نوربخش در گفت‌وگو با ایلنا:
شکست حزب مرکل در انتخابات ایالتی کار را برای «آرمین لاشت» سخت کرد/ راست‌افراطی، پایگاه نسبتاً قوی در شرق آلمان دارد/ تحولات جدید به ضرر احزاب بزرگ سنتی است
کارشناس مسائل اروپا گفت: شکست حزب دموکرات مسیحی در انتخابات دو ایالت آلمان، دلایلی از جمله حاشیه‌های پاندمی کرونا را در خود دارد که به هر ترتیب خروجی‌اش برای انتخابات آینده مثبت نیست.
شکست حزب اتحادیه دموکرات مسیحی در دو انتخابات مهم منطقه‌ای بحث و جدل‌های زیادی در فضای سیاسی آلمان به راه انداخته است. تا جایی که بسیاری از مفسران معتقدند که دیگر افق روشنی پیش روی آنگلا مرکل، صدراعظم این کشور و حزب متبوعش نیست. بر این اساس و برای واکاوی ابعاد پیدا و پنهان این تحول سیاسی مهم به گفت‌وگو با سید نادر نوربخش، کارشناس مسائل اروپا پرداختیم که مشروح آن به شرح زیر از نظر می‌گذرد:
عملکرد احزاب مختلف در انتخابات اخیر دو ایالت آلمان از منظر تاریخی چگونه بود؟
همانگونه که مستحضر هستید در آلمان حزب دمکرات مسیحی (حزب آنگلا مرکل) از جناح راست میانه در هر دو انتخابات ایالتی روز یکشنبه عملکرد ضعیفی را از خود نشان داد. در ایالت بادن - وورتمبرگ حزب سبزها و در ایالت راینلاند - فالتس حزب سوسیال دموکرات پیروز شده است.
نخست باید توجه داشته باشیم که در حال حاضر دو حزب اتحادیه دموکرات مسیحی CDU (راست میانه) و حزب سوسیال دموکرات SPD (چپ میانه) به شکل ائتلافی و با صدراعظمی آنگلا مرکل، دولت آلمان را در اختیار دارند که تنها شش ماه به پایان عمر آن باقی مانده است. از سویی دیگر با توجه به نظام فدرال آلمان که شامل ۱۶ ایالت است، انتخابات ایالتی به عنوان بخش مهمی از ساختار سیاسی و اداری، در سطح جداگانه‌ای محسوب می‌شود که انتخابات روز یکشنبه نمونه‌ای از آن است.
بر اساس نتایج در ایالت بادن – وورتمبرگ، حزب مرکل ضعیف‌ترین عملکرد تاریخی در حیات خود را با حدود ۲۳ درصد به نمایش گذاشت. در همین ایالت حزب سبزها با حدود ۳۱ درصد آرا مجدداً مقام نخست را به دست آورد که بالاترین میزان آرا در طول حیات این حزب تلقی می‌شود و بر همین اساس می‌تواند در دولت محلی این ایالت به همکاری با حزب مرکل ادامه داده یا با خروج از آن با دو حزب دیگر شامل سوسیال دومکرات و دمکرات‌های آزاد ائتلاف کند. این ایالت یکی از قطب‌های صنعت خودروسازی این کشور محسوب می‌شود و این نتایج برای دمکرات مسیحی‌ها که ۵۸ سال همواره در دولت محلی این ایالت شرکت داشتند و اغلب در آن حائز اکثریت مطلق می‌شدند، نتایج تحقیرکننده‌ای است. خصوصاً اگر به خاطر آوریم، طی دهه ۷۰ میلادی آنها ۵۷ درصد آرای این ایالت را به دست می‌آورند و سالیان متمادی پایگاه سنتی دموکرات مسیحی‌ها محسوب میشد. در ایالت راینلاند-فالتس هم حزب مرکل که در دور پیشین ۳۲ درصد را به خود اختصاص داده بود این بار تنها ۲۶ درصد آرا را از آن خود کرد و حزب سوسیال دموکرات با ۳۵ درصد همچنان جایگاه نخست را حفظ کرد.
اهمیت نتایج این دو انتخابات در چیست و چرا نتایج آن تا این حد مورد توجه قرار گرفته است؟
باید توجه داشت از چندی پیش ناظران به انتخابات این دو ایالت که از نظر جغرافیایی در جنوب غرب آلمان قرار دارند به عنوان یک معیار برای انتخابات سراسری پیش رو در ۲۶سپتامبر نگاه می‌کردند. خصوصاً اینکه دوره صدارت مرکل پس از ۱۶ سال تا شش ماه دیگر به پایان می‌رسد و آلمان، صدراعظم جدیدی خواهد داشت.
