دلایل سرعت بخشیدن به تسلیح کی‌یف توسط آمریکا/ ۴ هدف پوتین از ادامه جنگ اوکراین

عبدالرضا فرجی راد، استاد ژئوپلیتیک در تشریح دلایل و ابعاد دور جدید ارسال تسلیحات آمریکا به اوکراین به دستور دونالد ترامپ در گفت‌وگو با ایلنا اظهار کرد: یکی از اولویت‌های اصلی دونالد ترامپ در صورت بازگشت به کاخ سفید، پایان دادن به جنگ اوکراین بود. او در اظهاراتی وعده داد که می‌تواند در عرض ۲۴ ساعت این بحران را حل کند و دلیل این ادعای بزرگ، رابطه نزدیک و دوستانه‌اش با ولادیمیر پوتین عنوان می‌شد؛ رابطه‌ای که قرار بود با امتیازهایی مانند تسهیل روابط اقتصادی، لغو تحریم‌های نفتی و پذیرش بخشی از خواسته‌های کرملین، به آتش‌بس منجر شود. ترامپ امیدوار بود با تحقق این صلح، به‌عنوان مرد صلح شناخته شده و حتی نامزد جایزه نوبل شود، اما اوضاع آن‌طور که ترامپ تصور می‌کرد پیش نرفت. تلاش‌های اولیه‌اش برای ایفای نقش میانجی بین روسیه و اوکراین نتیجه‌ای نداشت و در نهایت ناامیدی‌اش را اعلام کرد. در یکی از اظهاراتش گفت که دیگر کاری به اوکراین ندارد و اروپا باید خودش بداند چگونه با روسیه رفتار کند. با این حال، او بار دیگر وارد ماجرا شد و تماس‌هایی با پوتین برقرار کرد، اما به تدریج دریافت که خواسته‌های کرملین نه‌تنها بسیار بلندپروازانه‌اند، بلکه با شرایط فعلی امکان تحقق ندارند.

وی ادامه داد: باید توجه داشت که پوتین اهداف مشخصی را دنبال می‌کند؛ اول، تصرف بخش‌هایی از خاک اوکراین و پیشروی مرحله‌به‌مرحله در این مسیر. دوم، ایجاد یک دولت همسو با روسیه در کی‌یف. سوم، اخراج کامل نیروهای خارجی از اوکراین و چهارم، تضعیف ارتش این کشور به‌گونه‌ای که دیگر تهدیدی برای روسیه محسوب نشود. این اهداف از نظر اوکراین، اروپا و حتی آمریکا، غیرقابل قبول‌ هستند. از سوی دیگر، برخلاف گذشته که اروپا در قبال تجاوز روسیه منفعل بود، این بار با قدرت پشت اوکراین ایستاده است. حتی آمریکایی‌ها که برای مدتی کمک‌های نظامی خود را متوقف کرده بودند، پس از مواضع ترامپ، دوباره حمایت‌های خود را از اوکراین افزایش دادند. به همین دلیل، زلنسکی که از مذاکرات بی‌ثمر با ترامپ ناامید شده بود، اکنون حمایت قاطع اروپا را پشت سر دارد. این در حالیست که ترامپ در برابر این بن‌بست، بارها مواضعش را تغییر داده است. از توهین‌های شخصی به پوتین گرفته تا پیشنهاد فروش تسلیحات به اروپا با این شرط که صد درصد هزینه‌ها را اتحادیه اروپا پرداخت کند. منظور او این بود که آمریکا تجهیزات نظامی را تولید و به ناتو بفروشد، سپس ناتو آن‌ها را در اختیار اوکراین قرار دهد.

سفیر پیشین ایران در نروژ تصریح کرد: هدف ترامپ از این پیشنهاد، هم تقویت اقتصاد داخلی آمریکاست و هم حفظ حمایت پایگاه رأی خود. ترامپ می‌داند که بخش بزرگی از حامیانش، از طبقات متوسط، کشاورزان و ملی‌گرایان آمریکایی هستند که مخالف صرف هزینه‌های هنگفت در جنگ‌های خارجی‌اند. این گروه‌ها معتقدند که آمریکا باید منابعش را صرف بهبود وضعیت داخلی کند، نه حمایت نظامی از اروپا، چین، ژاپن یا کره‌جنوبی. اگر ترامپ برخلاف وعده‌هایش رفتار کند و به سبک بایدن یا اوباما عمل نماید، این پایگاه رأی به‌سادگی از او روی‌گردان خواهد شد و حتی احتمال شکستش در انتخابات سنا نیز وجود دارد. از طرفی، نگرانی درباره استفاده اوکراین از این تسلیحات پیشرفته نیز مطرح است. اینکه آیا اوکراین می‌تواند با کمک این سلاح‌ها، عمق خاک روسیه را هدف قرار دهد، پاسخش مثبت است. نمونه‌های عملیاتی متعددی تاکنون از سوی اوکراینی‌ها انجام شده است. برای مثال، با استفاده از پهپادهای کوچک، آن‌ها توانسته‌اند به فرودگاه‌های دوردست روسیه حمله و حتی چند هواپیمای استراتژیک را نابود کنند. توجه داشته باشید که بخش عمده جمعیت و زیرساخت‌های حیاتی روسیه، در منطقه اروپایی این کشور متمرکز است و سیستم دفاع هوایی روسیه نمی‌تواند کل این وسعت جغرافیایی را به‌طور کامل پوشش دهد. بنابراین، با تجهیز اوکراین به موشک‌های دوربرد مانند موشک اتکمز، حمله به عمق خاک روسیه ممکن خواهد بود. 

وی افزود: این موضوع نگرانی‌های جدی برای کرملین به‌وجود آورده است، اما باید توجه داشت که ترامپ شخصیت سیاسی با ثباتی ندارد. او بارها در مواضع مختلفش تغییر نظر داده است. حتی در مسئله اوکراین، ممکن است با یک تماس تلفنی از پوتین که مثلاً وعده اجرای یک آتش‌بس چند هفته‌ای را بدهد، نظر خود را نسبت به ارسال تسلیحات به اوکراین تغییر دهد و این مسئله را معلق کند. سیاست کرملین نیز بر همین اساس پیش می‌رود که بر پایه برخورد محتاطانه با ترامپ برای جلوگیری از تصمیمات ناگهانی بنا شده است؛ چراکه با وجود لحن تند و توهین‌آمیز گاه‌به‌گاه ترامپ، هنوز امکان چرخش ناگهانی او وجود دارد؛ همان‌گونه که در گذشته نیز مواضعش در موضوعات مختلف بارها تغییر کرده است.

وی در پایان خاطرنشان کرد: باید گفت که رؤیای ترامپ برای صلح فوری در اوکراین بیش از آنکه مبتنی بر واقعیت‌های میدانی و خواسته‌های بازیگران اصلی باشد، تلاشی برای تقویت جایگاه شخصی او در سیاست داخلی آمریکا است. جنگ اوکراین برخلاف تصور ترامپ، یک معادله پیچیده ژئوپلیتیکی است که نه با دوستی شخصی با پوتین حل می‌شود و نه با معامله‌های اقتصادی ساده قابل حل و فصل است. راه‌حل این بحران، نیازمند درک عمیق از منافع راهبردی، تعامل چندجانبه و گذر زمان است؛ امری که با شعارهای انتخاباتی ترامپ هم‌خوانی ندارد.