طلب ۲۰۰۰ میلیارد تومانی نیروگاه‌های مقیاس کوچک از وزارت نیرو/ خاموشی ۲۲۰ مگاوات نیروگاه مقیاس کوچک/اجازه صادرات نداریم

به گزارش خبرنگار ایلنا، سیداحسان صدر در نشست خبری در جمع خبرنگاران با اشاره به مشکلات پیش‌روی نیروگاه‌های مقیاس کوچک اظهار داشت: در سه دهه گذشته تغییرات ساختاری در شبکه برق به ویژه در کشورهای توسعه یافته اتفاق افتاده است. نیروگاه‌های مقیاس کوچک و تولید برق در محل مصرف در کشورهای توسعه با سرعت شگفت‌انگیزی رشد کردند و تولید برق از دست دولت یا شرکت‌های بزرگ به تعداد زیادی از شرکت‌های بخش خصوصی انتقال یافت.

وی ادامه داد: در دهه 80 ضرورت این تغییر در وزارت نیروی ایران نیز به درستی درج شد و در سال 87 ضوابط و دستورالعمل احداث این نیروگاه‌ها ابلاغ شد. در حال حاضر ظرفیت این نیروگاه‌ها به 1700 مگاوات رسیده و حدود 200 تیم سرمایه‌گذار نیروگاهی در طول 10 سال تربیت شده‌اند.

رئیس انجمن نیروگاه‌های مقیاس کوچک تصریح کرد: حدود 20 درصد از رشد ظرفیت تولید برق در سال‌های اخیر ماحصل فعالیت‌های نیروگاه‌های مقیاس کوچک است.

صدر با بیان اینکه بزرگترین چالش امروز کشور در امر توسعه، تامین سرمایه است، گفت: در دنیا می‌توان با کمتر از نصف پولی که تا امروز برای تامین برق مصرف کنندگان سرمایه‌گذاری می‌شود نسبت به تولید برق اقدام کرد. کاهش نیاز به منابع تامین مالی آن هم تا این اندازه معجزه تکنولوژی است و برای شرایط امروز کشور ما بسیار حیاتی است.

وی همچنین راندمان مصرف انرژی و امکان بازیافت حرارت نیروگاه‌های مقیاس کوچک را دومین مزیت آنها برشمرد و افزود: نیروگاه‌های مقیاس کوچک، افزایش تاب‌آوری و ارتقای استانداردهای پدافند غیرعامل در صنعت برق را دارند که یکی از مهمترین مزیت‌های آنها است.

رئیس انجمن نیروگاه‌های مقیاس کوچک گفت: به خاطر همین مزایا، ضریب نفوذ پراکنده برق در برخی کشورهای پیشرفته به 60 درصد ظرفیت تولید برق آنها نیز می‌رسد. به اعتقاد بنده الزام استفاده از کوچک مقیاس‌ها در ایران نسبت به کشورهای اروپایی جدی‌تر است.

صدر ادامه داد: مهمترین گلوگاه و بحران اقتصادی کشور در حال حاضر کمبود پول و بحران اشتغال است. در حوزه تولید برق، نیروگاه‌های مقیاس کوچک پاسخی راهبردی به این دو مشکل است چراکه اشتغالزایی آنها حدود 8 تا 10 برابر بیشتر از نیروگاه‌های بزرگ است. ثانیاً تامین برق از طریق این نیروگاه‌ها سرمایه بسیار کمتری می‌خواهد ضمن اینکه همین میزان سرمایه را هم در قالب وام از منابع محدود صندوق توسعه ملی مطالبه نمی‌کنند و تامین مالی این نیروگاه‌ها عمدتاً از محل سرمایه‌های خرد شخصی، سرمایه‌های خارجی و بانک‌های تجاری است.

وی توضیح داد: اگر از روش متمرکز یا نیروگاه‌های بزرگ تامین برق صورت بگیرد حدود 600 هزار یورو در هر مگاوات باید بابت هزینه نیروگاه، سرمایه‌گذاری شود ضمن اینکه باید 400 هزار یورو دیگر هم برای توسعه شبکه انتقال و فوق، توزیع هزینه شود تا برق به دست مصرف کننده برسد. به عبارت دیگر یعنی حدود یک میلیون یورو به ازای هر کیلو مگاوات برق خواهد بود. این در حالی است که در تولید پراکنده با نصف این عدد یعنی به ازای هر مگاوات 400 هزار یورو سرمایه‌گذاری می‌توان برق تولید کرد. به علت عمده کاهش نیاز به سرمایه‌گذاری در این مدل، جانمایی آنها در محل مصرف برق است که نیاز آنها را به توسعه شبکه محدود می‌کند.

