آلودگی هوای اراک مسئله‌ای تک‌بعدی نیست / منابع مختلفی در شکل‌گیری آلاینده‌ها نقش دارند

استاندار مرکزی با تأکید بر لزوم نگاه جامع به مسئله آلودگی هوای اراک، گفت: تمرکز افکار عمومی و دستگاه‌های اجرایی بر مازوت‌سوزی هر چند موضوعی مهم است، اما نباید باعث غفلت از سایر آلاینده‌های تأثیرگذار بر هوای شهر شود. آلودگی هوای اراک، مسئله‌ای تک‌بعدی نیست و منابع مختلفی در شکل‌گیری آلاینده‌ها نقش دارند. اگر تنها یک عامل را نشانه برویم، ممکن است سایر منابع آلایندگی از نگاه‌ها دور بماند و به مرور به عامل اصلی تبدیل شود.

به گزارش خبرنگار ایلنا، مهدی زندیه‌وکیلی در جلسه کارگروه کاهش آلودگی هوا استان مرکزی، افزود: انتظار داریم مطالبه‌گری مردم و افکار عمومی در فضای سالم و علمی ادامه یابد. زیرا همین همراهی و حساسیت عمومی سبب شده انگیزه مدیران برای پیگیری راهکارهای محیط‌زیستی افزایش یابد. در این مسیر کوتاه نخواهیم آمد و تلاش می‌کنیم تا مجموعه اقدامات کوتاه‌مدت و بلندمدت، به بهبود پایدار کیفیت هوای اراک منجر شود.

وی به اقدامات انجام شده در راستای کاهش آثار آلودگی‌های زیست‌محیطی صنایع استان اشاره کرده و در این خصوص ادامه داد: در بازه زمانی ماه‌های اخیر برای کاهش آثار زیست‌محیطی پالایشگاه و نیروگاه حرارتی شازند اقداماتی انجام شده است. نتایج برخی از اقدامات اخیر به وضوح در شاخص‌های هوای شهر قابل مشاهده است و همین چند روز گذشته، رتبه کیفی هوای اراک نسبت به هفته‌های پیش بهبود محسوسی داشته که نشان‌دهنده تأثیر مجموعه تلاش‌هاست.

استاندار مرکزی به موضوع تأمین سوخت دوم نیروگاه شازند اشاره کرده و در این رابطه اظهار داشت: در ماه‌های سرد سال به دلیل محدودیت گاز، مسئله تأمین سوخت دوم نیروگاه حرارتی شازند جدی می‌شود. استفاده از LPG به عنوان یک سوخت پاک از ابتدا مطرح بود و حتی مطالعاتی نیز درباره ترکیب آن با گاز طبیعی انجام شد، اما نسبت ۲۰ درصدی پیشنهادی در کاهش آلودگی اثر کافی نداشت و در زمان کمبود گاز نیز امکان اتکا به LPG وجود نداشت.

زندیه‌وکیلی یکی از گزینه‌های جدید برای سوخت نیروگاه حرارتی شازند را استفاده از SNG عنوان داشته و تصریح کرد: مطالعات فنی این گزینه در بازه زمانی یک ماه آینده انجام می‌شود. این فرایند یا باید از مسیر وزارت نیرو و شرکت برق حرارتی به عنوان کارفرما پیش برود، یا با ورود یک سرمایه‌گذار و بازگشت سرمایه از محل صرفه‌جویی سوخت اجرا شود. حجم صرفه‌جویی روزانه این طرح عدد قابل توجهی است و می‌تواند توجیه اقتصادی آن را تقویت کند.

وی به حجم مخازن ذخیره سوخت نیروگاه شازند و همچنین مسیرهای پیشنهادی برای تأمین سوخت اشاره کرده و بیان داشت: مخازن ذخیره سوخت موجود نیروگاه حرارتی شازند ظرفیت محدودی دارند و استفاده مستمر از آنها در نیمه دوم سال ممکن نیست، به همین دلیل چند مسیر همزمان در حال پیگیری است. تمام ظرفیت‌های فنی کشور، از جمله متخصصان حوزه نفت و گاز و پژوهشگاه نیرو، در این روند مشارکت دارند و وزیر نیرو نیز دستورهای لازم را صادر کرده‌اند.

