هشدار درباره تشدید خشکسالی
در نهمین کنفرانس ملی مدیریت آب ایران با محوریت حکمرانی آب که در واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی برگزار شد، مسئولان ارشد آب و کشاورزی کشور از کاهش ۲۰ تا ۴۰ درصدی بارش‌ها در پنج سال اخیر، افت شدید ذخایر سدها و برداشت کامل از منابع تجدیدپذیر خبر دادند.
به گزارش ایلنا از مدیریت منابع آب ایران، «نهمین کنفرانس ملی مدیریت آب ایران با محوریت حکمرانی آب»، توسط انجمن علوم و مهندسی منابع آب ایران به میزبانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات برگزار شد.
بحران آب، نیازمند تفکر نو و اقدام علمی
جمشید صباغ‌زاده قائم مقام رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در واحد علوم و تحقیقات در نهمین کنفرانس ملی مدیریت آب ایران با محوریت حکمرانی آب که به میزبانی این واحد دانشگاهی در حال برگزاری است، گفت: بحران آب کشور از چالش‌های اصلی کشور است که از گذشته تاکنون وجود داشته و برای رفع آن باید از اندیشه‌های نو و عملیاتی جدید بهره برد.
وی ادامه داد: با همفکری صاحب نظران و دانشگاهیان کشور و همکاری آحاد مردم می‌توان از بحران خشکسالی عبورکرد. برگزاری چنین کنفرانس‌هایی کمک شایانی در استخراج اندیشه‌های نو برای مدیریت آب کشور است. معتقدم اگر اقدامات اساسی و برنامه اصولی مبتی بر دیدگاه‌های علمی صورت نگیرد، این مشکل به راحتی حل نخواهد شد.
صباغ‌زاده ادامه داد: تکنولوژی و فرهنگ‌سازی از عواملی هستند که باید در رفع مسئله بحران آب کشور مورد توجه قرار گیرد.
افت ۴۰ درصدی بارش‌ها و وضعیت بحرانی سدها
در این کنفرانس، محمد جوان‌بخت معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا به شرایط آبی کشور، تغییرات اقلیمی دنیا و خشکسالی‌های پی در پی در کشور اشاره کرد و گفت: طی ۵ سال گذشته، بارش‌های کشور ۲۰ درصد کاهش داشته که شرایط سختی را رقم زده و موجب تنش آبی در کشور شده است.
وی ادامه داد: سال آبی گذشته با ۴۰ درصد کاهش بارش در کشور مواجه بودیم. در حقیقت سال آبی بسیار سختی را پشت سر گذاشتیم. خشکسالی در پی خشکسالی، معنای خاص خودش را دارد و مشکلات زیادی را برای کشور ایجاد می‌کند اما متاسفانه در این شرایط مطالباتی که با آن مواجه هستیم تغییری نکرده و بعضاً گسترده‌تر شده است و این شرایط را سخت‌تر می‌کند. مخازن آب کشور در حوزه کشاورزی در سال آبی گذشته شرایط سختی را سپری کرد.
جوان‌بخت وضعیت سدهای کشور را در بسیاری از شهرهای کشور از جمله تهران، بندرعباس و تبریز نامطلوب توصیف کرد و ادامه داد: سدهای کشور در شرایط بحرانی هستند. آمارهای کشور در بارش در پاییز جاری خوب نبوده است. در ۵۰ روز گذشته و آغاز سال آبی کشور تنها سه و نیم میلی‌متر در کشور بارش باران داشتیم که ۸۲ درصد کاهش را نشان می‌دهد.
معاون وزیر نیرو بیان داشت: بهترین استان کشور در خصوص میزان بارش‌ها، استان گلستان بوده است که ۲۰ درصد کاهش بارش نسبت به گذشته داشته است.
وی از محدودیت‌های اعمال شده مصرف خانگی و همکاری شهروندان در این حوزه تقدیر کرد و گفت: با توجه به ابعاد بحران آب کشور، پرداختن به حکمرانی و مدیریت آب، امری ضروریست و این کنفرانس در تبیین این مسئله در کشور راهگشا خواهد بود.
جوان‌بخت ادامه داد: تهران در سال ۵۴ نیز دچار مشکل کم آبی و خشکسالی بوده است و طرح‌های آبی برای تهران هم قبل از انقلاب و هم بعد از انقلاب صورت گرفته اما مشکلات همچنان به قوت خود باقیست. بنابراین باید به سمت مدیریت شرایط آبی کشور رفت تا مشکلات کم آبی، گسترده‌تر نشود.
وی افزود: در کشور از صد درصد آب تجدید پذیر، برداشت می‌شود. در صورتی که برداشت بیشتر از ۴۰ درصد از این منابع آبی، پایداری توسعه کشور را به مخاطره می‌اندازد. اصلاح ساختار وضع آب بر اساس برنامه هفتم توسعه در حوزه وزارت نیرو، کاهش هزینه‌ها و تفکیک وظایف تصدی‌گری در حوزه آب، بازنگری طرح‌های در دست اجرا، راه‌اندازی سامانه حسابداری آب، راه‌اندازی تشکل‌های بهره‌بردار و استقرار مدیریت مشارکتی و واگذاری تصدی‌گری آب، از اهداف مد نظر وزارت نیرو در حکمرانی مطلوب آب است.