رئیس انجمن نیروگاه‌های مقیاس کوچک خاطرنشان کرد: ایران به دلیل تحریم‌ها امکان اتصال به شبکه بانکی دنیا را ندارد و این موضوع استفاده از منابع سرمایه‌ای با نرخ پایین را غیرممکن کرده است. استفاده از الگوی تولید پراکنده یا تولید برق در محل مصرف راه‌حل قطعی عبور از این چالش بزرگ است.

صدر با بیان اینکه معجزه نیروگاه‌های مقیاس کوچک قابلیت آنها در بازیافت حرارت است، یادآور شد: یعنی می‌توان حرارت تلف شده آنها را به حرارت و برودت قابل استفاده تبدیل کرد.

وی گفت: حدود 30 درصد از مصرف برق کشور در اوج بار تابستان مربوط به سیستم‌های سرمایشی است. راه‌حل قطعی وزارت نیرو در برخورد با این افزایش تقاضای فصلی برق، تشویق صنایع به خاموشی در ساعات اوج بار است. این راه‌حل منطقی و پایدار نیست، راه‌حل پیش‌بینانه و پایدار و تشویق و توسعه سیستم‌های تولید پراکنده است یعنی نیروگاه‌های کوچکی که در ساختمان مسکونی، اداری و شهرک‌های صنعتی احداث می‌شوند و از طریق بازیافت انرژی تلف شده، سرمایش تولید می‌کنند. سیستم تولید سرمایش آنها مثل نیروگاه‌های مجازی است که شبکه برق را از تامین بار سرمایشی در تابستان معاف می‌کند.

رئیس انجمن نیروگاه‌های مقیاس کوچک ادامه داد: در زمستان میزان گازی که در فرآیند تبدیل گازی در نیروگاه‌های کشور تلف می‌شود حدود 2 برابر مصرف خانگی است. به راحتی می‌توان حدس زد توسعه نیروگاه‌های تولید همزمان برق و حرارت چقدر می‌تواند در پایداری تامین گاز در زمستان موثر باشد.

صدر با بیان اینکه نیروگاه‌های مقیاس کوچک، راه‌حل قطعی برای مشکلات راهبردی وزارت نیرو هستند، اظهار داشت: اکنون روح خصوصی‌سازی تولید برق در وزارت نیرو فراموش شده است. محدودیت‌های وزارت نیرو برای نیروگاه‌ها فضایی برای مدیریت سرمایه‌گذار خصوصی باقی نگذاشته‌اند.

وی تاکید کرد: انرژی و تمرکزی که لازم است وزارت نیرو جهت بسترسازی برای رقابتی کردن این صنعت و ایجاد ظرفیت مازاد تولید صرف کند، صرف سرکوب خواسته‌های اقتصادی آنها می‌شود.

رئیس انجمن نیروگاه‌های مقیاس کوچک با تاکید بر اینکه تاخیر در پرداخت مطالبات نیروگاه‌ها، نفس این صنعت را به شماره انداخته است، گفت: شرایط به گونه‌ای شده که انگار وزارت نیرو به زور از نیروگاه‌ها وام می‌گیرد.

صدر یادآور شد: متاسفانه نیروگاه‌ها بعد از گذشت 5 سال اول بهره‌برداری بلاتکلیف هستند. 4 ماه از سال با نرخ‌هایی که به هیچ وجه توجیه اقتصادی ندارند برای عرضه برق به شبکه فرا خوانده می‌شوند و 8 ماه دیگر سال نیز مجبور به تعطیلی و خاموشی هستند. جالب است که برای برق آنها مشتری هم وجود دارد ولی اجازه فروش ندارند.

