سافت استارتر چیست و چه کاربردی در صنعت برق دارد؟
سافت استارتر تجهیزی الکتریکی است که روی موتورهای الکترومغناطیسی نصب شده و موقع استارت و استاپ موتور فعال می‌شود. سافت استارتر در این دو موقعیت باعث افزایش یا کاهش تدریجی جریان و توان وارده شده و به این صورت از خسارات احتمالی ناشی از جریان‌های شدید اولیه جلوگیری می‌کند.
در موتورهای الکتریکی با استارتر جریان و ورود جریان به داخل سیم‌پیچ‌های موتور در لحظه اول فشار و جریان گذر کرده از موتور به طرز خطرناکی از توان اسمی موتور بیشتر است. این جریان شدید باعث ایجاد تنش‌های مکانیک و الکتریکی در موتور می‌شود. یک موتور سه فاز اگر بدون سافت استارتر زیمنس روشن شود در لحظه اول اتصال ولتاژ به صورت چکشی و با ضربه شدید خواهد بود. این جریان شدید اولیه باعث آسیب یاتاقان‌ها و شافت موتور و اتصالات مکانیکی می‌شود. برای راه اندازی موتورهای سه فاز به صورتی که آسیبی به آنها وارد نشد نیاز به ابزار یا تجهیزی داریم که جریان را به آرامی به موتور وارد کند و حرکت موتور به آهستگی شروع شود. نوعی از این تجهیزات که برای کنترل فشار جریان هجومی اولیه به موتور الکتریکی استفاده می‌شود تجهیز سافت استارتر است.
از سافت استارتر زیمنس برای راه اندازی موتورهای سه فاز استفاده می‌شود. این تجهیز به نوعی راه انداز تدریجی یا نرم است که از آسیب‌های فشار جریان هجومی جلوگیری می‌کند. این تجهیز باعث افزایش طول عمر مکانیکی و الکتریکی موتور می‌شود.
چرا باید از سافت استارتر استفاده شود؟
اگر برق سه فاز به صورت مستقیم به موتور الکتریکی وصل شود در لحظه اول اتصال جریانی حدود 5 تا 10 برابر جریان نامی موتور از سیم‌پیچ‌ها عبور خواهد کرد. این جریان بسیار قوی باعث ایجاد شتاب به شدت بالا در موتور شده و حرکت اولیه موتور به صورت لحظه‌ای و ضربه‌ای خواهد بود. عبور جریان چند برابری از سیم‌های داخل موتور و سایر اتصالات باعث آسیب دیدن آنها می‌شود. به طور کلی نباید برق سه فاز را به صورت مستقیم به موتورهای الکتریکی وصل کرد زیرا آسیب زیادی به موتور وارد کرده و حتی ممکن است باعث سوختن سیم‌پیچ‌ها یا آسیب‌های مکانیکی به موتور شود. در طولانی مدت نیز این اتفاق عمر مفید موتور را به شدت کاهش می‌دهد.
سافت استارتر چطور کار می‌کند؟
سافت استارتر زیمنس با کنترل ولتاژ اعمال شده به موتور کار می‌کند. این کار گشتاور موتور را محدود کرده و باعث می‌شود تا سافت استارتر ولتاژ را کاهش دهد. سافت استارتر به تدریج ولتاژ را افزایش می‌دهد تا موتور به آرامی به سرعت نامی برسد.
بسیاری از سافت استارتر‌ها از دیود‌های کنترل شده سیلیکونی و تریستور‌ها استفاده می‌کنند. این عناصر ولتاژ ورودی به موتور را تا حد زیادی کنترل می‌کنند. تریستور‌ها دو حالت روشن و خاموش دارند که در اولی جریان وجود داشته و در دومی مدار خاموش است. با روشن کردن دستگاه تریستور‌ها روشن می‌شوند و ولتاژ را محدود می‌کنند. با رسیدن دستگاه به قدرت کامل این تجهیزات خاموش می‌شوند. این کار مانع از افزایش دمای موتور شده و فشار روی موتور را کاهش می‌دهد.
