گزارش ایلنا از سگ‌های تجسس و نجات هلال‌احمر؛
حضور قهرمانان چهارپا در مانور تجسس زیر آوار/روایت جان‌فشانی سگ‌های زنده‌یاب در حملات اخیر تهران+فیلم
در سکوت مرگبار زیر آوار، تنها صدایی که امید را برگرداند، صدای پارس سگی بود که نجات‌یافته‌ای آن را «صدای آزادی» نامید. در بازدید رسانه‌ای از مرکز آموزش سگ‌های زنده‌یاب هلال‌احمر در محمدشهر کرج، خبرنگاران از نزدیک با قهرمانانی آشنا شدند که بی‌کلام، اما بی‌وقفه، جان انسان‌ها را نجات می‌دهند؛ سگ‌هایی که در خط مقدم بحران‌ها، تا پای جان می‌ایستند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، قهرمانانی در کشورمان زندگی می‌کنند که نه سخن می‌گویند و نه نام‌شان در رسانه‌ها تکرار می‌شود، اما جان انسان‌ها را از زیر آوار نجات می‌دهند؛ سگ‌های زنده‌یابی که در کنار مربیان سخت‌کوش و کاربلد، روزها و شب‌ها را در تمرین، آوار، انفجار و ترکش می‌گذرانند تا در لحظه بحران، گوش به فرمان بمانند.
خبرنگاران در بازدیدی از محل نگهداری این سگ‌ها، از رازهای پرورش، آموزش، فداکاری و حتی داغ از دست‌دادن آنها شنیدند؛ از سگ‌هایی که گاه زودتر از انسان‌ها رنج و درد مربی‌شان را حس می‌کنند و با پارس‌های امیدبخش، مسیر نجات را به امدادگران نشان می‌دهند.
روز چهار‌شنبه ۲۵تیر ۱۴۰۴ در روزی متفاوت و پرهیجان، محمدشهر کرج میزبان تور رسانه‌ای ویژه‌ای بود که در آن جمع زیادی از خبرنگاران و عکاسان رسانه‌های مطرح کشور از نزدیک شاهد توانمندی‌های کم‌نظیر سگ‌های تجسس و نجات جمعیت هلال‌احمر بودند؛ حیواناتی تربیت‌شده، وفادار و جان‌فشان که در سخت‌ترین لحظات، همراه انسان می‌مانند.
سگ‌های زنده‌یاب به همراه مربیان خود، طی چند مرحله تمرین نمایشی در مقابل دوربین رسانه‌ها، بخشی از آموزش‌ها و مهارت‌های تخصصی‌شان را به نمایش گذاشتند؛ مهارت‌هایی که در شرایط واقعی، مرز میان مرگ و زندگی را برای افراد گرفتار در زیر آوار تعیین می‌کنند.
قهرمانانی که جان انسان‌ها را نجات می‌دهند
نقطه اوج این برنامه، اجرای یک مانور واقعی زنده‌یابی بود؛ جایی که دو قلاده سگ آموزش‌دیده با هدایت دقیق مربیانشان موفق شدند فرد محبوس در زیر آوار ساختگی را به‌سرعت و با مهارت بالا شناسایی کنند؛ عملیاتی کاملاً مشابه شرایط بحرانی زلزله یا حملات انفجاری.
اما پشت این نمایش حرفه‌ای، داستان‌هایی پنهان است؛ داستان‌هایی از وفاداری، ایثار و جان‌فشانی سگ‌هایی که نه فقط در حوادث داخل کشور، بلکه در بحران‌های جهانی نیز جان انسان‌ها را نجات داده‌اند.
نمایش امروز تنها بخشی از واقعیت بود. بسیاری از همین سگ‌های زنده‌یاب طی روزهای گذشته در عملیات امداد و نجات حملات اخیر در تهران، حضوری مستمر و سخت‌کوشانه داشتند و در طول دوازده روز عملیات طاقت‌فرسا، نه‌تنها با صدمات جسمی خود و مربیانشان مواجه شدند، بلکه دو قلاده از آنها جان خود را در راه نجات انسان‌ها از دست دادند؛ روایتی غم‌انگیز اما غرورآفرین از وفاداری و فداکاری بی‌چشم‌داشت.
حضور در مأموریت‌های بین‌المللی و داخلی؛ از زلزله ترکیه تا جنگ ۱۲ روزه
حمید رهنما، کارشناس مسئول تیم‌های امداد و نجات جمعیت هلال‌احمر، در حاشیه این برنامه با اشاره به نقش حیاتی سگ‌های زنده‌یاب، اظهار داشت: سگ‌های ما در مأموریت‌های بین‌المللی مانند سیل پاکستان و زلزله ترکیه نقش‌آفرینی مؤثری داشتند. در عملیات اخیر حملات تهران که ۱۲ روز به طول انجامید، این سگ‌ها به‌طور شبانه‌روزی فعال بودند اما متأسفانه در این عملیات، دو قلاده سگ به علت ناامن بودن آوار، جان خود را از دست دادند.
وی تأکید کرد: گاهی جان یک سگ می‌تواند به معنای نجات جان چندین انسان باشد. اگر در حین عملیات آسیب ببیند، از روند تجسس خارج می‌شود و این یعنی احتمال نجات کمتر.
آموزش در شرایط واقعی؛ از شبیه‌سازی آتش تا صدای انفجار
رهنما با اشاره به فرآیند آموزش سخت و پیچیده این حیوانات اذعان داشت: در دوره‌های آموزشی، شرایطی مانند آتش، دود، صدای مهیب و حتی ترقه شبیه‌سازی می‌شود. اما موج انفجار یکی از شدیدترین فشارها برای سگ‌هاست که واقعاً باعث استرس بالایی می‌شود.