استاندار مرکزی تأکید کرد: برای ارتقاء راندمان و کاهش آلایندگی، مطالعات پژوهشگاه نیرو و یک مرجع استانی که پیش‌تر تجربه ساخت مشعل داشت، مورد بررسی قرار گرفت. اما به دلیل محدودیت‌های فنی و سرمایه‌گذاری سنگین پیشین، امکان اجرای برخی گزینه‌ها در نیروگاه شازند تأیید نشد. برای تکمیل مدل‌های فنی و مالی در دست اجرای طرح کاهش آلایندگی نیروگاه و مدیریت سوخت، یک هفته فرصت نیاز است تا بسته‌های تأمین اعتبار به طور دقیق نهایی و ارائه شود.

زندیه‌وکیلی به نتایجی که از طرح‌های در حال اجرا برای کاهش بار آلایندگی نیروگاه شازند به دست خواهد آمد اشاره کرده و در این خصوص ابراز داشت: اگر طرح‌های پیش رو در حوزه کاهش آلایندگی نیروگاه حرارتی شازند به نتیجه برسد، در سیکل ترکیبی تنها سوخت قابل استفاده گاز خواهد بود و سوخت دوم نیز که گازوئیل کم‌سولفور تولید پالایشگاه شازند است، از نظر استاندارد در رده یورو 4 قرار دارد و آلایندگی بسیار کمتری نسبت به مازوت دارد.

وی از همراهی مدیران صنعتی به ویژه مدیریت پالایشگاه شازند در راستای اجرای اقداماتی که منجر به کاهش آلودگی هوای استان مرکزی می‌شود قدردانی داشته و اضافه کرد: نگاه علمی و مسئله‌محور مدیران، از جمله مدیرعامل پالایشگاه شازند باعث شد مسیر اقدامات زیست‌محیطی با جدیت و هماهنگی بیشتری پیگیری شود. اگر این نوع نگاه از گذشته نیز حاکم بود، امروز بسیاری از مشکلات در حوزه آلایندگی‌ها و آلودگی هوای استان وجود نداشت.

استاندار مرکزی راهکارهای بلندمدت همانند توسعه انرژی خورشیدی و کاهش دوره‌های توقف نیروگاه در زمان مازاد بار را از دیگر برنامه‌های استان برشمرد و گفت: تا زمانی که ناترازی گاز در کشور وجود دارد، تأمین سوخت پایدار با چالش روبه‌رو است. این در حالی است که ایران یکی از بزرگ‌ترین ذخایر گازی جهان را دارد و کمبودهای فعلی گاز نتیجه کمبود سرمایه‌گذاری در سال‌های گذشته است. اما پروژه‌های توسعه‌ای جدید می‌تواند این مشکل را برطرف کند.

زندیه‌وکیلی افزود: 4 تا 5 مسیر به طور همزمان برای حل مسئله آلودگی نیروگاه حرارتی شازند پیگیری می‌شود. راهکار کوتاه‌مدت مؤثر در سال جاری، استفاده حداکثری از سوخت پاک‌تر بوده است که با پیگیری‌های فراوان و همکاری کامل پالایشگاه شازند محقق شد. بسیاری از این تلاش‌ها پشت‌صحنه بوده و کمتر اطلاع‌رسانی شده، اما نقش مهمی در مدیریت سوخت استان داشته است. هدف حل مسئله در یک فضای علمی و با بهره‌گیری از توان ملی است.

وی به استفاده از پساب به عنوان یکی از اقدامات مهم زیست‌محیطی در این استان اشاره کرده و ادامه داد: استفاده از پساب، حتی بدون در نظر گرفتن نیاز آبی، یک فرایند محیط‌زیستی ارزشمند است. بخشی از کاستی‌های موجود مربوط به سال‌های طولانی بی‌توجهی در بازه‌های زمانی گذشته بوده، اما اکنون با رویکرد جدید نتایج عملی قابل مشاهده است. بنابراین باید در راستا تدابیر ویژه‌ای اندیشیده شود و تصمیمات مقتضی اتخاذ گردد.

انتشار حجم بالای دود از پالایشگاه شازند با پیگیری دستگاه قضایی متوقف شد

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان مرکزی نیز در این جلسه گفت: از ابتدای سال جاری تاکنون 28 کارگروه اضطرار آلودگی هوا در استان مرکزی برگزار شده که 13 جلسه در 6 ماه نخست سال جاری در خصوص گردوغبار و 18 جلسه از ابتدای مهر ماه تاکنون برگزار شده است. در ماه‌های گذشته با توجه به شرایط جوی و هشدارهای هواشناسی، کارگروه اضطرار آلودگی هوا در استان به صورت روزانه تشکیل جلسه داده و تصمیمات لازم با محوریت صیانت از سلامت عمومی اتخاذ شده است.

