چطوری بفهمیم آدم افسرده‌ای هستیم یا نه؟

علائم رایج افسردگی

۱. درد و کوفتگی‌ جسمی

بدن‌درد، کوفتگی عضلات و درد معده از شایع‌ترین علائم افسردگی هستند که اغلب نسبت به آنها بی‌توجهیم و آنها را به کاروبار و فعالیت‌های روزمره ربط می‌دهیم. 

۲. مشکلات تمرکز

اگر حین خواندن یک متن، تماشای یک فیلم یا دنبال‌کردن رشته‌کلام یک مکالمه حواستان پرت می‌شود، یکی از مهم‌ترین دلایلش افسردگی است. این اختلال سلامت روان تمرکز را به‌هم می‌ریزد، فراموشی می‌آورد و قدرت تصمیم‌گیری را از ذهن می‌گیرد. در وبلاگ دکترساینا دراین‌باره بیشتر بخوانید.

۳. رفتارهای پرخطر

خیلی‌وقت‌ها مجازید میل به رفتارهای پرخطر را گردن افسردگی بیندازید! افراد افسرده معمولا برای فرار از واقعیت به مخدر، قمار و فعالیت‌های پرخطر مثل رانندگی پرسرعت یا ورزش‌های رزمی پر‌آسیب روی می‌آورند.

۴. بیزاری از خود

افسردگی با خودسرزنشی همراه است، سرزنش به‌خاطر تمام اشتباهات و خطاهایی که قبلا مرتکب شده‌اید و میلیون‌ها سال از وقوعشان گذشته است! در افراد افسرده، خودسرزنشی ریشه در خودبیزاری دارد و با اعتماد‌به‌نفس پایین، احساس گناه، حس بی‌ارزشی و افکار خودکشی و خودزنی همراه می‌شود.

۵. خستگی، کسلی و بی‌حالی

افسردگی به‌قدری انرژی جسم را تحلیل می‌برد که حتی کوچک‌ترین فعالیت‌ها خسته‌کننده‌اند و زمان زیادی برای انجامشان لازم است. این خستگی آنقدر شدید می‌شود که حتی توان جداشدن از رخت‌خواب را از فرد می‌گیرد!

۶. خشم و تحریک‌پذیری

خشم ناشی از افسردگی ممکن است درون‌ریز و سرکوب‌شده یا برون‌ریز و آشکار باشد. اگر معمولا آشفته، بی‌قرار و کم‌تحملید، هرکس و هرچیزی شما را عصبی می‌کند و این خشم را با کلام، رفتار، دادوفریاد یا نافرمانی نشان می‌دهید، احتمالا دچار افسردگی هستید.

۷. احساس درماندگی و ناامیدی

دورنمای تاریک از افسردگی می‌آید! اگر ناامیدانه فکر می‌کنید شرایط هرگز بهتر نخواهد شد و کاری برای بهبود وضعیت از دست‌تان بر نمی‌آید، مدام احساس گناه می‌کنید و اندوه هم‌نشین همیشگی شماست، احتمالا یک جنگ درونی با افسردگی دارید.

۸. بی‌میلی و بی‌ذوقی

افسردگی علایقی را هدف قرار می‌دهد که تابه‌حال از فکر انجامشان هم لذت می‌بردید! اما حالا هیچ میلی به فعالیت‌های تکراری روزمره یای تفریحات و سرگرمی‌های محبوبتان ندارید. چشم باز می‌کنید و می‌بینید دیگر ورزش نمی‌کنید، غذای سالم نمی‌پزید، قدم نمی‌زنید و دوستانتان را کمتر می‌بینید!

۹. تغییر وزن

پراشتهایی و کم‌تحرکی ناشی از انزوا دست به دست هم می‌دهند و منجر به چاقی می‌شوند. کم‌اشتهایی و کم‌خوری منجر به لاغری نیز از عوارض رایج افسردگی است. تغییرات وزن ناشی از افسردگی را می‌توان با نوسان هورمون‌ها و مصرف داروهای ضدافسردگی نیز مرتبط دانست.

۱۰. تغییرات خواب

بی‌خوابی و پرخوابی هر دو علائم هشداردهندۀ افسردگی هستند. اگر همیشه بین خواب شب بیدار می‌شوید و باید دوباره برای خوابیدن تلاش کنید، یا اگر بیش‌از‌حد می‌خوابید و بعداز بیداری میلی به بلندشدن ندارید، اینها علائم افسردگی شدید هستند.

۱۱. جمع‌گریزی

یکی از موضوعات تست افسردگی بررسی جمع‌گریزی فرد و اجتناب از تماس با دوستان یا شرکت در فعالیت‌های اجتماعی است. این گریز لزوما به معنای افسردگی نیست، اما اگر تاکنون مشتاق مهمانی و فعالیت‌های چندنفره بودید و حالا بی‌میل، کمی نگران‌کننده است.

۱۲. بی‌میلی جنسی

خستگی، احساس بی‌ارزشی، مشکلات ارتباطی و تغییرات هورمونی ناشی از افسردگی زمینه‌ را برای بی‌میلی جنسی فراهم می‌کنند. داروهای ضدافسردگی نیز مزید بر علت می‌شوند و این بی‌میلی را تشدید می‌کنند.