وی همچنین بر ارتباط عاطفی دائمی مربیان با سگ‌ها تأکید کرد و گفت: ما با این سگ‌ها زندگی می‌کنیم. همه زندگی ما با آنها گره خورده. بسیاری از مربیان حتی به مرخصی نمی‌روند، چون دل‌شان با سگ‌هایشان است.
سگ‌ها زودتر از انسان‌ها حال مربی را می‌فهمند
این کارشناس و مربی باسابقه درباره تعامل عاطفی انسان و سگ‌های امدادی توضیح داد: این حیوانات بسیار باهوش‌اند. گاهی حتی زودتر از خود ما متوجه می‌شوند حال مربی‌شان خوب نیست و تلاش می‌کنند همراهی بیشتری نشان دهند.
وی ادامه داد: دوره خدمت سگ‌ها حدود ۱۰ سال است. از سال هشتم یک توله در کنار سگ باتجربه قرار می‌گیرد تا برای جایگزینی آماده شود.
لحظه‌ای احساسی؛ دیدار نجات‌یافته با ناجی چهارپای خود
رهنما به خاطره‌ای از یکی از عملیات‌های نجات اشاره کرد: نجات‌یافته‌ای به دیدن سگی آمد که جانش را نجات داده بود. وقتی آن سگ را دید، او را در آغوش گرفت و گفت: تنها صدای آرامش‌بخش اون لحظه برای من، صدای پارس همان سگی بود که پیدایم کرد.
تخصص در زنده‌یابی، اما توانایی در یافتن پیکر جان‌باختگان نیز هست
وی با تأکید بر اولویت مأموریت‌های زنده‌یابی گفت: با دستور مربی، در برخی موارد پیکر جان‌باختگان نیز توسط سگ‌ها شناسایی می‌شود. آنها با مهارت بالا نقطه‌زنی می‌کنند و محل دقیق را مشخص می‌کنند.
توسعه تیم‌های ردیاب در ایران؛ پیشرفت پس از جنگ ۱۲ روزه
رهنما با اشاره به توسعه ظرفیت‌ها افزود: در حال حاضر، وارد مرحله تربیت سگ‌های ردیاب شده‌ایم، جنگ اخیر تجربه بزرگی بود که باعث اصلاح روند آموزش‌ها شد. خوشبختانه، تمام مربیان فعلی ما ایرانی‌اند و با استانداردهای بالا فعالیت می‌کنند.
آمار نجات؛ ۱۵ نفر زنده و ۱۸۸ پیکر
به گفته این کارشناس، تاکنون سگ‌های تیم آنست موفق به یافتن ۱۵ فرد زنده و ۱۸۸ پیکر جان‌باختگان در حوادث مختلف شده‌اند. این آمار، بیانگر ارزش غیرقابل‌انکار حضور سگ‌های زنده‌یاب در مأموریت‌های امداد و نجات کشور است.
هزینه بالا، اما ارزشی بی‌بدیل
رهنما با اشاره به هزینه‌های نگهداری سگ‌ها گفت: این هزینه‌ها فقط خوراک نیست؛ مراقبت‌های دامپزشکی، بهداشت، آموزش و تجهیزات بسیار پرهزینه‌اند. اما جان انسانی که نجات پیدا می‌کند، ارزش همه این تلاش‌ها را دارد.
وی همچنین توضیح داد: پس از بازنشستگی، سگ‌ها معمولاً به همان مربی واگذار می‌شوند؛ چراکه تنها کسی که می‌تواند همچنان پیوند عاطفی عمیقی با آنها داشته باشد، مربی‌شان است.
نخستین خودروی سیار امداد دامپزشکی سگ‌های نجات در ایران
مصطفی شاه‌کرمی، دامپزشک تیم، در ادامه درباره ضرورت مراقبت درمانی از سگ‌های امداد و نجات گفت: برای اولین بار در کشور، یک خودروی امداد سیار تخصصی برای سگ‌های امدادی طراحی و تجهیز شده که دارای اتاق جراحی، کلینیک دامپزشکی مستقل، مانیتور قلب، ساکشن، شوک قلبی و دیگر تجهیزات پیشرفته است.
وی افزود: این خودرو با حمایت رئیس سازمان امداد و نجات، تهیه شده و پیش‌تر در شهریار مستقر بود. دستگاه‌های اصلی این کلینیک از ژاپن وارد شده‌اند و توان درمان فوری در لحظه بحران را دارند.
مکسی، قهرمان مجروحی که برگشت
شاه‌کرمی همچنین گفت: در جریان عملیات اخیر، سگی به نام مکسی که حدود ۸ سال دارد، بر اثر ترکش دچار آسیب شد. خوشبختانه پس از درمان، دوباره به جمع سگ‌های عملیاتی بازگشت.
اجرای مانور زنده‌یابی برای خبرنگاران؛ عملکرد بی‌نقص در شرایط واقعی
در پایان این بازدید، یک مانور عملیاتی اجرا شد که طی آن، داوطلبی از جمع خبرنگاران در محیط شبیه‌سازی‌شده آوار پنهان شد.
پس از جست‌وجوی دقیق و بوکشیدن توسط سگ‌های آموزش‌دیده، محل دقیق حضور فرد شناسایی و با پارس ممتد اعلام شد؛ نشانه‌ای واضح از تشخیص موفق زنده بودن فرد که دقیقاً در عملیات‌های واقعی نیز به همین صورت اجرا می‌شود.