ضرورت ورود علوم اجتماعی و داده‌محوری در حکمرانی آب
صفدر نیازی شهرکی معاون آب و خاک جهاد کشاورزی در این همایش با بیان اینکه الزاما مسائل کشور با مهندسان حل نمی‌شود و باید صاحب نظران حوزه علوم اجتماعی به میدان بیایند،گفت: برای کشور باید آینده پژوهی داشته باشیم تا بتوانیم مسائل را مدیریت کنیم.
وی با بیان اینکه ۸۰ درصد جمعیت کشور شهری و ۲۰ درصد روستایی هستند، افزود: طی سال‌های گذشته در حوزه بهره‌وری کشاورزی ۱۵ میلیارد دلار سرمایه گذاری صورت گرفته است در حالی که سالانه ۱۵ میلیارد دلار مواد غذایی وارد کشور می‌شود و این تفاوت معناداری است.
نیازی به چالش های تامین مواد غذایی و حوزه کشاورزی پرداخت و ادامه داد: ۷۲ درصد منابع آبی، بر اساس آنچه در دنیا متداول است، در اختیار بخش کشاورزی است و این رقمی بسیار طبیعی است در غیر این صورت اگر از تامین مواد غذایی غافل شویم بحرانی دیگر برای کشور رقم خواهد خورد. البته در حوزه کشاورزی بر اساس میزان تخصیص آب وزارت نیرو، الگوی کشت ارائه می‌شود. لازم به ذکر است خاک کشور نیز در حال کاهش حاصلخیزی است و نیازمند سرمایه‌گذاری در این حوزه هستیم.
وی با بیان اینکه با ۹ ساعت قطعی برق در حوزه کشاورزی، امنیت غذایی وجود ندارد، گفت: در حکمرانی آب، آحاد مردم چه علمی و چه غیرعلمی باید درگیر باشند. همچنین مدیریت بر اساس داده محوری در حکمرانی آب حرف اول را می‌زند و تصمیم گیری بر مبنای آن صورت خواهد گرفت. باید الگوی کشت با توجه به پتانسیل آب و خاک کشور پیاده سازی شود تا بتوانیم در حکمرانی آب مدیریت داشته باشیم.
نیازی با بیان اینکه همبست آب، غذا و انرژی را همسو و با هم باید دنبال کنیم، تاکید کرد: در حوزه کشاورزی سیاست‌های آبیاری هوشمند در مزارع، ارتقا بهره وری از طریق به نژادی و به‌زراعی در دست پیگیری قرار دارد.
کنفرانسی برای هم‌افزایی علمی در حکمرانی آب
حسین بابازاده دبیر علمی این همایش گفت: نهمین کنفرانس حکمرانی آب به صورت نشست محور با برگزاری ۱۲ نشست تدوین شده است تا مسائل مربوط به حکمرانی آب را در بر بگیرد. هدف این رویداد، فراهم آوردن بستری علمی و تخصصی برای تبادل دانش، ایجاد همکاری‌های جدید، و توسعه راهکارهای نوین در حکمرانی آب است؛ به‌طوری که نتیجه آن ارتقاء اثربخشی سیاست‌ها، بهبود فرآیندهای تصمیم‌گیری، و ارتقاء ظرفیت‌های مدیریتی در حوزه آب کشور باشد.
وی از پژوهشگران، سیاست‌گذاران، مدیران، و فعالان حوزه آب دعوت کرد تا در این رویداد مهم، با مشارکت فعال به هم‌اندیشی و راهبری آینده‌ای پایدار برای منابع آب کشور کمک و همیاری کنند.
بابازاده ادامه داد: ۲۸۰ مقاله برای این کنفرانس دریافت شده است که ۳۵ مقاله به عنوان پوستر در این همایش ارائه می‌شود. همچنین ۱۴۰ مقاله نیز به صورت پوستر پس از افتتاحیه به صورت نمایشگاهی مجزا به نمایش در خواهد آمد. ۶۰۰ نفر در این همایش ثبت نام کرده‌اند و طی دو روز میزبان آنها در این کنفرانس خواهیم بود.
بحران آب، مسئله‌ای پنج دهه‌ای و نیازمند حکمرانی یکپارچه
بر اساس این گزارش، علیرضا دائمی رئیس انجمن علوم و مهندسی منابع آب ایران در این همایش به ویژگی‌های خاص این دوره از کنفرانس اشاره کرد و گفت: ۱۲ موضوع تخصصی در این همایش مورد بررسی قرار خواهد گرفت تا راهکارهای جهت رفع تنش آبی کشور استخراج شود.
وی ادامه داد: مشکلات آبی کشور موضوعی قدیمی است که از ۵ دهه گذشته به صورت تجمعی ادامه داشته است.
به گفته دائمی، فرونشست زمین در کشور از دهه‌های گذشته و خشک شدن دریاچه ارومیه از دهه ۷۰ تا به امروز از جمله این مسائل است.
دائمی تصریح کرد: بحران آب، بحران کارآمدی در مصرف آب و چگونگی مدیریت آن را حکمرانی آب می‌گوییم. بنابراین باید ارتباط منطقی برای رفع این بحران میان همه دستگاه‌های ذی‌ربط وذی‌صلاح در کشور صورت گیرد.
وی به مدل سازمان همکاری و توسعه اقتصادی OECD اشاره کرد و ادامه داد: در این کنفرانس سعی شده بر اساس این مدل حرکت کرده تا به نقش مسئولیت‌ها و وظایف حکمرانی آب، بیش از گذشته اشراف پیدا کنیم. همچنین مستندسازی قوی جهت پاسخگویی عملیاتی در پایان این کنفرانس در دستور کار قرار دارد.