امیر انصاری به برگزاری جلسات کارگروه اضطرار به صورت روزنه اشاره داشته و افزود: با اعلام وضعیت پایداری هوا از سوی هواشناسی، جلسات کارگروه اضطرار آلودگی هوای استان مرکزی طبق دستورالعمل‌های مصوب، هر روز ساعت 17 و با حضور دستگاه‌های اجرایی برگزار می‌شود. در این جلسات داده‌های مرتبط با شاخص‌های آلودگی هوا به صورت ساعتی رصد و تحلیل و در مواردی تصمیم‌گیری نهایی درباره تعطیلی مدارس و محدودیت‌های لازم تا ساعات پایانی شب ادامه داشت.

وی به اطلاع‌رسانی‌های انجام شده در خصوص مصوبات کارگروه اضطرار و چگونگی انتشار آنها اشاره کرده و در این خصوص ادامه داد: مصوبات کارگروه اضطرار آلودگی هوای استان مرکزی در خصوص گروه‌های حساس، تعطیلی مدارس، محدودیت فعالیت برخی صنایع، برخورد با واحدهای آلاینده، برخورد با خودروهای دودزا و سایر موارد مرتبط، با هماهنگی استاندار و از طریق رسانه‌های ملی، استانی و شبکه‌های مجازی اطلاع‌رسانی شده است.

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان مرکزی به برگزاری جلسات متعدد در تهران برای مدیریت سوخت نیروگاه حرارتی شازند اشاره کرده و اظهار داشت: با حضور مسئولان وزارت نفت، نیرو و نمایندگان مجلس، تصمیمات مهمی در این زمینه اتخاذ شده است. بر اساس نتایج آزمایش‌های انجام‌شده توسط آزمایشگاه معتمد محیط‌‌زیست، وضعیت خروجی دودکش‌های نیروگاه شازند متناسب با استانداردهای زیست‌محیطی ارزیابی شده و زیر حدود مجاز قرار داشته است.

انصاری به بروز نارضایتی عمومی در هفته‌های اخیر به دلیل انتشار حجم قابل توجهی دود از پالایشگاه شازند اشاره داشته و در این رابطه تصریح کرد: موضوع انتشار حجم بالای دود از دودکش‌های پالایشگاه شازند مورد بررسی قرار گرفت. این اتفاق با پیگیری دستگاه قضایی و هماهنگی مجموعه مدیریتی استان مرکزی متوقف شده و همچنین شکایت مرتبط با بهداشت عمومی نیز از سوی محیط‌‌زیست در مراجع قضایی ثبت شده است.

وی به تعداد روزهای آلوده ثبت شده تا پایان آبان ماه در استان مرکزی اشاره کرده و در این خصوص بیان داشت: بررسی‌ها نشان می‌دهد تعداد روزهای آلوده ثبت شده تا پایان آبان ماه در این استان، نسبت به مدت مشابه سال 1403 کاهش داشته است. این کاهش تعداد روزهای آلاینده نتیجه اقدامات انجام شده در راستای کاهش بار آلایندگی‌های هوا در استان بوده است. اطلاعات تفصیلی آن پس از تطبیق با داده‌های هواشناسی ارائه خواهد شد.

آمار کیفیت هوای استان مرکزی بر اساس داده‌های سامانه ملی پایش تهیه می‌شود

رئیس مرکز پایش آلودگی هوای اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست استان مرکزی نیز در این جلسه گفت: آمار کیفیت هوای این استان بر اساس داده‌های سامانه ملی پایش هوای کشور تهیه می‌شود و تمامی سنجش‌ها در سراسر کشور با یک روش یکسان انجام و خروجی نهایی به صورت رسمی منتشر می‌شود. آمار منتشر شده اداره‌کل به صورت ماهانه ارائه می‌شود و مرجع رسمی گزارش‌های کیفی هوا در استان است. در حالی که برخی آمارهای فضای مجازی فاقد اصالت و اعتبار کارشناسی هستند.

