در سومین شب مناظره‌های تلویزیونی؛
پازوکی: دلم برای مظلومیت روحانی می‌سوزد/صمصامی: استقلال خود را با برجام زیر سوال بردیم
مهدی پازوکی و حسین صمصامی دو اقتصاددان و استاد دانشگاه در سومین شب مناظره‌های تلویزیونی -ویژه انتخابات ریاست‌جمهوری ایران- به تشریح رشد اقتصادی اخیر ایران و بیان نظرات و تحلیل‌های خود پرداختند.
گزارش خبرنگار ایلنا، حسین صمصامی ابتدای سومین برنامه مناظره‌های تلویزیونی با بیان اینکه مجموعه سیاست‌هایی که در دولت‌یازدهم از ابتدا تا امروز اجرا شده با تناقض همراه بوده، گفت: دولت سیاست اقتصادی را به عنوان تدبیر اقتصادی در عمل اجرا نکرده و تنها عمل دولت روی کاغذ بوده است. تیرماه سال 93 دولت بسته سیاست‌های اقتصادی برای خروج از رکود غیر تورمی را ارایه کرد که این بسته همه زمینه‌های کسب و کار، صنعت و بانک را شامل می‌شد. 18 شهریور 94 چهار وزیر نامه‌ای به رییس‌جمهور می‌نویسند مبنی بر اینکه رکود در حال بحرانی شدن است، اگر به داد نرسیم وضعیت اقتصادی بدتر می‌شود؛ حال این سوال مطرح است که چرا سال 94 این وزرا چنین نامه‌ای را نوشته‌اند؟ یک ماه پس از این نامه در مهر ماه سال 94 بسته‌ای تحت عنوان سیاست‌های اقتصادی دولت در رفع چالش اقتصادی پیش از تحریم در 33 بند ارایه شد که این پکیج نیز همچون بسته ارایه شده تیرماه 93 بود.
در ادامه مهدی پازوکی بیان داشت: اعتقاد دارم باید این مساله را بررسی کرد که دولت‌یازدهم در چه شرایطی اقتصاد را تحویل گرفت. اگر حسن روحانی یک‌دوره دیگر به عنوان رییس‌جمهور انتخاب شود به لحاظ شاخص‌های کلان اقتصادی اگر به دوران اصلاحات بازگردیم باید مجسمه او را در میدان پاستور بنا کرد چراکه اقتصاد ایران در دولت قبل ربع قرن عقب رفته و دولت‌روحانی مظلوم واقع شده است. نگرانم که در ایران پوپولیسم بار دیگر به قدرت برسد بنابراین فکر می‌کنم دولت روحانی برای اقتصاد بسته ایران که هیچ‌کسی در آن حاضر به سرمایه‌گذاری نبود کارهای قابل تحسینی انجام داده که تبعات مثبت داشته است.
صمصمامی: باید مشخص کنیم برنامه دولت چه بوده؟ رشد اقتصادی براساس آمار بانک‌مرکزی در سال 94، منفی 1.6 درصد بوده و نتیجه آن افزایش بیکاری بود، یعنی نرخ بیکاری که سال93، 6.10 بود به 11 درصد در سال 94 رسید. این نشان دهنده ضعف دولت در اشراف لازم به اقتصاد است. دولت نمی‌داند در فضای اقتصادی چکار می‌کند. دولت قبل نوعی پوپولیست بود؛ دولت روحانی نیز به گونه‌ای دیگر. دولت روحانی قول داد در 100 روز اقتصاد را سر و سامان دهد. وقتی دولت این را بیان می‌کند یعنی نمی‌داند در اقتصاد چه اتفاقی رخ می‌دهد و نتیجه این می‌شود که سال 94 رشد منفی اقتصادی و سرمایه‌گذاری و همچنین افزایش بیکاری را شاهد بودیم.
