راه‌حل بنزین چیست؟ ایران؛ بزرگ‌ترین پرداخت‌کننده یارانه انرژی در جهان

هاشم اورعی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا، در ارزیابی حل چالش بنزین   اظهار  داشت: برای حل مشکل بنزین سه  گزینه داریم،  گزینه اول این است که هیچ کاری نکنیم، این آسان‌ترین و در عین حال بدترین روش است، زیرا وقتی حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد نرخ تورم داریم و قیمت بنزین را هم دست نمی‌زنیم، یعنی عملاً هر سال قیمت بنزین را نصف می‌کنیم و در نتیجه قیمت بنزین اکنون عملاً مجانی است. نتیجه این می‌شود که اولاً روزی ۲۰ تا ۳۰ میلیون لیتر سوخت مایع قاچاق می‌شود. 

امسال باید ۸ میلیارد دلار  پول نداشته را  بابت واردات بنزین و گازوئیل هزینه کنیم

وی ادامه داد: مصرف بنزین حدوداً ۱۰ میلیون لیتر در سال  افزایش پیدا می‌کند و ما  امسال باید ۸ میلیارد دلار  پول نداشته را  بابت واردات بنزین و گازوئیل هزینه کنیم  و این در شرایطی است که کشور واقعا به لحاظ اقتصادی و مالی در مضیقه است و از آن بدتر بحث سیاسی است.

چالش سیاسی نرخ بنزین

این کارشناس حوزه انرژی با بیان اینکه در حال حاضر دولت راهی ندارد جز اینکه به سمت افزایش قیمت برود، ادامه داد: اکنون روسیه تامین‌کننده بخشی از بنزین مورد نیاز ایران است اما این کشور هم با کمبود بنزین مواجه است و کافی است که غرب  مبدا  واردات ایران را شناسایی و  فشار وارد کند که به ایران سوخت نفروشند و این یعنی  هم به لحاظ اقتصادی و هم به لحاظ سیاسی  دچار چالش می‌شویم در نتیجه این که هیچ اقدامی نکنیم، گزینه درستی نیست.

تورم در تعقیب بنزین

وی تصریح کرد: گزینه دوم گران کردن بنزین است  که نتیجه این می‌شود که تورم بالا می‌رود و مشکل مهم‌تر این است که  برخی موارد از جمله کرایه حمل و نقل عمومی مستقیماً به قیمت بنزین وابسته است و باید گران شود و این اثر روانی می‌گذارد در نتیجه سیب‌زمینی و پیاز و... هم گران می‌شود و از طرفی وقتی تورم بالا می‌رود اثر بالا رفتن قیمت بنزین هم از بین می‌رود زیرا زمانی که ۵۰ درصد قیمت بنزین گران می‌شود، اگر نرخ تورم هم ۵۰ درصد باشد، یعنی درواقع بنزین را گران نکرده‌ایم. بعبارت دیگر اگر فقط و فقط بخواهیم مسئله‌مان را با بالا بردن قیمت حل بکنیم سال بعد مجددا وارد یک سیکل معیوب و چرخه باطل می‌شویم، در نتیجه نه ثابت نگه داشتن قیمت بنزین درست است، نه به تنهایی بالا بردن قیمت بنزین.

ماجرا را به مردم بگوییم

اورعی تاکید کرد:  ما باید یک قبول کنیم که این مسئله بدون درد نمی‌شود. باید در نهایت صراحت، شجاعت و صداقت ماجرا را به مردم بگوییم. ما چندین سال از تصمیم سخت سرباز زدیم و اکنون باید آماده باشیم که هزینه‌هایش را پرداخت کنیم. باید قبول کنیم که نمی‌توانیم یک‌شبه مشکل را حل کنیم. باید یک پکیج  و نسخه داشته باشیم. نسخه‌ای که یکی از مواردش افزایش قیمت است، موضوع دیگر صنعت خودرو است، امروز با بستن درهای مملکت، جلوگیری از واردات خودرو و حمایت همه‌جانبه، بی‌محابا و فساد‌آلود از صنعت خودرو باعث شدیم که متوسط مصرف بنزین خودرو در کشور ما برای پیمایش ثابت بیش از دو برابر خودروهای ساخت دنیا با تکنولوژی روز است؛ زیرا اجازه رقابت نمی‌دهیم و حمایت بی‌جا می‌کنیم، باید صنعت خودرو را وادار کنیم که کیفیت حمل و نقل عمومی  را بالا ببرد  ما  نمی‌توانیم بنزین را گران کنیم  و به مردم  بگوییم از حمل و نقل عمومی استفاده کنند اما  ناوگان کیفیت نداشته باشد. حتماً باید انتخاب جایگزین داشته باشیم.

