معاون وزیر جهادکشاورزی در گفت‌وگو با ایلنا مطرح کرد؛
معرفی یک شرکت ایرانی به دستگاه‌های نظارتی روسیه جهت صادرات میگو/ روس‌ها تعرفه بالاتر برای ما وضع نکرده‌اند/ صادرات ماهی قزل‌آلا نمی‌تواند بازار داخلی را به هم بریزد
پس از سال ۲۰۱۴ با آغاز تحریمهای غرب علیه روسیه، مسکو افزون بر تاکید بر تامین نیازهای خود از بازار داخل در پی افزایش تجارت با کشورهای آسیایی و خاورمیانه برآمد. این اتفاق فرصتی را برای همسایگان روسیه از جمله ایران فراهم کرد تا بخشی از بازار پر ظرفیت این کشور را تصاحب کنند. تجربه سال‌های پس از بحران روسیه نشان داده است از میان تمام کالاهای کشاورزی که ایران سعی در عرضه آن به بازار روسیه دارد محصولات آبزی‌پروری شانش بیشتری دارد. هر چند گام‌های خوبی برای تصاحب بخشی از بازار محصولات آبزی‌پروری روسیه برداشته شده است، اما به نظر می‌رسد کافی نیست و نیاز با اقدامات بیشتری از سوی دستگاه‌های متولی است.
به گزارش خبرنگار اقتصادی ایلنا؛ تجارت خارجی روسیه در سال ۲۰۱۴ با کاهش جهانی قیمت نفت و پس از آن اعمال تحریمهای غرب با بحران روبه‌رو شد. در این شرایط مسکو افزون بر تاکید بر تامین نیازهای خود از بازار داخل در پی افزایش تجارت با کشورهای آسیایی و خاورمیانه برآمد، این اتفاق فرصت بزرگی را برای همسایگان این کشور از جمله ایران فراهم کرد.
در ابتدا به نظر می‌رسید تعاملات سیاسی مناسبی که بین تهران و مسکو وجود دارد زمینه‌ساز مبادلات تجاری در شرایط جدید باشد، اما با آمدن اولین گروه کارشناسی روسیه به ایران برای آغاز تبادلات تجاری بیشتر مشخص شد، روس‌ها برای واردات کالا از ایران سخت‌گیر هستند و بسیاری از محصولات کشاورزی ما در سطح و انتظار آن‌ها نیستند.
با این حال در حال حاضر ایران به روسیه میوه‌جات، خشکبار، سبزیجات، پسته و انگور صادر می‌کند، اما در میان آن‌ها به نظر می‌رسد محصولات آبزی‌پروری از شانس بیشتری برای توسعه تجارت و افزایش سهم در بازار روسیه برخودار باشند. اما به رغم استقبال روس‌های سخت‌گیر از محصولات آبزی‌پروری ایران، آنچنان که انتظار می‌رفت صادرات این محصولات تا امروز توسعه پیدا نکرده است، چرایی این موضوع و اقدام انجام شده برای افزایش سهم ایران از بازار روسیه را از نبی‌اله خون میرزایی، معاون وزیر جهادکشاورزی و رئیس سازمان شیلات ایران، پیگیر شدیم. در ادامه مشروح گفت‌وگوی ایلنا با وی را می‌خوانید؛
*به رغم اینکه ایران در آغاز بحران روسیه به دنبال سهم خواهی بالایی از بازار مصرف روسیه به ویژه در محصولات کشاورزی بود، اما گزارش‌ها حاکی از عدم موفق ما است، چرایی عدم موفقیت ایران در بازار روسیه را بفرمایید.
بازار روسیه یکی از بازارهای پرظرفیت و در دسترس ما است و هم اکنون نیز از کشور ما محصولات متنوع کشاورزی از جمله گونه‌های مختلف آبزیان به روسیه صادر می‌شود. اما برای توصیف بازار روسیه باید کلمه خاص را به کار برد به این معنا که روس‌ها سلایق خاص و استانداردهای ویژه‌ای دارند و باید محصولات مورد نیاز آن‌ها را مطابق با درخواست‌شان تولید کنیم. رقابت نیز در بازار روسیه بسیار بالا است و ما باید محصولات خود را با قیمتی عرضه کنیم که توان رقابت داشته باشند.