این نتایج همچنین برای «آرمین لاشت» رهبر کنونی حزب دموکرات مسیحی که اخیراً به این مقام دست یافته اهمیت دارد و ممکن است کار را برای وی به عنوان نامزد احتمالی حزب برای جایگاه صدراعظمی مشکل کند؛ خصوصاً اینکه بسیاری از محافظه‌کاران، «مارکوس زودر»، رهبر حزب شاخه دموکرات مسیحی‌ها در ایالت باواریا CSU را گزینه مناسب‌تری برای شرکت در انتخابات شش ماه آینده می‌دانند. بنابراین و با توجه به عملکرد ضعیف راست میانه بسیاری معتقدند این حزب راه بسیار دشواری را برای موفقیت در انتخابات در پیش رو خواهد داشت.
آیا این نتایج را می‌توان به معنای پایان محبوبیت حزب دمکرات مسیحی دانست و علت این افول چه بوده است؟
اگرچه دولت ائتلافی مرکل به دلیل مدیریت قوی در مواجهه با موج نخست کرونا در بهار مورد تحسین قرار گرفت و محبوبیت بالایی در حد ۴۰ درصد در نظر سنجی‌ها در سطح کشور به دست آورد، اما به تدریج و در ماه‌های بعدی و به موازات طولانی شدن محدودیت‌های ناشی از قرنطینه، افزایش نارضایتی عمومی و نیز موج‌های بعدی ابتلا به کرونا باعث اعتراضاتی شد. از سویی دیگر وزیر بهداشت این کشور به دلیل مسائلی همچون کُند پیش رفتن روند واکسیناسیون مورد انتقاد قرار گرفت و نهایتا موضوع رسوایی مربوط به تخلف‌های مالی اعضای حزب در پارلمان در مورد ماسک هم به محبوبیت آنها ضربه زد و میزان این محبوبیت در حال حاضر به حدود ۳۳ درصد افت پیدا کرده است.
دورنمای انتخابات آتی سراسری چگونه خواهد بود؟
در حال حاضر این نگرانی فزاینده از سوی حزب دموکرات مسیحی مرکل وجود دارد که ائتلافی با حضور احزاب سوسیال دمکرات، سبزها و دمکرات‌های آزاد بتواند در انتخابات سراسری پیش‌رو با اتکا به میزان آرای خود بتوانند این حزب را از جایگاه اجرایی به طور کامل خارج کرده و به پیروزی برسند. ائتلافی که به دلیل شباهت نماد رنگ احزاب آن به چراغ راهنمایی رانندگی با همین نام مشهور شده است. البته وضعیت سیاسی آلمان به‌رغم ساختار پارلمانی این کشور ثبات نسبی را به همراه داشت؛ به طوریکه معمولاً قدرت طی دهه‌های متمادی بطور چرخشی در اختیار دو حزب اصلی قرار داشت. با این حال به نظر می‌رسد به موازات کاهش محبوبیت جناح حاکم و رشد احزاب دیگر از جمله سبزها، صحنه سیاسی این کشور با تحولاتی روبه‌رو شود که به ضرر احزاب بزرگ سنتی باشد.
عملکرد راست افراطی به چه شکلی بود؟
یکی دیگر از چالش‌هایی که در سالهای اخیر، صحنه سیاسی آلمان با آن روبه‌رو بوده، رشد جریان راست افراطی در سطوح مختلف از جمله حزبی و زیرزمینی بوده است. برای مثال حزب آلترناتیو برای آلمان (AFD) که در سال ۲۰۱۳ تاسیس شد و در انتخابات همان سال حتی از دستیابی به حد نصاب آرا برای ورود به پارلمان هم بازمانده بود، در انتخابات بعدی، یعنی در سال ۲۰۱۷ با حدود ۱۳ درصد آرا توانست با سیاست‌های مهاجر ستیزانه و مخالف اتحادیه اروپا به عنوان سومین حزب قدرتمند وارد بوندستاگ (پارلمان آلمان) شده و جایگاه مهم اپوزیسیون را در اختیار بگیرد. البته باید توجه داشت در این دو انتخابات ایالتی روز یکشنبه حزب راست افراطی آلمان دچار ریزش شد و تنها حدود ۱۰ تا ۱۱ درصد را به خود اختصاص داد. با این حال این حزب همچنان از پایگاه نسبتاً قوی در ایالت‌های شرق آلمان برخوردار است و در سطح غیرحزبی نیز گرایشات بیگانه‌ستیزانه و ضد مهاجری راست افراطی همچنان وجود دارد.