وی خاطرنشان کرد: این امر در سرمایه‌گذاری یک فاجعه است. سرمایه‌گذار معمولا 5 سال را صرف گرفتن مجوز، تامین مالی و احداث نیروگاه می‌کند. 5 سال اول بهره‌برداری نیز معمولا صرف بازپرداخت اقساط می‌شود یعنی بعد از 10 سال صرف انرژی و سرمایه، زمانی که سرمایه‌گذار باید از ثمره زحماتش استفاده کند مجبور به تعطیلی و توقف تولید می‌شود. ضمن اینکه سرمایه‌گذارانی که با هدف کاستن از زیان به فکر تعطیلی می‌افتند نیز جریمه می‌شوند.

رئیس انجمن نیروگاه‌های مقیاس کوچک گفت: متاسفانه نرخ خرید برق از نیروگاه‌ها کفاف هزینه‌های تولیدشان را نمی‌دهد. تورم و نوسانات نرخ ارز در سال‌های اخیر باعث افزایش شدید هزینه‌های تولید شده و ادامه حیات نیروگاه‌ها با نرخ‌های فعلی امکانپذیر نیست.

صدر افزود: نیروگاهی که به نرخ روز 14 میلیارد تومان از صندوق توسعه ملی وام گرفته بعد از 5 سال تولید مداوم توانسته نصف اقساط را بدون تاخیر پرداخت کند. با این حال به نرخ امروز 220 میلیارد تومان دیگر هنوز بدهی دارد و با ضوابط نرخ‌های فعلی باید 300 سال دیگر کار کند تا بتواند از بار بدهی بانک رها شود.

وی ادامه داد: نرخ‌های فعلی برق به گونه‌ای است که به هیچ وجه امکان نوسازی تجهیزات و ماشین‌آلات را به سرمایه‌گذار نمی‌دهد و وضعیت به گونه‌ای است که نیروگاه آنقدر باید کار کند تا تجهیزات و سرمایه‌گذار از پای در بیایند و نیروگاه بدون جایگزین تعطیل شود.

رئیس انجمن نیروگاه‌های مقیاس کوچک با بیان اینکه وزارت نیرو به جای حمایت از بخش خصوصی آنها را وادار به پرداخت یارانه به صنعت برق می‌کند، گفت: اگر روند فعلی ادامه پیدا کند سرمایه‌گذاران اعتمادی به سرمایه‌گذاری در تولید برق نخواهند داشت و این بار نه به خاطر تحریم بلکه به خاطر عقب افتادن صنعت برق، سرعت توسعه کشور کند خواهد شد.

صدر تدوین مقررات و ضوابط فروش مستقیم برق توسط این نیروگاه‌ها به کلیه مصرف‌کنندگان مشروع و قانونی کشور، اصلاح ضوابط ترانزیت برق، انجام سرمایه‌گذاری برای این حوزه در نهادی بالاتر از شرکت توانیر و منظم کردن پرداخت مطالبات نیروگاه‌ها و اعطای پروانه خرده‌فروشی و توزیع به نیروگاه‌های مقیاس کوچک بر اساس ضوابط موجود را از جمله اقدامات لازم برای خروج از بن‌بست و ورشکستگی این نیروگاه‌ها دانست.

وی با بیان اینکه در حال حاضر این نیروگاه‌ها بیش از 2000 میلیارد تومان مطالبات معوق از وزارت نیرو دارند، اظهار داشت: این موضوع شرایط کسب و کار را برای صنعت زیرساختی برق دشوار کرده است.

رئیس انجمن نیروگاه‌های مقیاس کوچک با بیان اینکه این نیروگاه‌ها بعد از 5 سال کار رها می‌شوند و بلاتکلیف هستند، افزود: اکنون بیش از 20 هزار مگاوات نیروگاه خاموش داریم زیرا برق تولیدی آنها فقط در تابستان و با نرخ نازل خریداری می‌شود.

صدر به مصوبه 329 سال 99 اشاره کرد و گفت: طبق آن فقط 4 ماه از سال نیروگاه‌ها می‌توانند برق را بفروشند و 8 ماه بعدی باید بیکار باشند. این راهکار این صنعت را به نابودی می‌برد.

وی با بیان اینکه کاهش 15 درصدی تلفات از جمله مهمترین مزیت‌های نیروگاه‌های مقیاس کوچک است، یادآور شد: با این شرایط به لحاظ اینکه نیروگاه‌های مقیاس کوچک بر پدافند غیرعامل بسیار اهمیت دارند تعطیلی آنها به لحاظ امنیتی، کشور را دچار مشکل می‌کند.

