معرفی محبوب ترین وب سایت ها و اپلیکیشن های نمایش خانگی
این روزها تیتر اول رسانه‌های سینمایی، رقابت میان پلتفرم‌های ویاُدی است؛ درست همان‌طور که در سطح اول جهان نیز غول‌های با پشتوانه تکنولوژیک مانند نت‌فلیکس و آمازون در حال تغییر مناسبات حاکم بر صنعت سینما و سرگرمی هستند، در ایران نیز سینما و تولیدات نمایشی بیش از هر زمانی تحت تاثیر حضور بازیگران تازه‌ای قرار گرفته که با پیش‌زمینه فعالیت در عرصه فناوری اطلاعات و ارتباطات حالا وارد این بازار تازه شده‌اند. وضعیت امروز مخاطبان آثار سینمایی و تلویزیونی با چند دهه قبل کاملا تغییر کرده است.
شاید باورتان نشود که مثلا سی سال پیش تماشای فیلم و سریال چقدر کار سخت و دور از دسترسی بوده؛ دوران ممنوعیت ویدیو و چند شبکه انگشت‌شمار تلویزیونی که بخش عمده‌ای از برنامه‌هایشان سرگرم‌کننده نبود و نهایتا باید یک هفته منتظر می‌ماندید تا نوبت پخش فیلم سینمایی هفته برسد. این تصورات عجیب و دور از ذهن، بخشی از خاطرات نسل‌های قبلی است. البته جدای از شرایط سیاسی و اجتماعی، چند دهه قبل از نظر تولید و ارتباطات هم دنیا شرایط فرق می‌کرد و اوضاع مثل امروز نبود که مخاطب در محاصره انبوه محتواهای رنگارنگ باشد و فاصله‌اش برای تماشای هرکدام فقط چند کلیک.
تا همین چند سال قبل، سینمای ایران با وجود تمام محدودیت‌ها در نمایش آثار خارجی و ریزش مخاطب، با اختلاف مهم‌ترین مسیر تجارت در عرصه فرهنگ و نمایش به شمار می‌آمد. شبکه نمایش خانگی در جایگاه بعدی قرار داشت و به مرور گروه تازه‌ای از مخاطبان را جذب کرد که بخش عمده‌ای از آن‌ها به سینما نمی‌رفتند و ترجیح می‌دادند تا چند ما منتظر بمانند و فیلم‌های سینمایی را با تاخیر و در خانه تماشا کنند.
شبکه نمایش خانگی بعد مدتی شروع کرد به تولید محصول و محتوا و محدودیت‌های سخت‌گیرانه رسانه ملی کار را ساده کرد تا با حضور ستارگان سینما و پرداخت به موضوعات غیرقابل طرح در صدا و سیما، سریال‌سازی برای شبکه نمایش خانگی رونق بیشتری بگیرد.
گسترش زیرساخت‌های ارتباطی به شکل‌گیری سرویس‌های ویاُدی منجر گشت و پلتفرم‌ها به شریک و مکمل پخش‌کننده‌های فیزیکی در شبکه نمایش خانگی تبدیل شدند. اما خیلی زودتر از چیزی که انتظار می‌رفت، وضعیت بازی عوض شد و جای نقش اصلی و مکمل تغییر کرد. این روند رو به رشد جذب مخاطب در دوران شیوع کرونا، که با تعطیلات همگانی و کسادی بازار سینما همراه شد، موجب جهشی خیره‌کننده در بازار پلتفرم‌ها بود، به گونه‌ای که خیلی سریع جریان اصلی بازار با این مسیر تازه تعریف شد. در شرایطی که معلوم نیست تا زمان واکسیناسیون سراسری وضعیت تعطیلی سینماها چگونه باشد و بعد از آن مردمی که در خانه به تماشای فیلم و سریال‌های روز ایرانی عادت کرده‌اند به سینما برمی‌گردند یا نه، پلتفرم‌ها از الان برای ماه‌ها و شاید سال‌های آینده برنامه‌ریزی می‌کنند و مخاطبان نیز خود را به دریافت اشتراک تنها از یک سرویس محدود نمی‌سازند.
بیشتر بخوانید: مقایسه فیلیمو و نماوا
این روزها تماشای فیلم و سریال به یکی از عادات روزمره و فراگیر بخش عمده‌ای از مردم تبدیل شده، به گونه‌ای که شاید حتی بتوان فرایند تماشا را جایگزین بخش عمده‌ای از تفریحات اجتماعی قلمداد دارد. از این نظر، مخاطب‌ها با جستجو در اینترنت برای یافتن محتوای موردنظر خود، به غیر از دانلودهای غیرقانونی، با پلتفرم‌های رسمی مواجه می‌شود که علاوه بر انتشار محتوای روز خارجی، به تولید محتوای اختصاصی و داخلی نیز مشغولند. نکته اینجاست که سه پلتفرم فیلیمو، نماوا و فیلم‌نت که فعالیت و سهم بیشتری از بازار را به خود اختصاص داده‌اند، مسیرها، الگوها و سلایق مختلفی را در تولید و انتشار محتوا دنبال می‌کنند که این رویکرد رقابتی در نهایت به رونق بیشتر بازار منجر خواهد شد. برای مثال، در ماه‌های گذشته نماوا با سریال «قورباغه» از سوی مخاطبان مورد توجه قرار گرفت، فیلیمو به صورت مستمر با پخش سریال‌هایی چون «ملکه گدایان»، «می‌خواهم زنده بمانم» و «زخم کاری» روندی صعودی را پشت سر گذاشته و فیلم‌نت نیز این روزها سریال ترسناک و متفاوت «آن‌ها» را برای عرضه دارد.