۱۳. داشتن علائم روان‌پریشی

در موارد بسیار نادر، افسردگی شدید می‌تواند زمینه‌ساز روان‌پریشی شود. این گروه از افراد افسرده توهم می‌زنند (چیزهایی می‌بینند و می‌شنوند که وجود ندارد) و یا هذیان می‌گویند (افکار و گفتاری دارند که واقعی نیست).

علائم افسردگی شدید در نوجوانان و کودکان

اکثر کودکان و نوجوانان در سنین پایین‌ کمی دمدمی‌مزاج و بی‌ملاحظه‌اند. این اقتضای سن آنهاست و معمولا گله‌ای نیست. اما نباید نسبت به علائم شدید، عمیق و نگران‌کننده بی‌خیال بود. افسردگی در این سن‌و‌سال به‌مراتب پررنگ‌تر از چالش‌های معمول نوجوانان و شامل این رفتارهاست:

• تحریک‌پذیری و رفتار سرکشانه مانند پرخاشگری در کلاس؛

• وقت‌گذرانی کمتر با دوستان؛

• بی‌علاقگی به سرگرمی‌های محبوب این دوره سنی؛

• تردید بیشتر و تمرکز کمتر؛

• حساسیت به انتقاد یا شکست؛

• مصرف مواد مخدر یا الکل؛

• تغییر در اشتها و الگوی خواب.

علائم افسردگی شدید در سالمندان

افسردگی در بزرگ‌سالی افسردگی بیشتر رنگ‌و‌لعاب پوچی و ناامیدی دارد. افراد مسن اندوه ناشی از افسردگی را نه با غصه‌داری و گریه، بلکه با این موارد نشان می‌دهند:

• بی‌حسی عاطفی؛

• احساس درد و کوفتگی و دیگر مشکلات جسمانی؛

• فراموشی و سایر مشکلات حافظه؛

• انزواطلبی و میل ماندن در خانه؛

• اختلالات خواب و اشتها (کم یا زیاد شدن)؛

• کاهش انرژی و خستگی مفرط؛

• بی‌توجهی به بهداشت شخصی؛

• افکار مربوط به مرگ یا خودکشی؛

• عصبانیت، تنش یا بی‌قراری زیاد؛

• کندی در حرکات و گفتار.

علائم افسردگی شدید در زنان و مردان

تفاوت علائم افسردگی در زنان و مردان بازمی‌گردد به تفاوت‌های بیولوژیکی و اجتماعی آنها. کوچک‌ترین تفاوت در مدارهای مغزی و هورمون‌های جنسی (استروژن و تستوسترون) بر احساسات و خلق‌و‌خو تأثیر می‌گذارد. هنجارهای جنسیتی، فشارهای اجتماعی و تفاوت‌های رفتاری نیز احتمالا در گسترش این اختلال نقش دارند.

• افسردگی در مردان عموما در قالب خستگی، تحریک‌پذیری، مشکلات خواب، مصرف بیش از حد الکل یا مخدر و بی‌میلی به انجام کارهای مختلف ظاهر می‌شود. آقایان به‌ندرت خودبیزاری و ناامیدی خود را بیان می‌کنند و تصدیق آن را نشانۀ ضعف می‌دانند.

• افسردگی در زنان عموما در قالب حس گناه، پرخوابی، پرخوری، افزایش وزن، گریه‌های مداوم، اضطراب، نارضایتی عاطفی و مشکلات در روابط ظاهر می‌شود. تشخیص افسردگی در خانم‌ها ساده‌تر از آقایان است.

چه زمانی برای درمان افسردگی کمک بگیریم؟

اگر علائم افسردگی در بیشتر ساعات روز پابرجا هستند و بیشتر از ۲ هفته ادامه‌دار شده‌اند، هرچه زودتر برای دریافت کمک اقدام کنید، به‌خصوص اگر:

• بی‌انگیزگی باعث شده وقت‌شناس نباشید و همه‌جا دیر برسید، حتی به محل کار!

• عامدانه درهای خانه را می‌بندید و از وقت‌گذرانی با عزیزان خودداری می‌کنید؛

• زود تحریک می‌شوید و سر هیچ‌و‌پوج به دوستانتان حمله می‌کنید؛

• با وجود خستگی طاقت‌فرسا، شب‌ها خواب به چشمتان نمی‌آید؛

• هیچ‌وقت انرژی ندارید و در‌همه‌حال بی‌حالید؛

• تمرکز ندارید و این بی‌توجهی کیفیت کارتان را پایین می‌آورد؛

• به خودآزاری فکر می‌کنید و ادامه زیستن برای‌تان ارزشی ندارد.

لازم نیست منتظر بمانید تا علائم افسردگی شدید ظاهر شود و بعد به‌دنبال کمک باشید. هر زمان حضور غم مداوم را احساس کردید و راهی برای خلاصی از آن نیافتید، برای دریافت کمک با یک روانشناس آنلاین صحبت کنید.