پازوکی: نرخ رشد اقتصادی در 9 ماهه اول سال 95، 8.11 درصد بوده بنابراین اقتصاد روند مثبتی را طی کرده است. در شش برنامه اقتصادی که برای کشور ارایه شد از برنامه یکم تا چهارم نرخ رشد مثبت بود اما در برنامه پنجم یعنی در دولت احمدی‌نژاد نرخ رشد منفی شد. همچنین از قرارداد دارسی تا پایان سلطنت رضاشاه 500 میلیون دلار نفت فروخته شد؛ از شهریور 1320 تا انقلاب اسلامی57 یک صد و سی و شش و نیم میلیارد دلار و از 57 تا 92 هزار و صد میلیارد دلار نفت فروخته شد که بالای 600 میلیارد دلار آن زمان احمدی‌نژاد بوده اما نتیجه چه شد؟ زمانی که احمدی‌نژاد دولت را از اصلاحات تحویل گرفت نرخ رشد اقتصاد 7 درصد و نرخ ارز 900 تومان بود اما زمانی که دولت را به حسن روحانی تحویل داد نرخ ارز 3600 تومان بود.
صمصمامی: در مقام این نیستم که از دولت‌ها حمایت کنم.در مقام کارشناس باید نظرات خود را بیان کنم. طبق آمار بانک‌مرکزی سال 95 نرخ رشد اقتصادی 11.6 با نفت و 1.9 بدون نفت بوده است. یکسری از این آمار بازی محاسباتی است یعنی تغییر سال پایه به بانک‌مرکزی انجام داده اما این نکته را مد نظر قرار دهید که بخش قابل توجهی از رشد اقتصادی مدیون رشد فروش نفتی است یعنی رشد بدون نفت 1.9 درصد بوده است.
پازوکی: اعتقاد دارم بانک‌مرکزی با سابقه ارایه آمار 50 ساله که مورد تایید سازمان‌های مالی جهانی است نمی‌تواند آمار اشتباه ارایه دهد. چرا زمانی را که می‌خواهیم دولت را بکوبیم آمار منفی را اعلام می‌کنیم؟ در اقتصاد ایران رشد بخش نفت 65 درصد بوده است. در جزیره مجنون که مشترک با عراق است، عراقی‌ها روزانه 280 هزار بشکه نفت برداشت می‌کردند اما برداشت ما 140 هزار بشکه بود. در حال حاضر رقم برداشت نفت توسط ایران از این میدان نفتی به 300 هزار بشکه در روز افزایش پیدا کرده و این نشان‌دهنده تلاش مسوولان در این زمینه بوده، همچنین در اوپک وزیر نفت و تیم آن فوق‌العاده عمل کرده‌اند علی‌رغم اینکه با عربستان مشکل داشتیم اما سهمیه عربستان به میزان 500 هزار بشکه کاهش پیدا کرد و توانستیم به حق قانونی خود دست یابیم.
صمصمامی: در طول تاریخ فروش نفت را داشته‌ایم اما قرار شد وابستگی به نفت را کم کنیم. سیاست‌های ابلاغی رهبری در 30 /11/ 92 در قالب اقتصاد مقاومتی این بود که به نفت وابستگی نداشته باشیم اما استقلال خود را با برجام زیر سوال بردیم چراکه تنها می‌خواستیم تحریم‌ها حذف شود تا بتوانیم نفت بیشتری بفروشیم. این چه سیاستی است که نشان‌دهنده عدم تسلط سیاست‌گذاران و مدیران است. دولت تدبیر و امید اسم زیبایی دارد اما در حوزه اقتصادی با تدبیر عمل نکرده است.
پازوکی: زمان تحریم شرایطی داشتیم که به کشتی‌های نفتی ما در هیچ بندری اجازه پهلوگیری نمی‌دادند حتی پول‌های کشور از بانک‌های درجه یک دیگر به چین منتقل شد اما چینی‌ها در ازای آن به ما کالاهایی می‌دادند که حتی انتخاب نوع کالا نیز بر عهده ما نبود. این تبعات تحریم بود. در این شرایط دولت روحانی با تدبیر عمل کرده در حالیکه صادرات نفتی ما به زیر یک‌میلیون بشکه در روز رسیده بود، الان 2450 هزار بشکه در روز صادر می‌کنیم. اگر تحریم ادامه پیدا می‌کرد باید به نفت در برابر غذا می‌رسیدیم. اگر در دنیا منطقی برخورد کنیم می‌توانیم موفق باشیم.
