معرفی شاهرود و بسطام، مقاصد گردشگری بکری توجه کافی آنها نشده
شاهرود و بسطام یکی از بهترین مقاصد گردشگری است که جنگل، کویر و آثار تاریخی را در کنار هم دارد. این شهرها با قدمتی هزارساله مقصدی عالی برای سفرهای چندجانبه است. اگر به دنبال سفری متنوع هستید، در ادامه مسیر با جاذبه‌های بکر شاهرود و بسطام آشنا می‌شویم.
شاهرود کجاست؟
شاهرود «قاره کوچک» یکی از بزرگ‌ترین شهرستان‌های استان سمنان و دومین شهر بزرگ ایران بعد از طبس است. این شهر میان دامنه‌های البرز و آغاز کویر مرکزی ایران جای دارد و به دلیل قرارگرفتن در مسیر تاریخی جاده ابریشم و راه تهران ـ مشهد، موقعیت مهمی در گردشگری و اقتصاد دارد. سفر به این شهر از مسیر جاده‌ای تهران ـ گرمسار ـ سمنان ـ دامغان یا با استفاده از راه‌آهن ممکن است و می‌توانید با تهیه بلیط قطار از سفرمارکت راهی این شهر شوید.
تنوع اقلیمی شاهرود، تلفیقی از آب‌وهوای مرطوب شمالی و خشک کویری است که طبیعت زیبایی در این شهر ایجاد کرده است. شاهرود ریشه در دوره‌های کهن دارد و نام آن در وندیداد اوستا به‌عنوان یکی از نخستین شهرهای آریایی به نام‌های «چخره» و «شخره» آمده است
بسطام کجاست؟
بسطام شهری تاریخی در شمال شرق شاهرود و استان سمنان است که در دامنه کوه و هم‌جوار با کویر قرار دارد. شرق بسطام به دشت کویر و غربش به کوه‌های شاهوار و ابر می‌رسد. این شهر در نیمه اول سال آب‌وهوای مطبوعی دارد و بهترین فصل سفر به بسطام از اوایل بهار تا اوایل پاییز است. تاریخچه بسطام به دوره ساسانیان و حتی پیش از اسلام می‌رسد و در منابع کهن با نام «گستهم» یاد شده است. بسطام در سال ۱۳۸۶ به‌عنوان شهر نمونه گردشگری معرفی شد و خواهرخواندگی با نیشابور دارد.
لیست جاهای دیدنی شاهرود و بسطام
شاهرود و بسطام با موقعیت جغرافیای و تاریخی که دارند، دارای جاذبه‌های گردشگری زیادی هستند. در ادامه این مطلب با جاذبه‌های تاریخی و طبیعی شاهرود و بسطام بیشتر آشنا می‌شویم:
آرامگاه شیخ ابوالحسن خرقانی
آرامگاه شیخ ابوالحسن خرقانی، عارف نامدار قرن چهارم هجری، در روستای قلعه‌نو خرقان قرار دارد. این بنا بر روی تپه‌ای در میان باغ سبک ایرانی ساخته شده و مسجدی تاریخی با محراب ایلخانی را در خود جای‌داده است.
شیخ ابوالحسن، ملقب به «طاووس‌السالکین»، در سال ۳۵۲ قمری به دنیا آمد و در ۴۲۵ قمری در سن ۷۳ سالگی در زادگاهش چشم از جهان بست. او شاگرد احمد قصاب آملی و مراد خواجه عبدالله انصاری بود. مقبره کنونی در سال ۱۳۵۲ خورشیدی بازسازی شد و سنگ مرمری بر مزارش نصب گردید. این آرامگاه به‌عنوان اثری ملی، نه‌تنها یادمان یک عارف بزرگ، بلکه نمادی از سخاوت و فرهنگ ایرانی است.
- آدرس آرامگاه شیخ ابوالحسن خرقانی: ۲۴ کیلومتری جاده شاهرود ـ آزادشهر، روستای قلعه‌نو خرقان
- هزینه بازدید: رایگان
- ساعت بازدید: روزها
خانه یغمایی‌ها شاهرود، بنایی تاریخی از اوایل دوره پهلوی، در سال ۱۳۰۵ خورشیدی به دستور یغمایی، تاجر سرشناس شهر ساخته شد. طراحی و اجرای آن را استاد مهدی حیدریان، معمار یزدی با الهام از معماری اقلیم کویری و خانه‌های سنتی یزد انجام داد. فضای داخلی این ساختمان شامل اتاق‌های مهمان، آب‌انبار، ایوان و اتاق‌های زمستانه است که با تزیینات آجری و تقارن‌های ظرفیت زیبایی خاصی دارند. این خانه با سبک معماری قاجاری، اکنون کاربرد اداری دارد و محل استقرار اداره میراث‌فرهنگی شاهرود است.