*حدود ۵ سال از آغاز بحران روسیه با اروپا و امریکا می‌گذرد آیا این زمان برای شناخت سلایق و خواست روس‌ها و افزایش سهم ایران از بازار مصرف مواد غذایی آن‌ها کافی نیست؟
برای افزایش سهم خود از بازار روسیه نیاز به برنامه زمانی داشتیم تا پشتوانه صادراتی خود را قوی‌تر کنیم به طور مثال؛ در ماهی قزل‌آلا روس‌ها ماهیانی با وزن بالا می‌خواهند به همین دلیل باید فرصتی به مزارع داده شود تا ماهی سفارشی روس‌ها و مطابق با سفارش آن‌ها را تامین کنند.
*آیا تا امروز موفق به امضاء قرارداد پایدار و بلند مدت با روس‌ها برای تامین محصولات آبزی‌پروری شدهایم؟
قراردادهای میان مدت برای صادرات ماهانه ۲۰ تا ۳۰ تنی داشته‌ایم. علاوه بر آن به طور مشخص دو قرارداد انعقاد شده که یکی از قراردادهای برای صادرات حدود ۶۰۰ تن ماهی قز‌ل آلا (ماهانه ۵۰ تن) به مدت یکسال است. قرار داد دیگری نیز به میزان یک هزار و ۲۰۰ تن در دست مذاکره است تا صادرات ماهی قزل‌آلای کشور به صورت پشتوانه‌دار و به صورت مداوم، با کیفیت مطلوب به دست روس‌ها برسد.
*یکی از مشکلات مطرح شده درباره دلایل کاهش توان رقابتی ایران در بازار مصرف محصولات کشاورزی روسیه تعرفه بالای این کشور برای محصولات ایرانی است.
این موضوع را تائید نمی‌کنم که تعرفه‌های وارداتی برای محصولات ما بالاتر است. حداقل درباره محصولات آبزی‌پروری تعرفه‌ای که روس‌ها برای ما تعیین کرده‌اند بالاتر از سایر کشورها نیست.
* در صورت رفع موانع مورد بحث و افزایش تقاضای روس‌ها برای واردات قزل‌آلا از ایران توان ما برای توسعه بازار صادراتی به روسیه چقدر است؟
ظرفیت‌سازی در پرورش ماهی قزل‌آلا در کشور به نحوی است که هر زمانی که تصمیم به صادرات بگیریم، می‌توانیم به سرعت اقدام به صادرات کنیم تنها باید طول مدت پرورش را افزایش دهیم تا به وزن بالای مورد تقاضای روس‌ها برسد. نگرانی از برهم ریختن بازار داخل نیز نداریم چراکه به جهت ظرفیت‌سازی که انجام شده حجم کلی تولید، توان آن را دارد که هم نیاز داخلی را تامین کند و هم صادرات انجام شود.