وی در پاسخ به سوال ایلنا درباره امکان صادرات برق توسط نیروگاه‌های مقیاس کوچک تصریح کرد: یکی از فرصت‌های خدادادی کشور این است که در مرز مشترک با تعداد زیادی کشور قرار داریم. در سال‌های گذشته شبکه‌ وسیعی برای برق ایجاد شده یعنی پتانسیل خوبی برای صادرات برق داریم که می‌توانیم به کشورهای افغانستان، عراق و پاکستان انتقال دهیم اما نگاه وزارت نیرو کسب درآمد و حل مشکل مالی خودش است. به جای اینکه زمینه‌سازی و فرصت فراهم کند با بخش خصوصی رقابت می‌کند، این در حالی است که بخش خصوصی می‌تواند به صورت پایدارتری برق کشور مقصد را تامین کند و با تغییر دولت‌ها نیز تاثیری بر روند صادرات از سوی بخش خصوصی ایجاد نخواهد شد. البته یکی از دغدغه‌های وزارت نیرو این است که بخش خصوصی ممکن است در بازار منجر به کاهش نرخ فروش شود اما برای این مسائل باید تدبیر کرد نه اینکه جلوی آن گرفته شود.

این فعال حوزه برق ادامه داد: پروانه صادرات برق از 5 سال پیش برای برخی نیروگاه‌ها صادر شد. گاهاً به افغانستان و پاکستان بر اساس پروانه وارد قرارداد شدیم اما زمانی که کار نهایی می‌شد، وزارت نیرو اجازه صادرات نداد چون معتقد است که نرخ سوخت، یارانه‌ای است و در کل اراده‌ای برای تسهیل شرایط برای ورود بخش خصوصی به حوزه صادرات وجود ندارد و این در حالی است که 60 درصد تولید برق کشور در دست بخش خصوصی است. ما همواره در تامین برق به وزارت نیرو کمک کردیم. در صادرات نیز می‌توانستیم کمک کنیم اما این اجازه تاکنون داده نشده است. اگر مسئولین در این رابطه به قانون عمل کنند 90 درصد مشکلات بخش خصوصی حل می‌شود.

وی بزرگترین صنعت برق را نبود رگولاتوری دانست و افزود: هیات تنظیم برق وجود دارد اما تماما دولتی است و منافع بخش خصوصی دیده نمی‌شود. در شورای رقابت استارت رگولاتوری زده شده و منتظر مصوبات مجلس است.

رئیس انجمن نیروگاه‌های مقیاس کوچک با بیان اینکه مشکل نیروگاه‌های مقیاس کوچک بلاتکلیفی بعد از 10 سال خرید تضمینی است، گفت: هنوز اصل 44 در دولت جا نیفتاده است و رقابت بین دولت و بخش خصوصی وجود دارد. اگر همین شیوه ادامه داشته باشد خاموشی خواهیم داشت چون در بخش نیروگاه‌های بزرگ نیز سرمایه‌گذاری صورت نگرفته است.

صدر همچین عدم ورود به بورس را از دیگر مشکلات برشمرد و افزود: قرار بود بعد از 5 سال خرید تضمینی، برق در بورس عرضه شود اما هنوز ساز و کار آن تدوین نشده و حمایتی از بورس انرژی صورت نگرفته است.

وی در ادامه به بحث امکان تولید برق از مقیاس کوچک‌ها برای استفاده در استخراج رمزارزها پرداخت و گفت: ما حتی به جای صادرات می‌توانیم به حوزه تولید برق برای رمزارزها ورود کنیم اما این اجازه تاکنون داده نشده است. در حال حاضر رمزارزها بین 800 تا 1000 مگاوات مصرف برق دارند که 300 مگاوات آن قانونی است اما این اجازه به ما داده نمی‌شود که برای این حوزه تولید برق داشته باشیم.

این مقام مسئول راندمان نیروگاه‌های مقیاس کوچک را بدون بازیافت حرارت بین 42 تا 48 درصد و با بازیافت حرارت 75 درصد عنوان کرد و افزود: این در حالی است که راندمان نیروگاه‌های بزرگ کشور به طور متوسط 38 درصد است.

صدر با تاکید بر اینکه موانع گسترده مقابل نیروگاه‌های مقیاس کوچک باعث شده تا این روزها و در فصل زمستان با کمبود برق مواجه شویم، یادآور شد: موانعی که دولت ایجاد کرده باعث شده که تا امروز شاهد خاموشی و همچنین توقف فعالیت نیروگاه‌های مقیاس کوچک باشیم.