- آدرس خانه یغمایی شاهرود: خیابان تهران، خیابان ۸ شهریور (بهرام)
- هزینه بازدید: رایگان
- ساعات بازدید: شنبه تا چهارشنبه ۸ تا ۱۴، پنجشنبه تا ۱۲ ظهر
- شماره تماس: ۰۲۳۳۲۲۳۰۷۶۰
آرامگاه بایزید بسطامی
آرامگاه بایزید بسطامی، قلب تپنده عرفان در شهر تاریخی بسطام و یکی از شاخص‌ترین جاهای دیدنی شاهرود است. بنای اصلی در دوره ایلخانی ساخته شد و امروزه نشانه‌هایی از معماری صفوی، قاجاری و پهلوی در آن دیده می‌شود. مقبره در میان مجموعه‌ای تاریخی قرار دارد که آثاری همچون مسجد جامع ۷۰۶ هجری قمری، منار بسطام با ارتفاع ۱۴.۵ متر، گنبد غازان‌خان و مدرسه شاهرخیه را در بر می‌گیرد.
بایزید بسطامی، سلطان‌العارفین بنیان‌گذار اندیشه وحدت وجود و عشق الهی، سراسر عمرش را در همین شهر گذراند. آرامگاه او تنها یک مزار نیست؛ بلکه بخشی از یک تور کامل فرهنگی، مذهبی و تاریخی است. خانقاه، صومعه، امامزاده محمد و برج کاشانه بخشی از تاریخ ۸ هزارساله بسطام را روایت می‌کنند.
- آدرس آرامگاه بایزید بسطامی: بلوار طالقانی، مجموعه تاریخی بسطام
- هزینه بازدید: رایگان
- ساعت بازدید: ۲۴ ساعته
مدرسه شاهرخیه بسطام مربوط به دوره تیموری در قرن نهم هجری و به دستور شاهرخ تیموری و به همراهی بانو گوهرشاد ساخته شد. این بنای ۱۴۰۰ مترمربعی در مجاورت ضلع جنوب شرقی مجموعه بایزید بسطامی قرار دارد و همچنان به‌عنوان حوزه علمیه فعال است. بخشی از استادان بزرگ همچون مصنفک بسطامی و آیت‌الله حسنی در این مکان تدریس کرده‌اند. این مجموعه در سال ۱۳۵۲ مرمت اساسی شد و امروز با ۲۸ حجره، مسجد، زورخانه و ایوان‌ها در فهرست آثار ملی ایران جای دارد.
- آدرس مدرسه شاهرخیه بسطام: میدان آزادی، ضلع جنوب شرقی مجموعه بایزید بسطامی
- ویژگی‌های معماری: پلان دو ایوانی، حیاط مستطیل، حجره‌های دوطبقه، طاق‌های کلیل آذری و جناغی، سقف گنبدی کوتاه
روستای تاریخی قلعه بالا با معماری پلکانی و خانه‌های خشتی بومی بافت اصیل کوهپایه‌ای دارد. این روستا که قدمتش به قرن چهارم هجری می‌رسد، ساختاری شبیه به ماسوله اما در اقلیم کویری دارد. قلعه بالا در همسایگی ذخیره‌گاه زیست‌کره توران محل زندگی گورخر ایرانی و یوز آسیایی است.
- آدرس روستای قلعه بالا شاهرود: ۱۴۰ کیلومتری جنوب شاهرود، ۲۴ کیلومتری بیارجمند
جنگل ابر شاهرود با وسعت ۳۵ هزار هکتار، بخشی از میراث طبیعی هیرکانی منطقه است. این جنگل در مرز اقلیم مرطوب شمال و کویر مرکزی ایران قرار دارد. پدیده اقیانوس ابر در بیشتر روزها در این منطقه شکل می‌گیرد و چشم‌اندازی شبیه به دریای سفید ایجاد می‌کند. بهترین فصل بازدید از جنگل ابر شاهرود، اواخر فروردین تا اواسط مهر است.