*همانطور که مطلع هستید یکی از چالش‌های تولید قزل‌آلا تامین نهاده‌های وارداتی از جمله تخم چشم زده است که اخیرا بحث‌های زیادی درباره آن پیش آمده است این موضوع مانعی برای توسعه صادرات نیست؟
همانطور که گفتید توسعه صادرات باید با توجه به توان تامین نهاده‌های تولید باشد چراکه باید امکان تامین نهاده‌ها را داشته باشیم. یکی از نکاتی که اکنون نیز برای ما مشکل ساز شده و از سوی تولیدکنندگان تحت فشار هستیم این است که چرا تخم چشم‌زده ماهی را وارد می‌کنیم، درحالی که اگر به دنبال تقویت صادرات هستیم باید یک بخشی از نهاده‌ها از طریق واردات تامین شود. با افزایش تولید و صادرات در مظان این اتهام قرار می‌گیریم که چرا نهاده اولیه‌ی بیشتری وارد کشور می‌شود؟
*آیا تکیه بر توان تولید داخلی نمی‌تواند حلال این مشکل باشد؟
ما نیز امیدواریم هم زمان با توسعه صادرات، توان تولید و تامین نهاده از داخل کشور را افزایش دهیم کما اینکه در همین زمینه میزان تولید تخم چشم زده به نسبت سال‌های گذشته افزایش یافته است به نحوی که میزان تامین این نهاده از منابع داخلی در سال ۹۶، ۱۳درصد از کل نیاز کشور بود، در سال گذشته این میزان به ۲۵ درصد رسید و در سال‌های آینده نیز افزایش پیدا خواهد تا جایی که بتوانیم تمام نیاز خود را از منابع داخلی تامین کنیم.
*میگو از دیگر محصولات آبزی‌پروری ایران است که مورد پسند و استقبال روس‌ها قرار گرفته، در زمینه توسعه صادرات این محصول چه کرده اید؟
در مورد میگو نیز روسیه بازار خاصی دارد. در گذشته عمده میگوی مصرفی روسیه از چند منبع مشخص تامین می‌شد از جمله از کشور اوکراین و کشورهای حوزه اسکاندیناوی که میگوهای ریز سردآبی را به صورت آمده و پخت شده به روسیه صادر می‌کردند. با محدود شدن این منابع در پی بحران روسیه با اتحادیه اروپا و امریکا، روس‌ها به دنبال منابع جدید جایگزین برای تامین نیاز خود بودند. در زمینه میگو کشور ما در مسیر رو به رشدی قرار گرفته است و توسعه سریع پرورش میگو منجر به این شده که ما نیز به دنبال بازارهای جدید برای عرضه محصول خود باشیم که یکی از بازارهای هدف ما روسیه است.
*اما در ارتباط با میگو توسعه بازار صادراتی در روسیه قابل قبول نیست.
برای میگو هم نیاز داشتیم تکنولوژی خود را با نیاز روس‌ها تطبیق دهیم، مانند روش‌های انجمادی مورد نظر روس‌ها که باید به صورت تک‌فریز باشد. خیلی از واحدهای ما در دو سال اخیر به این روش انجمادی تجهیز شده‌اند. این اتفاق نتایجی مثبتی نیز برای ما به همراه داشته است یکی از آثار توسعه صادرات انتقال تکنولوژی به کشور است که ما خود را با استاندارد روز دنیا تطبیق دهیم. موضوع دیگر درباره میگو، تقاضا برای میگوی پخت شده است که در حال حاضر ۳ واحد را داریم که می‌توانند میگوی پخته را به صورت مکانیزه تولید کنند تا توان صادراتی با این ویژگی نیز فراهم شود.
*آیا برای صادرات میگو به روسیه موفق به امضاء قرارداد بلند مدت و پایدار شدهایم؟
به طور مشخص یک شرکت برای صادرات به روسیه برنامه‌ریزی کرده و از طرف سازمان دامپزشکی به دستگاه‌های نظارتی روسیه برای انجام ریجستر معرفی شده است تا در لیست صادراتی میگو به این کشور قرار گیرد. اگر این شرکت موفق به ورود به این عرصه شود توان صادرات پایدار سالانه حدود ۲ هزار تن به روسیه دارد.
*به عنوان آخرین سوال میزان صادرات آبزیان به کشور روسیه در چندماهه اول سال چقدر بوده است؟
آمار دقیق صادرات را باید از طریق گمرک دریافت کنیم، متاسفانه یکی از مشکلات ما این است که آمار گمرک ایران به روز نیست و اعلام آمار را با تاخیر انجام می‌دهد. شاید تا هفته آینده بتوانیم آماری را از گمرک دریافت و آن را اعلام کنیم.
گفت‌وگو از سپیده قاسمی