وی بیان داشت: نگاه مسئولان به صنعت برق باید تغییر کند و به این بخش نه به عنوان بخش خدماتی بلکه به عنوان یک رونق دهنده به کل اقتصاد نگاه کنند. وقتی به صنعت برق یک نگاه اقتصادی داشته باشیم نه تنها هزینه تمام شده و قیمت کالا اهمیت می‌یابد بلکه مفاهیمی مانند بازار برق و بازار بورس نیز معنی پیدا می‌کند.

رئیس انجمن نیروگاه‌های مقیاس کوچک تاکید کرد: تامین منابع با کمبود نقدینگی همواره یکی از چالش‌های اساسی ایران است. این چالش در صنعت برق می‌تواند با توسعه CHPها رفع شود زیرا میزان سرمایه‌بری این نیروگاه‌ها نزدیک 30 درصد از نیروگاه‌های بزرگ با راندمان مشابه کمتر است.

صدر همچنین گفت: در حال حاضر توسعه صنعت برق نیازمند هزینه‌های فراوانی است که دولت با توجه به تحریم‌ها و فشارهای اقتصادی قادر به تامین آن نیست بنا بر این توسعه نیروگاه‌های پراکنده می‌تواند بخش بزرگی از نیاز شبکه را برطرف کند.

وی با اشاره به اینکه یکی از موانع بر سر نیروگاه‌های مقیاس کوچک، نرخ خرید تضمینی برق و تاخیر در پرداخت پول برق از طریق وزارت نیرو است، گفت: متاسفانه نرخ خرید تضمینی برق از نیروگاه‌های مقیاس کوچک عادلانه نیست. نرخ‌های متفاوت تضمینی خرید برق از 250 تومان تا 520 تومان باعث شده برخی از این نیروگاه‌ها دچار مشکل شده و بعد از اتمام قرارداد، نیروگاه‌ها را خاموش کنند.

این فعال حوزه برق افزود: قراردادهایی که بر اساس برنامه ششم توسعه بسته می‌شود، هر کیلو وات ساعت 520 تومان است و قراردادهایی که بر اساس برنامه پنجم بسته شده هر کیلو وات ساعت از 250 تا 300 تومان است.

صدر خاطرنشان کرد: متاسفانه یکی دیگر از موانع این است که پول برق به خزانه رفته و هر زمان که توانیر و یا وزارت نیرو صلاح می‌دانند پرداخت می‌شود. در حال حاضر 7 ماه است که پول برق نیروگاه‌های مقیاس کوچک از سوی توانیر پرداخت نشده است.

وی ادامه داد: اگر حمایت‌های لازم از نیروگاه‌های مقیاس کوچک صورت می‌گرفت اکنون به جای 1600 مگاوات باید 3 برابر این عدد توسط این نیروگاه‌ها برق تولید می‌شد. ما دو پیشنهاد در این حوزه مطرح کردیم که یکی مربوط به این بود که بندی به بودجه اضافه شود که بابت برق فروخته شده به شبکه سراسری از خزانه طلبکار شویم چرا که وقتی پول برق به حساب خزانه واریز می‌شود توانیر و وزارت نیرو مشکلاتی دارند و این پول به نیروگاه‌ها پرداخت نمی‌شود.

رئیس انجمن نیروگاه‌های مقیاس کوچک ادامه داد: وزارت نیرو این امکان را ندارد که نرخ عادلانه برق را بدهد. پیشنهاد بعدی ما این است که به دلیل بالا بودن راندمان نیروگاه‌ها و تلفات پایین‌تر به ما پاداش عددی پرداخت می‌شود. ما اعلام می‌کنیم که این پاداش را نمی‌خواهیم اما ما را در فروش برق به ماینرها آزاد بگذارند تا بخشی از هزینه‌ها جبران شود.

صدر هزینه احداث یک نیروگاه 10 مگاواتی را 4 میلیون یورو عنوان کرد و افزود: سیاست‌های انقباضی جای خود را به سیاست‌های تشویقی داده و این نیروگاه‌ها با این وضعیت عدم مطالبات ورشکسته شده و تولید برق در برخی از نیروگاه‌ها متوقف و به خاموشی کشانده شده‌اند.