اتصال مستقیم موتور الکتریکی به برق سه فاز چه مشکلاتی ایجاد می‌کند؟
- فرسودگی کوپلینگ و یاتاقان
- خرابی گیربکس
- خرابی تسمه و پولی
- خرابی تیغه‌ها یا پلاتین‌های کنتاکتور در اثر عبور جریان زیاد
- افت ولتاژ در شبکه
- مستهلک شدن قسمت‌های مکانیکی سیستم
فواید استفاده از سافت استارتر زیمنس چیست؟
- حذف جریان هجومی در لحظه استارت
- افزایش طول عمر قطعات مکانیکی و الکتریکی
- افزایش راندمان
- کاهش سایز کابل
- کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری
- مانع از افت ولتاژ شبکه می‌شود
- راه اندازی و توقف نرم موتورهای الکتریکی
- امکان راه اندازی ضربه‌ای موتورهایی که نیاز به گشتاور‌های بالا دارند
کاربردهای سافت استارتر
- پمپ‌ها
خطر نوسانات برق در کارکرد پمپ‌ها باعث می‌شود که با تغذیه تدریجی موتور از این مشکل جلوگیری شود.
- فن‌ها و سیستم‌های تهویه
فن‌ها از موتور الکتریکی و تسمه نقاله برای انتقال حرکت موتور به پروانه‌ها تشکیل شده است. استفاده از سافت استارتر زیمنس در این مورد باعث کاهش تنش وارده به تسمه می‌شود.
- در انواع کاربردهای موتورهای با سرعت ثابت از سافت استارتر استفاده می‌شود.
تفاوت سافت استارتر و درایو
درایو‌های الکتریکی که در موتورهای الکتریکی کار سافت استارتر را نیز انجام می‌دهند. سافت استارتر زیمنس تنها در هنگام استارت و استپ موتور سرعت آن را کنترل می‌کند. فرق سافت استارتر و درایو در این است که درایو در تمام مدت فعالیت موتور قابلیت افزایش و کاهش سرعت و کنترل آن را دارند.
این موضوع باعث می‌شود هم قیمت درایو بالاتر از استارتر باشد و هم قابلیت‌ها و کاربردهای متنوع‌تری برای آن متصور است. در موتور‌ها و صنایع اتوماسیون که سرعت کارکرد موتور‌ها اهمیت زیادی دارد از موتورهایی استفاده می‌شود که مجهز به درایو‌های الکتریکی هستند.
در پایان
سافت استارتر‌های از عناصر ضروری در استفاده از موتورهای الکتریکی است. این تجهیز با سیستم‌های الکتریکی خاصی ولتاژ اعمال شده به موتور الکتریکی را کنترل می‌کنند. سافت استارتر زیمنس توان کنترل سرعت را پس از رسیدن موتور به سرعت نامی ندارد و تنها زمان خاموش و روشن موتور سرعت آن را کنترل می‌کند. تجهیزات مدرن‌تر دیگری نیز وجود دارند که می‌توانند در حین کارکرد سرعت موتور نیز سرعت را کم و زیاد کنند این دستگاه‌ها درایو نام دارند.
این تجهیز توسط شرکت‌های مطرح بزرگی تولید می‌شوند که نام آشنا‌ترین آنها شرکت آلمانی زیمنس است. سافت استارتر ساخت شرکت زیمنس کیفیت بالا و عمر مفید طولانی داشته و دقت کارکرد آن بسیار بالاست.
برای تهیه محصولات زیمنس در کشور می‌توانید با مراجعه به وب سایت شرکت سیمی نصر ماد به عنوان معتبر ترین تامین کننده تجهیزات برق صنعتی زیمنس و از جمله سافت استارتر مراجعه کنید.
شرکت سیمی نصر ماد به عنوان نماینده رسمی زیمنس آلمان در ایران تا قبل از تحریم‌ها بوده و هم اکنون نیز عمده ترین تامین کننده اتوماسیون صنعتی و تجهیزات فشار ضعیف و متوسط زیمنس در ایران است.
