ابعاد موافقت احتمالی اروپایی‌ها با افزایش سهم خود در ناتو/ چالش‌های اقتصادی قاره سبز در مواجهه با خواسته ترامپ

علی بیگدلی، کارشناس مسائل آمریکا با اشاره به اجلاس آتی ناتو و احتمال موافقت کشورهای اروپایی با افزایش سهم خود در گفت‌وگو با ایلنا اظهار کرد: ترامپ در دوره اول ریاست‌جمهوری خود، مسئله تأمین هزینه‌های ناتو را با جدیت مطرح کرد. او اعتقاد داشت که کشورهای عضو باید حداقل دو درصد از تولید ناخالص داخلی خود را صرف بودجه دفاعی کنند؛ در حالی‌که آمریکا سهم بیشتری می‌پردازد. این موضع ترامپ ریشه در نگاه تاریخی آمریکا پس از جنگ جهانی دوم دارد؛ زمانی که ایالات متحده نقش رهبری و برتری بر نهادهای بین‌المللی به‌ویژه ناتو را پذیرفته بود. با توجه به بحران اقتصادی داخلی آمریکا و سیاست کلی ترامپ مبنی بر فشار به اتحادیه اروپا و به‌ویژه تلاش برای به‌زیر کشیدن آن از نظر سیاسی، اکنون او پیشنهاد سهم پنج درصدی از تولید ناخالص داخلی را برای بودجه دفاعی کشورهای عضو ناتو مطرح کرده است. این پیشنهاد در شرایط فعلی، فشار شدیدی را بر کشورهای اروپایی وارد می‌کند؛ چراکه بسیاری از این کشورها با مشکلات اقتصادی جدی مواجه هستند. 

وی ادامه داد: حتی آلمان که یکی از قوی‌ترین اقتصادهای اروپاست، با چالش‌هایی روبه‌رو است. شاید تنها کشورهای بزرگ مانند فرانسه، بریتانیا و آلمان بتوانند این سطح از تعهد را بپذیرند، اما کشورهایی مثل یونان، اسلوونی، ترکیه و حتی مجارستان توانایی پرداخت‌های جدید در قالب سهم آنها در ناتو را ندارند. از طرفی، اگر ترامپ موفق شود این سیاست را اجرایی کند، می‌تواند آن را به‌عنوان یک برگ برنده در سیاست خارجی خود مطرح کند. این اقدام می‌تواند اتحادیه اروپا را بیش از پیش تحت سلطه ایالات متحده قرار دهد و استقلال راهبردی اروپا را محدود کند. نکته دیگر این است که در صورت تحقق این برنامه، امکان دارد کنترل روند حل و فصل بحران اوکراین از دست اروپایی‌ها خارج شود. ترامپ ممکن است با حذف نقش اروپا در این پرونده، مستقیماً با روسیه مذاکره کند و به توافقی دوجانبه برسد که هم منافع آمریکا و هم خواسته‌های پوتین را تأمین کند؛ خواسته‌هایی نظیر الحاق مناطقی از اوکراین به روسیه و جلوگیری از پیوستن اوکراین به ناتو.

این تحلیلگر مسائل بین‌الملل تصریح کرد: در این میان، با توجه به بحران‌های متعدد در اروپا و ضعف اقتصادی برخی کشورهای عضو اتحادیه اروپا، این احتمال وجود دارد که تعدادی از اعضای ناتو از این پیمان خارج شوند. برای مثال، خروج کشورهای کوچک‌تری مانند اسلواکی یا یونان شاید اهمیت زیادی نداشته باشد، اما خروج کشورهایی مانند ترکیه می‌تواند تأثیرات جدی بر توازن استراتژیک ناتو داشته باشد؛ زیرا ترکیه موقعیت جغرافیایی حساسی در منطقه خاورمیانه دارد. نکته مهم دیگر این است که ترامپ و تیمش، برخلاف رویکرد نئوکان‌ها، نگاه متفاوتی به بحران اوکراین دارند. او بارها نشان داده که اهمیت چندانی برای این بحران قائل نیست و علاقه‌مند است آن را به اتحادیه اروپا واگذار کند. در حالی‌که اروپایی‌ها توان و اراده لازم برای حل این بحران را ندارند، و این تنها آمریکا است که می‌تواند پوتین را تحت فشار قرار دهد.

وی در پایان خاطرنشان کرد: برخی رسانه‌های ایالات متحده اعلام کرده‌اند که دبیرکل ناتو تلاش دارد نشست آینده را کوتاه و بی‌حاشیه برگزار کند تا شکاف‌های آشکار بر سر موضوع اوکراین، که در نشست دو سال پیش نیز مطرح شده بود، پنهان بماند. این نشان‌دهنده حساسیت و شکنندگی اوضاع در درون ناتو و اتحادیه اروپا بر سر اوکراین است. در کل به نظر می‌رسد سه محور اصلی در نشست‌های آتی چالش‌برانگیز خواهد بود که نخست، پیشنهاد افزایش سهم بودجه دفاعی کشورهای عضو ناتو تا پنج درصد تولید ناخالص داخلی است. دومین محور، نحوه مواجهه با بحران اوکراین خواهد بود و محور سوم هم، احتمال زمزمه‌های برخی کشورهای عضو ناتو برای خروج از این پیمان در پی فشارهای اقتصادی است.