«جشنواره موسیقی وحدت»؛ تلاقی نغمه‌های اقوام و روایت همدلی ملی در کرمانشاه
جشنواره موسیقی «وحدت و صلابت» در کرمانشاه، به صحنه‌ای برای نمایش تنوع فرهنگی و پیوند اقوام ایرانی بدل شد؛ رویدادی که با اجرای گروه‌های بومی از نقاط مختلف کشور، نه تنها میراث موسیقایی و آیینی را زنده کرد، بلکه پیام وحدت، تعامل و همدلی ملی را در فضایی فرهنگی و هنری به جامعه منتقل ساخت.
به گزارش خبرنگار ایلنا از کرمانشاه، جشنواره موسیقی «وحدت و صلابت» امسال در کرمانشاه با حضور گروه‌های متعدد از نقاط مختلف کشور برگزار شد و جلوه‌ای تازه از پیوند هنر با هویت اقوام ایرانی را به نمایش گذاشت.
محسن کرمیان، معاون فرهنگی و رسانه اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی کرمانشاه در گفت‌وگو با ایلنا در حاشیه برگزاری این جشنواره تأکید کرد : چنین رویدادی توانسته موسیقی اقوام را به شیوه‌ای اصیل، پژوهشی و فرهنگی عرضه کند و در برابر روند تجاری‌سازی مقاومت نشان دهد.
وی جشنواره موسیقی وحدت را فرصتی ارزشمند دانست که نه‌تنها موسیقی نواحی را زنده نگه می‌دارد، بلکه با ایجاد پیوند میان نسل‌ها و اقوام مختلف، پیام وحدت، هویت ملی و همدلی اجتماعی را به شکلی معنادار منتقل می‌کند.
کرمیان بر این باور است که موسیقی محلی چیزی فراتر از سرگرمی است و در حقیقت بخشی از تاریخ، زبان و جهان‌بینی مردمان است که در قالب چنین جشنواره‌هایی بازتاب پیدا می‌کند.
وی درباره مؤلفه‌های هویت‌بخش در موسیقی محلی تصریح کرد : جشنواره‌های موسیقی نواحی بر چهار عنصر اصلی یعنی ریتم، سازها، آواز و لحن تأکید دارند. ریتم‌های بومی که ریشه در آیین‌ها، کارهای روزمره و جشن‌های مردمان دارند، به مخاطب حس تعلق می‌بخشند و او را به زندگی نیاکانش پیوند می‌زنند. سازهای بومی همچون دوتار، تنبور، سرنا، دهل، نی و دیگر ابزارهای محلی نیز به‌عنوان نمادهای تداوم سنت‌ها نقش مهمی در انتقال پیام پایداری فرهنگی ایفا می‌کنند. آوازهای محلی، چه به‌صورت تک‌خوانی‌های عاشقانه و حماسی و چه در قالب آوازهای جمعی، پیوندی زنده با روایت‌ها و زبان‌های بومی برقرار می‌سازند و لحن‌های متنوع اقوام، از شاد و آیینی تا حماسی و غمگین، تنوع فرهنگی و غنای قومی ایران را آشکار می‌سازند.
وی افزود : جشنواره با تأکید بر این عناصر، پیام هویت‌خواهی، تداوم سنت‌ها و پاسداشت تنوع فرهنگی را به مخاطب القا می‌کند و نشان می‌دهد که موسیقی محلی نه صرفاً یک اجرا برای سرگرمی، بلکه نمادی از جهان‌بینی و هویت تاریخی ملت ایران است.
به گفته معاون فرهنگی و رسانه اداره کل ارشاد کرمانشاه، جشنواره موسیقی وحدت با هدف تعامل فرهنگی و هنری میان اقوام طراحی شده و موسیقی به‌دلیل برخورداری از زبان مشترک عاطفی توانسته است مرزهای قومی، زبانی و جغرافیایی را کمرنگ سازد.
وی تأکید کرد که نوازندگان از استان‌های مختلف با معرفی سازهای بومی و اجرای مقام‌های محلی، امکان شناخت متقابل و تبادل تجربه‌های هنری را فراهم می‌آورند و در برخی موارد، موسیقی مقامی با موسیقی کلاسیک ایرانی یا حتی موسیقی عرفانی تلفیق می‌شود که نتیجه آن خلق قطعاتی تازه و مشترک با ریشه‌های چندفرهنگی است.
کرمیان یادآور شد که جشنواره تنها به اجراهای صحنه‌ای محدود نمی‌شود بلکه محلی برای نشست‌ها، کارگاه‌ها و گفت‌وگوهای میان هنرمندان است و همین امر زمینه شناخت عمیق‌تر و احترام متقابل را فراهم می‌کند. حضور تماشاگرانی از اقوام گوناگون نیز سبب می‌شود حس نزدیکی و همدلی در میان آن‌ها تقویت شود و نوعی همگرایی اجتماعی در سطح ملی شکل گیرد.
کرمیان با بیان اینکه جشنواره زمانی موفق است که بتواند گروه‌هایی از مناطق مختلف را گردهم آورد و امکان دیده شدن و شنیده شدن صدای همه اقوام را فراهم کند، گفت: این رویداد هنگامی به هدف وحدت فرهنگی پاسخ مثبت می‌دهد که بتواند تنوع قومی را نمایش دهد، بستر اجراهای مشترک میان گروه‌ها را فراهم آورد، روایت‌های ملی را برجسته سازد، همدلی مخاطبان را برانگیزد و شبکه‌ای پایدار میان هنرمندان ایجاد کند.