علیرضا محرابیان افزود: بر اساس داده‌های ثبت شده، بیشترین حجم آلودگی هوا در استان مرکزی در تابستان و عمدتاً تحت‌تاثیر پدیده گردوغبار بوده است. در حالی که وضعیت کیفیت هوا در بهار مطلوب‌تر ارزیابی شده است. نمودارهای مقایسه‌ای نشان می‌دهد میزان روزهای متاثر از گردوغبار در سال جاری تقریباً به نصف سال گذشته کاهش یافته است و گزارش هواشناسی نیز کاهش 29 درصدی رخداد گردوغبار را در سال 1403 تأیید کرده است.

وی ادامه داد: در سال جاری فروردین ماه 2 روز پاک و 27 روز سالم و 2 روز ناسالم برای گروه‌های حساس، اردیبهشت ماه 26 روز سالم و 5 روز ناسالم، خرداد ماه 29 روز سالم و یک روز ناسالم، تیر ماه 18 روز سالم و 12 روز ناسالم برای تمام گروه‌های سنی، مرداد ماه 17 روز سالم و 14 روز ناسالم برای گروه‌های سنی حساس، شهریور ماه 14 روز سالم و 17 روز ناسالم، مهر ماه 16 روز سالم و 7 روز ناسالم برای گروه‌های سنی حساس و 3 روز ناسالم برای تمام گروه‌های سنی به ثبت رسیده است.

رئیس مرکز پایش آلودگی هوای اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست استان مرکزی اظهار داشت: سال گذشته 120 روز شرایط نامطلوب ناشی از 2.5 PM ثبت شد، اما این شاخص در سال جاری تا ابتدای آذر ماه به 78 روز رسیده است. در 2 روز اخیر، شاخص آلاینده غالب 2.5 PM در حد مجاز بوده و آلودگی ثبت‌شده کمتر از 2.5 میکرون بوده است. میانگین غلظت دی‌اکسیدگوگرد به دلیل مصرف سوخت مایع در نیروگاه حرارتی شازند، نسبت به سال گذشته افزایش جزئی معادل 2 PPM داشته است.

محرابیان به ارزیابی خروجی دودکش نیروگاه حرارتی شازند در تاریخ 10 آبان 1404 اشاره داشته و در این رابطه تصریح کرد: در واحد نخست، آلاینده NOx بالاتر از حد استاندارد ثبت شد و در واحد دوم، غلظت مونوکسیدکربن و NOx از حد مجاز فراتر رفت و در واحد سوم نیز مقادیر برخی آلاینده‌ها بیش از حدود استاندارد بوده است. این ارزیابی‌ها در نیروگاه حرارتی شازند با استفاده از معیارهای تخصصی و علمی انجام شده است.

وی به وقوع آلودگی محسوس در 30 آبان و 3 آذر ماه سال جاری در هوای شهرستان‌های اراک و شازند اشاره کرده و بیان داشت: پالایشگاه شازند در این روزها در مرحله راه‌اندازی سیستم‌های خود پس از فرایند تعمیرات اساسی قرار داشته که به تبع بروز آلایندگی اولیه را به همراه داشته است. اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست استان مرکزی در این زمینه اقدام قضایی انجام داده و موضوع تهدید علیه بهداشت عمومی را به مرجع قضایی گزارش کرده است.

رئیس مرکز پایش آلودگی هوای اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست استان مرکزی به وظایفی که پالایشگاه شازند بر عهده دارد اشاره داشته و تأکید کرد: پالایشگاه شازند موظف بوده سامانه پایش آنلاین را برای تمامی خروجی‌های خود نصب کرده و برنامه زمان‌بندی آن را ارائه کند که فرایند تاکنون به طور کامل اجرا نشده است. بر اساس مصوبات سال جاری، این پالایشگاه باید نسبت به تأمین 370 میلیارد ریال اعتبار برای اجرای پروژه‌های منابع طبیعی و طرح سبز اقدام کند.

محرابیان به دیگر تکالیف پالایشگاه شازند در خصوص کاهش بار آلایندگی‌ها اشاره کرده و ابراز داشت: همچنین پالایشگاه شازند مکلف شده است برنامه زمان‌بندی کاهش آلایندگی در حوزه هوا، آب و خاک را ارائه دهد. واحد TG پالایشگاه باید تا مهر ماه به مدار بازمی‌گشت که به گفته مجموعه پالایشگاه این اقدام انجام شده اما به دلیل پایان نیافتن کامل فرآیند اورهال، اندازه‌گیری نهایی پس از ورود تمامی واحدها به مدار انجام خواهد شد.