انواع سنسورهای خودرو و علائم خرابی آن‌ها را بشناسید
سنسورها به‌عنوان نبض تپنده خودروهای مدرن، اطلاعات حیاتی را به مغز خودرو یعنی ECU (واحد کنترل الکترونیکی) ارسال می‌کنند. بدون حضور این حسگرها، موتور به‌درستی کار نمی‌کند، مصرف سوخت بالا می‌رود و باید به تعمیرگاه بروید.
سنسورها به‌عنوان نبض تپنده خودروهای مدرن، اطلاعات حیاتی را به مغز خودرو یعنی ECU (واحد کنترل الکترونیکی) ارسال می‌کنند. بدون حضور این حسگرها، موتور به‌درستی کار نمی‌کند، مصرف سوخت بالا می‌رود و باید به تعمیرگاه بروید. اما اگر با انواع سنسورهای خودرو و علائم خرابی آن‌ها مثل روشن شدن چراغ چک آشنا باشید، چطور؟ در این صورت، مشکل را به‌موقع تشخیص می‌دهید و جلوی خسارت را می‌گیرید. از آنجایی که «جلوی ضرر را از هر جا که بگیرید، منفعت است»، ادامه این مطلب را مطالعه کنید.
سنسور چیست و چگونه کار می‌کند؟
سنسور، قطعه‌ای الکترونیکی است که اطلاعات فنی را از قسمت‌های مختلف خودرو جمع‌آوری می‌کند. این اطلاعات شامل دما، فشار، میزان هوا یا سوخت و موارد دیگر هستند که به ECU ارسال می‌شوند. قطعه ECU، طبق این داده‌ها تصمیم می‌گیرد که موتور چه واکنشی نشان دهد.
عملکرد سنسورها به‌صورت خلاصه اینگونه است:
-
مرحله اول: دریافت اطلاعات فیزیکی مثل دما، فشار یا جریان هوا
-
مرحله دوم: تبدیل اطلاعات فیزیکی به سیگنال الکتریکی
-
مرحله سوم: ارسال سیگنال به ECU
-
مرحله آخر: تحلیل سیگنال توسط ECU و اعمال تنظیمات لازم روی موتور
انواع سنسورهای مهم در خودرو
هر خودروی مدرن، مجموعه‌ای از سنسورها دارد که به عملکرد دقیق آن کمک می‌کنند. در این بخش، با سه سنسور بسیار مهم و علائم خرابی آن‌ها آشنا می‌شوید. شناخت این موارد، هزینه‌های تعمیراتی خودرو را کاهش و عمر مفید خودرو را افزایش می‌دهد:
۱. سنسور مَپ (MAP Sensor) و علائم خرابی آن
سنسور مپ، نقش مهمی در تنظیم نسبت سوخت به هوا دارد. این سنسور، مقدار فشار هوای ورودی به موتور را اندازه‌گیری می‌کند و اطلاعاتش را به ECU می‌فرستد. اگر فشار کمتر یا بیشتر از اندازه باشد، ECU متوجه می‌شود. بنابراین، دستوراتی را صادر می‌کند که مقدار پاشِش سوخت تنظیم شود.
اگر این سنسور خراب شود، با علائم زیر روبه‌رو می‌شوید:
-
افزایش سرسام‌آور مصرف سوخت
-
کاهش محسوس در شتاب خودرو
-
خاموش شدن ناگهانی موتور در حین حرکت
در صورت مشاهده علائم خرابی سنسور مپ خودرو، حتماً به تعمیرکار مراجعه کنید. بی‌توجهی به این نشانه‌ها باعث بروز مشکلات جدی‌تری در سیستم سوخت‌رسانی می‌شود.
۲. سنسور اکسیژن (O2 Sensor) و نشانه‌های خرابی
سنسور اکسیژن در مسیر خروجی گازهای اگزوز قرار دارد و میزان اکسیژن موجود در دود را اندازه‌گیری می‌کند. اطلاعات این سنسور به ECU ارسال می‌شوند تا ترکیب سوخت و هوا همیشه به اندازه باشد. اگر این سنسور به‌درستی کار نکند، آلایندگی خودرو بالا می‌رود و راندمان موتور کم می‌شود.
علائم شایع نشانه‌های خرابی سنسور اکسیژن عبارت‌اند از:
-
افزایش میزان آلایندگی و دود خودرو
-
کاهش چشمگیر قدرت و راندمان موتور
-
روشن شدن چراغ چک روی داشبورد
در صورت خرابی، این سنسور را در زمان مناسب تعویض کنید؛ چونکه در غیر این‌صورت، قطعات گران‌قیمتی مثل کاتالیست آسیب می‌بینند.
3. سنسور موقعیت دریچه گاز (Throttle Position Sensor) و مشکلات آن
سنسور TPS یا موقعیت دریچه گاز، مقدار باز بودن دریچه گاز خودرو را اندازه‌گیری می‌کند. این سنسور، به ECU اطلاع می‌دهد که چه مقدار هوا وارد موتور شده است. به‌طور کلی، این اطلاعات برای کنترل دقیق پاشش سوخت و دور موتور خیلی مهم هستند. اگر این سنسور درست کار نکند، هماهنگی بین گاز دادن شما و واکنش موتور ازبین می‌رود.