کرمیان اضافه کرد : چنین رویکردی علاوه بر جنبه هنری، بُعد اجتماعی و فرهنگی گسترده‌ای دارد و می‌تواند در تقویت انسجام ملی و حفظ میراث بومی نقش ایفا کند.
معاون فرهنگی و رسانه اداره ارشاد کرمانشاه در ادامه، جشنواره‌های موسیقی محلی را بستری برای ثبت و بازآفرینی موسیقی سنتی دانست و تأکید کرد : این رویدادها جلوی فراموشی نغمه‌ها، سازها و آیین‌های موسیقایی که در معرض نابودی هستند را می‌گیرند. وی خاطرنشان کرد : جشنواره فرصتی فراهم می‌آورد تا نسل جوان با موسیقی نیاکان خود آشنا شود و از طریق کارگاه‌ها و اجراها آموزش غیررسمی ببیند. همچنین این رویدادها تقویت احساس تعلق قومی و ملی را به همراه دارند، تنوع فرهنگی کشور را به نمایش می‌گذارند و احترام به تفاوت‌ها را ترویج می‌کنند.
به گفته کرمیان، جشنواره‌ها علاوه بر نقش فرهنگی، نقشی اقتصادی و اجتماعی نیز دارند؛ از جمله ایجاد زمینه برای گردشگری فرهنگی، رونق صنایع دستی، فروش سازهای بومی، افزایش درآمد هنرمندان محلی و حتی فراهم‌سازی بستر ثبت برخی میراث‌ها در فهرست جهانی یونسکو.
وی با اشاره به تغییرات و نوآوری‌هایی که در جشنواره‌های موسیقی محلی دیده می‌شود گفت: برخی گروه‌ها سازهای بومی را با تغییر در ساختار یا جنس بازآفرینی می‌کنند، یا حتی از سازهای غیرمحلی مانند گیتار و کیبورد در ترکیب گروه استفاده می‌کنند. این نوآوری‌ها اگرچه می‌تواند باعث جذاب‌تر شدن صدا برای نسل جوان و گسترده‌تر شدن مخاطبان شود، اما در عین حال ممکن است رنگ صوتی اصیل و ویژگی‌های بومی موسیقی محلی را کمرنگ کند.
کرمیان تأکید کرد : چنین نوآوری‌هایی اگر با شناخت عمیق از ریشه‌ها و احترام به سنت‌ها همراه باشد، می‌تواند به غنای موسیقی محلی کمک کند، اما اگر صرفاً برای جذب مخاطب و پیروی از مد روز باشد، خطر آسیب به اصالت موسیقی را به دنبال خواهد داشت.
کرمیان در بخش دیگری از سخنان خود به اهمیت ثبت و مستندسازی اجراها اشاره کرد و گفت : تمام اجراهای جشنواره ضبط و آرشیو می‌شوند و این مواد خام ارزشمند می‌تواند منبعی مهم برای پژوهش‌های موسیقی‌شناسی باشد. وی یادآور شد که جشنواره‌ها باعث توجه بیشتر پژوهشگران، دانشجویان و حتی مخاطبان عام به موسیقی نواحی شده‌اند و فرصت‌های تازه‌ای برای مطالعات میان‌رشته‌ای فراهم آورده‌اند. با این حال، کرمیان اذعان داشت : محدودیت زمانی جشنواره و تمرکز بر جذب مخاطب عمومی گاهی مانع از ارائه کامل میراث موسیقایی می‌شود و نبود ارتباط پایدار میان جشنواره و مراکز پژوهشی و دانشگاه‌ها نیز سبب می‌شود داده‌های جمع‌آوری‌شده بدون تحلیل تخصصی باقی بمانند.
به اعتقاد او، اگر پیوندی جدی‌تر با مراکز تحقیقاتی برقرار شود، جشنواره موسیقی وحدت می‌تواند به یکی از منابع اصلی موسیقی‌شناسی اقوام ایران تبدیل شود و نقش ماندگاری در تولید دانش موسیقی ایفا کند.
کرمیان در پایان سخنانش خاطرنشان کرد : جشنواره موسیقی وحدت اگر تنها به اجرای صحنه‌ای محدود نماند و به‌عنوان یک پروژه فرهنگی و رسانه‌ای گسترده دیده شود، می‌تواند سکویی مهم برای معرفی موسیقی اقوام ایران در سطح ملی و بین‌المللی باشد. وی تأکید کرد : حضور گروه‌های متنوع، پوشش رسانه‌ای وسیع، انتشار آثار در قالب آلبوم و پلتفرم‌های دیجیتال، برگزاری بخش استعدادهای جوان و حتی دعوت از پژوهشگران و مدیران جشنواره‌های خارجی می‌تواند این رویداد را به پلی میان فرهنگ‌های محلی ایران و جهان بدل سازد. از نگاه او، چنین چشم‌اندازی هم به حفظ میراث موسیقایی ایران کمک می‌کند و هم نقش مؤثری در تقویت دیپلماسی فرهنگی کشور خواهد داشت.