- آدرس جنگل ابر شاهرود: سرچشمه، جاده آزادشهر، بعد از پلیس‌راه، روستای ابر
- پوشش گیاهی: بلوط، افرا، توسکا، آزاد، داغداغان
- حیات‌وحش: پلنگ، خرس قهوه‌ای، بز، شوکا، عقاب جنگلی و کبک
کویر رضاآباد شاهرود
کویر رضاآباد شاهرود با تپه‌های شنی طلایی، سکوت مطلق و آسمانی پرستاره مقصدی محبوب برای کویرگردی است. آب‌وهوای این منطقه گرم و خشک است و فصل‌های پاییز، زمستان و اوایل بهار بهترین زمان بازدید از کویر رضاآباد هستند. نزدیکی به پارک ملی خارتوران یا «آفریقای ایران»، رودخانه شور و بوته‌زارهای قیچ و اسکنبیل زیبایی این منطقه را چندبرابر کرده است.
- آدرس کویر رضاآباد شاهرود: ۱۴۰ کیلومتری جنوب شرقی شاهرود، روستای رضاآباد
آبشار مجن شاهرود
آبشار مجن شاهرود با ارتفاع تقریبی ۸ تا ۱۲ متر، در دل تنگه داستان و بین دو صخره بزرگ ایجاد شده است. این آبشار دوطبقه دارد و برای دسترسی به طبقه دوم پلکان فلزی مارپیچ در نظر گرفته شده است. بهترین زمان بازدید از این آبشار بهار و تابستان است؛ اما در زمستان نیز برای یخ‌نوردی فضای مناسبی دارد.
- آدرس آبشار مجن شاهرود: ۴۸ کیلومتری شاهرود، شهر مجن، انتهای جاده آبشار مجن، تنگه داستان
- امکانات: پارکینگ، آلاچیق، سرویس بهداشتی، بوفه، پلکان دسترسی
موزه شاهرود
موزه شاهرود در ساختمانی تاریخی با قدمتی نزدیک به یک قرن قرار دارد. این بنا با ۴۶۸ متر زیربنا بین سال‌های ۱۳۰۶ و ۱۳۰۷ به‌عنوان بلدیه ساخته شد و در سال ۱۳۶۷ در فهرست آثار ملی ایران ثبت گردید. این مجموعه به‌عنوان نخستین موزه استان سمنان، بیش از ۸۳۰ شیء تاریخی و ۱۲۰ نسخه خطی ارزشمند دارد. قدیمی‌ترین آثار در این موزه ابزار سنگی و استخوانی ۸ هزارساله از تپه سنگ چماق بسطام هستند.
- آدرس موزه شاهرود: خیابان فردوسی
- هزینه بازدید: ۱۵ هزار تومان
- ساعت بازدید: شنبه تا پنجشنبه از ساعت ۹ صبح الی ۱۲:۳۰ ظهر و ۱۶ عصر الی ۱۹
- تلفن تماس: ۰۲۳۳۲۲۲۱۷۸۴
مسجد آقا شاهرود
مسجد آقا شاهرود از آثار ماندگار دوره قاجاریه است که در همسایگی تکایای قدیمی شهر و چنارهای تاریخی قرار دارد. این مسجد با حفظ معماری سنتی اصیل در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است. این بنا شامل سردر وردی، ایوان، صحن، شبستان‌های زمستانی و تابستانی، حجره‌ها، آب‌انبار قدیمی و فضاهای خدمات است.
- آدرس مسجد آقا شاهرود: خیابان ۱۵ خرداد، مجاور بازار
- هزینه بازدید: رایگان
بازار شاهرود
بازار شاهرود با قدمتی از دوره قاجار و مساحت ۱۸ هزار مترمربعی، با بیش از ۲۵۰ مغازه، از دو راسته اصلی «راسته بازار» و «بازار انارکی‌ها» تشکیل شده است. اسکلت بازار با خشت خام ساخته شده و گنبدهای آن با خشت و آجر، در چهار فرم متفاوت ایجاد شده‌اند. پنج ورودی اصلی بازار شاهرود، دسترسی به بخش‌های مختلف از جمله کاروان‌سرا، مسجد، بارانداز و گرمابه را آسان می‌کند. این بازار در فروردین ۱۳۷۸ در فهرست آثار ملی ثبت شده و یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری شاهرود است.
- آدرس بازار شاهرود: میدان جمهوری، خیابان ۲۲ بهمن
- هزینه بازدید: رایگان
- ساعت بازدید: شنبه تا پنجشنبه از ساعت ۹ تا ۲۱
سخن پایانی
سفر به شاهرود و بسطام فرصتی عالی برای بازدید از جاذبه‌های تاریخی و طبیعی این منطقه است. از جنگل ابر و کویر رضاآباد تا آرامگاه شیخ ابوالحسن خرقانی شاهرود را برای همه سلیقه‌ها مناسب کرده است. با برنامه‌ریزی بک سفر کوتاه مقاصد گردشگری بکر شاهرود و بسطام را بشناسید.
