمینه، برخی تحلیلگران غربی و رسانه‌های آمریکایی نسبت به احتمال حمله اسرائیل به دیگر کشورهای منطقه هشدار داده‌اند. به گفته آنها، کشورهایی مثل مصر، اردن و ترکیه نیز باید نگران افزایش تنش‌ها باشند، مخصوصا با توجه به اینکه آمریکا دیگر تعهدات امنیتی قبلی خود را دنبال نمی‌کند.
این تحولات در مجموع نشان‌دهنده دوره‌ای جدید و پرتنش در معادلات منطقه‌ای است؛ دورانی که به باور ناظران ممکن است با بازتعریف نقشه‌های سیاسی، سقوط برخی رژیم‌ها و حتی تغییر مرزهای جغرافیایی همراه باشد.