صمصمامی: اگر به تاریخ اقتصاد ایران نگاه کنیم زمان محمد مصدق اقتصاد را از نفت جدا کردیم و موفق شدیم. اینکه سیاست‌ها را بر این بگذاریم که با دنیا صرفا ارتباط برقرار کنیم کدام عقلانیت است؟ چرا سوئیفت با بانک‌های بزرگ باز نشده؟ همچنان نفت به فروش می‌رسانیم اما نمی‌توانیم ارز را وارد کنیم؛ این چه فروش نفتی است؟ این در شأن جمهوری اسلامی است؟ اساس دنیا براساس عقلانیت نیست؟ سیاست آمریکا و 5+1 براساس عقلانیت نیست؟
پازوکی: زمان تحریم به هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران اجازه سوخت‌گیری نمی‌دادند، الان موفق به واردات هواپیمای جدید شده‌ایم. سالانه بین 5 تا 5.4 میلیارد دلار هزینه بلیط هواپیما را به تورکیش و هواپیمایی قطر و امارات پرداخت می‌کنیم. اگر هواپیما را خریداری کنیم بهتر نیست؟ سال 1976 عرب‌ها از تهران به جام‌جهانی می‌رفتند، الان وضعیت چگونه است؟ جهان غیر عقلانی اداره نمی‌شود. هر کشوری دارای منافع ملی است و خط قرمز منافع ملی است. شما از مصدق مثال می‌زنید اما تندروها در ایران مصدق را قبول ندارند. فکر می‌کنیم با روش‌های کارشناسی مقابل علم سر تعظیم فرود آوریم. من آینده اقتصاد ایران را زیبا می‌بینم و آینده اقتصاد ایران الان نیست بلکه 12 سال دیگر نمود پیدا می‌کند.
صمصمامی: هر سیاستی که اتخاذ شود منافع و هزینه‌هایی دارد. دولت روحانی همه هم و غم خود را به ارتباط با خارج کشور گذاشته است. ما منکر این نیستیم اما چگونه این راه بدترین راه بود؟ اینکه امتیاز بدهیم و چیزی آیدمان نشود. باید اقتصاد را از درون مقاوم کنیم و مقاوم‌سازی از درون باید سیاست دولت باشد. درباره این موضوع چه کرده‌ایم؟ اگر اقتصاد را از درون مقاوم می‌کردیم می‌توانستیم یک هواپیما بسازیم.
پازوکی: برای ایرانی کسر شأن است زمانی که می‌خواهد به عنوان کارشناس به کنفرانس بین‌المللی برود پول را مثل دوران قلقلک‌میرزا را به زیرشلواری بدوزد. سیستم حکومتی دو کره‌شمالی و جنوبی را مقایسه کنید. حکومت بسته کره‌شمالی با تولید ملی(GDP) 50 میلیارد دلار با مردمی بسته، حکومتی بسته که علف می‌خورند و بمب‌اتم هم دارند و کره‌جنوبی با تولید ملی(GDP)1020 میلیارد دلار با ده‌ها شرکت بین‌المللی که تفکری باز دارد. دو سیستم حکومتی متفاوت با تفکری بسته و باز که هر کدام نتیجه‌های گفته شده را دارند. اقتصاد ایران دو مزیت دارد؛ نیروی کار تحصیلکرده و ارزان و انرژی ارزان. باید با رشد اقتصادی در ایران سرمایه‌گذاری را افزایش دهیم.
صمصمامی: دولت از پتانسیل داخل استفاده نکرده، اگر استفاده می‌کرد رکود وجود نداشت. نباید کالاهایی که امکان ساخت آن را در کشور داریم وارد شوند. کره‌جنوبی را با ایران مقایسه نکنید چراکه ساختار حکومتی خود را دارد و این کشور با سرمایه آمریکا کار می‌کند. ما اگر می‌خواستیم کره‌جنوبی باشیم که انقلاب نمی‌کردیم. نکته این است که اگر بخواهیم از پتانسیل داخل استفاده کنیم امکان آن وجود دارد و راه آن سیاست خارجی دولت نیست.
پازوکی: دلم برای مظلومیت روحانی می‌سوزد. در دولت یازدهم رشد واردات براساس آمار بانک‌مرکزی 7 درصد و رشد صادرات 45 درصد بوده و کسی این نکته را باور ندارد که ماشین‌آلات و کالاهای سرمایه‌ای وارد کشور شده است. در صنعت‌نفت 30 سال عقب هستیم. قطر که یک‌سوم استان هرمزگان وسعت دارد چاه افقی حفر می‌کند و ما هنوز نمی‌توانیم این کار را انجام دهیم. براساس مبانی علم اقتصاد باید دنبال منافع‌ملی باشیم و با جهان منطقی برخورد کنیم.