روزی ۳۰ میلیون لیتر قاچاق سوخت

وی در ادامه به موضوع قاچاق سوخت اشاره و تصریح کرد: آمار و ارقام غیرمستقیم نشان می‌دهد که روزی ۳۰ میلیون لیتر قاچاق می‌شود و ظاهراً یارای مقابله با این ماجرا نیست. در این شرایط به اعتقاد من ما نه نمی‌توانیم سوخت را گران نکنیم و نه نمی‌توانیم فقط گران کنیم. دولت باید یک برنامه نه یک‌شبه، که برنامه پنج‌ساله  تنظیم کند که  یکی از ابعادش قیمت است، به طور مثال از امسال به بعد هر سال قیمت بنزین مثلاً ۵ تا ۱۰ درصد بیش از نرخ تورم افزایش یاید اما همزمان مقابله با قاچاق سوخت، توسعه حمل‌ونقل عمومی و پرداختن به صنعت خودرو در دستور کار قرار گیرد، نمی‌توان به سادگی از کنار  اینها گذشت. این مسائل نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و اجرای صحیح است.

نسخه درست بپیچیم

استاد دانشگاه صنعتی‌شریف ابراز امیدواری کرد که با ارائه یک نسخه درست، بتوانیم ظرف پنج سال  چالش‌های سوخت را به مسیری درست هدایت کنیم و از بروز مشکلات بیشتر جلوگیری کنیم. البته، در کنار این اقدامات، حمایت از قشر آسیب‌پذیر نیز امری ضروری است.

بنزین ارزان یعنی سود بیشتر برای اغنیاء

وی تاکید کرد: وقتی قیمت سوخت را افزایش نمی‌دهیم، در واقع کسانی که بیشترین مصرف را دارند، بیشترین سود را می‌برند و از یارانه‌های دولتی بیشتر بهره‌مند می‌شوند، در حالی که این سیاست نمی‌تواند روشی عادلانه باشد. بنابراین رویکرد افزایش نرخ پلکانی، اگرچه دردآور و ناخوشایند است، اما چاره‌ای نیست؛ زیرا اگر اقدامی صورت نگیرد، وضعیت در آینده بدتر خواهد شد.

ایران؛ بزرگ‌ترین پرداخت‌کننده یارانه انرژی در جهان

اورعی گفت: در این میان، می‌توان با پرداخت یارانه‌های نقدی به قشر آسیب‌پذیر، از افزایش قیمت کرایه‌ها و سایر هزینه‌ها جلوگیری کرد. این روشی است که در بسیاری از کشورهای جهان اجرا می‌شود. ایران به عنوان بزرگ‌ترین پرداخت‌کننده یارانه انرژی در جهان، نیازمند اصلاح این سیاست‌هاست. به نظر من، این کار کاملاً شدنی است، اما نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و اجرای صحیح است.

جرأت تصمیم‌گیری‌های سخت نداریم

وی درباره چندنرخی شدن بنزین  و اعمال نرخ واقعی برای مازاد بر ۶۰ لیتر موجود در کارت سوخت توضیح داد: این روش می‌تواند راهکاری مناسب باشد، اما سوال اینجاست که آیا این یارانه به دست کسانی می‌رسد که واقعاً به آن نیاز دارند؟ این موضوع نیز خود نوعی بی‌عدالتی است. دلیل اصلی اینکه ما به دنبال روش‌های کم‌دردتر و میانی هستیم این است که جرأت تصمیم‌گیری‌های سخت را نداریم. اگر بخواهیم این مسائل را به‌درستی حل کنیم، باید از روش‌های چندنرخی فاصله بگیریم و قیمت‌ها را به سمت قیمت واقعی سوق دهیم. البته، در این مسیر، حمایت از قشر آسیب‌پذیر نباید فراموش شود. قیمت واقعی زمانی معنا پیدا می‌کند که رقابت وجود داشته باشد و بخش خصوصی نیز در این زمینه نقش‌آفرینی کند.

نمی‌توانیم همه چیز را دولتی نگه داریم

این کارشناس حوزه انرژی خاطرنشان کرد: یکی از اجزای  راهکار اصلاح قیمت سوخت، تقویت بخش خصوصی است. ما باید به تدریج نقش بخش خصوصی را افزایش دهیم و آن را به جایگاهی برسانیم که بتواند به‌درستی عمل کند. این صحبت‌ها برای همه بخش‌ها، از جمله صنعت خودرو و انرژی، مطرح است. ما نمی‌توانیم همه چیز را دولتی نگه داریم و انتظار داشته باشیم که قیمت‌ها به‌درستی تعیین شوند.

اصلاح قیمت را نیمه‌کاره رها نکنیم

وی متذکر شد: در نهایت، پیشنهاد من این نیست که به صورت نیمه‌کاره اقدام کنیم. اگر قیمت‌ها را یک سال افزایش دهیم و سال بعد، به دلیل نزدیک شدن به انتخابات، از افزایش قیمت‌ها خودداری کنیم، این اقدامات بی‌اثر خواهند بود. این چرخه باید به‌درستی مدیریت شود تا نتایج مطلوب حاصل شود.