در کل، علائم خرابی سنسور دریچه گاز معمولاً شامل موارد زیر هستند:
-
توقف ناگهانی و ناخواسته خودرو
-
شتاب‌گیری نامنظم و تأخیر در پاسخ‌دهی موتور
-
نوسانات غیرعادی در دور موتور حتی در حالت سکون
چگونه از خرابی سنسورها جلوگیری کنیم؟
یادتان باشد که پیشگیری همیشه بهتر از درمان است؛ مخصوصاً وقتی پای قطعات حساسی مثل سنسورهای خودرو در میان باشد. همه ما با رعایت چند نکته ساده اما مهم، می‌توانیم عمر سنسورها را افزایش دهیم. با این کار، همه از رانندگی لذت می‌بریم و هم از هزینه‌های اضافی تعمیراتی جلوگیری می‌کنیم.
در ادامه با چند راهکار عملی آشنا می‌شوید که جلوی خرابی سنسورها را می‌گیرند:
۱. استفاده از سوخت با کیفیت
سوخت بی‌کیفیت و رده‌پایین، به سنسورهای مهمی مثل اکسیژن و مَپ آسیب جدی وارد کند. ناخالصی‌ها و آلودگی‌های موجود در بنزین نامرغوب، باعث ایجاد رسوبات در مسیرهای سوخت‌رسانی و سیستم اگزوز می‌شوند. این موضوع باعث اختلال در عملکرد سنسورها می‌شود و سیگنال‌های غلط به ECU ارسال می‌شوند. با توجه به این نکته مهم، همیشه از جایگاه‌های معتبر سوخت‌گیری کنید.
۲. تعویض به‌موقع فیلتر هوا و سوخت
فیلترهای کثیف مانع از ورود هوای تمیز به موتور می‌شوند و ترکیب سوخت و هوا را به‌هم می‌زنند. به مرور زمان، سنسورهای مهمی مثل MAP و TPS تحت فشار قرار می‌گیرند. تعویض فیلتر هوا (هر ۱۰ تا ۱۵ هزار کیلومتر) و فیلتر سوخت (طبق کارخانه سازنده خودرو) بهترین راه پیشگیری است.
۳. بررسی دوره‌ای با دستگاه دیاگ
دستگاه دیاگ (Diagnose)، وضعیت تمام سنسورهای مهم خودرو را به‌صورت دقیق بررسی می‌کند. دیاگ، کدهای خطا یا اصطلاحاً اِرورها را می‌خواند و نتیجه را در اختیارتان می‌گذارد. بنابراین، قبل از بروز مشکل و حتی قبل از ظاهر شدن علائم فیزیکی، متوجه خرابی سنسورها می‌شوید. طبق پیشنهاد حرفه‌ای‌ها هر ۶ ماه یا بعد از هر سفر طولانی، خودرو را دیاگ بزنید.
۴. رسیدگی به سیستم برق و سیم‌کشی خودرو
بسیاری از خرابی‌های سنسور خودرو به‌دلیل اتصال ضعیف، سوکت‌های فرسوده یا نوسانات ولتاژ در سیستم برق خودرو است. سنسورها، با جریان برق مستقیم و دقیق کار می‌کنند؛ بنابراین، خرابی در این مسیر باعث بروز خطا در عملکرد این قطعات می‌شود. برای پیشگیری، چکاپ منظم سیم‌کشی و قطب‌های باتری را فراموش نکنید.
۵. گرم‌کردن اصولی خودرو پیش از حرکت
یکی از اشتباهات رایج اکثر ما این است که بلافاصله پس از روشن کردن خودرو، حرکت می‌کنیم. وقتی خودرو سرد است، ترکیب بنزین و هوا به‌درستی انجام نمی‌شود. بنابراین، سنسورها تحت فشار بیشتری قرار می‌گیرند و عملکرد خوبی ندارند. همیشه بعد از روشن کردن ماشین، حداقل ۳۰ تا ۶۰ ثانیه صبر کنید؛ سپس راه بیفتید.
نبض تپنده خودرو را هر روز اندازه بگیرید!
اگر سنسورها درست کار نکنند، قلب خودرو یعنی موتور، دچار مشکل می‌شود. بهترین راه برای جلوگیری از خرابی‌های ناگهانی، بررسی منظم و دقیق عملکرد سنسورها است. این بررسی روزانه را با نگاه‌کردن به چراغ‌های هشدار روی داشبورد شروع کنید. اگر وضعیت سنسورها را به‌صورت دوره‌ای (مثلاً هفتگی) چک کنید، عمر خودرو را بالا می‌برید. بنابراین، فراموش نکنید؛ با چند دقیقه بررسی ساده، می‌توانید جلوی تعمیرگاه و ضررهای مالی را بگیرید!