اگر مسیر این پلتفرم‌ها طی سال‌های گذشته را مرور کنیم، مشخص می‌شود که رقابت میان آن‌ها فقط معطوف به تولیدات اریژینال نیست، رقابت از زیرساخت‌های فناورانه آغاز می‌شود و تا بازاریابی نحصول ادامه پیدا می‌کند. یکی از دستاوردهای فنی این پلتفرم‌ها، رسیدن به یک پلیر سازگار با وضعیت اینترنت کاربران ایرانی است که طبعا در مقایسه با جهان اول شرایط متفاوتی دارد. این مزیت رقابتی از نحوه فشرده‌سازی فایل‌ها و پروتکل‌های استریمینگ تا طراحی و گرافیک ظاهر پلیر را در برمی‌گیرد. علاوه بر این دیزاین کلی صفحات و نحوه دسترسی به آرشیو و محتواهای موجود بر آن هم عامل مهمی است که از سوی کاربران هر پلتفرم واکنش‌های متفاوتی را در برداشته است.
به غیر از تولیدات جدید ایرانی، یکی از عوامل اصلی مراجعه کاربران به پلتفرم‌های ایرانی، بازنشر محتوای خارجی است، چه آثار قدیمی و چه آثار روز. علاوه بر انتخاب و آماده‌سازی این محتواها برای انتشار به واسطه ارزش افزوده، یعنی دوبله و زیرنویس‌های اختصاصی، از سرویس‌های جانبی پلتفرم‌ها نیز نمی‌توان چشم‌پوشی کرد؛ از جمله پخش محتوا با راهنمای تماشا برای ناشنوایان یا سرویس اختصاصی کودکان مانند فیلیمو کیدز که به خانواده‌ها اجازه می‌دهد تا در محیطی امن بچه‌ها را برای تماشای محتوای مناسب پای تلویزیون بنشانند. در شیوه تبلیغات و بازیابی هم این نوآوری‌ها قابل ملاحظه است، چه در فضای مجازی که تقریبا ردپای پلتفرم‌ها در شبکه‌های اجتماعی و اکثر وب‌سایت‌های پرمخاطب دیده می‌شود و چه در تبلیغات محیطی که تنها گذر از بزرگراه‌های اصلی شهر برای دیدن بیلبورد جدیدترین سریال‌ها کفایت می‌کند. نکته اصلی در بازار شبکه نمایش خانگی و پلتفرم‌ها پیوستگی هرچه بیشتر ارتباط با مخاطب است و پاسخ دادن به نیازهای کاربر.
مسیری که امروزه به سمت آینده صنعت سرگرمی و سینمای ایران کشیده شده، وابسته و مدیون پلتفرم‌هایی است که از چندی پیش وارد این حوزه شده‌اند. در این میان فیلیمو سهم و سابقه بیشتری دارد. در حالی که فیلم‌نت پیش از پنج سال قبل تلاش کرد تا با تولید محتوای اختصاصی برای فضای اینترنت آغازگر مسیر وی‌اُ‌دی‌ها در ایران باشد، فیلیمو ابتدا به مشارکت در تولید و پخش سریال‌های ایرانی روی آورد و پس از چندی تولید انحصاری برای فضای مجازی را هم در دستور کار قرار داد. نکته‌ای که باعث شده که فیلیمو همچنان سهم بیشتری از بازار داشته باشد، علاوه بر قدرت بازاریابی، برمی‌گردد به سرمایه‌گذاری بیشتر بر روی تولید و همین‌طور درس گرفتن از آزمون و خطاهای قبلی. به گونه‌ای که روند این پلتفرم در شش ماه گذشته نشان می‌دهد، آنچه در تولیدات قبلی مورد نقد واقع شده، در محصولات بعدی مورد تحلیل و بازنگری قرار گرفته تا سریال‌های بعدی از نظر کسب رضایت مخاطب روندی صعودی داشته باشند.
خوشبختانه این رقابت در مجموع به نفع بازار و مخاطبان ایرانی تمام شده، چرا که حاصل آن تنوع، خلاقیت و ریسک بیشتر در تولید محتواهاست. برای مثال موفقیت ریلیتی‌شوی «شب‌های مافیا» بر روی فیلیمو ظرفیت بالای برنامه‌های ترکیبی مانند مسابقه، ریلیتی‌شو و تاک‌شوها را برای سایر پلتفرم‌ها آشکار شد و موجب سرمایه‌گذاری بیشتر در این عرصه شد. یا اگر الان فیلم‌نت با «آن‌ها» تجربه موفقی را در بومی‌سازی ژانر وحشت ارائه کرده، می‌بینیم که فیلیمو و نماوا با «قبله عالم»، «جیران»، «خاتون» و «شبکه مخفی زنان» به سراغ شکل‌های متفاوتی از درام‌های تاریخی رفته‌اند که موفقیت هرکدام از آن‌ها می‌تواند وضعیت شبکه نمایش خانگی را به کل دستخوش تغییر کند.
برخلاف چند دهه قبل که مخاطبان ایرانی هم حق انتخاب محدودی داشتند و هم مشکل جدی در دسترسی به محتوای داخلی و خارجی، در حال حاضر با رونق پلتفرم‌های آنلاین این مسئله حل شده و انتظارات کاربران نیز روز به روز در حال افزایش است. به هر حال برای اولین بار طی چند دهه گذشته شاهد شکل تازه‌ای از رقابت میان پلتفرم‌های ویاُدی هستیم و تجربه نشان داده که رقابت گام اول در راه توسعه است و اگر این روند با مشکل مواجه نشود، رقابت بخش خصوصی می‌تواند یک انقلاب پیوسته در عرصه تولید محتوا را به همراه داشته باشد.
