۱۹ هزار روستا در کشور تنها ۳ تا ۵ خانوار دارند/ ۲۸ میلیون نفر در تامین نیازهای اولیه با مشکل مواجهند

محسن ابراهیم پور در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا درباره فقر و حاشیه‌نشینی در کشور گفت: بر اساس برآوردی که در دولت قبل انجام شد به صورت غیررسمی اعلام کردند که آ‌مار حاشیه‌نشینی در کشور ۷ میلیون نفر است که غالبا در شهرهای تهران، کرج ، مشهد ، اصفهان و ... ساکن هستند.

وی با بیان اینکه ما «جمعیت دیژوره» کشور را سرشماری کردیم، ادامه داد: «جمعیت دیژوره» جمعیتی است که نه به لحاظ واقعی اما به صورت قانونی یا عرفی در جایی ساکن است. بنابراین بر اساس شاخص‌های رسمی موجود در کشور می‌توان گفت در حال حاضر بیش از ۱۲ میلیون حاشیه نشین در کشور داریم که این تعداد دائما در حال افزایش است.

این جامعه شناس توسعه روستایی با تاکید بر اینکه حاشیه نشینی برای افراد سودجو تبدیل به تجارت شده است، اظهار کرد: این افراد اراضی و منابع طبیعی پیرامونی برخی شهرها را – مانند منطقه قلعه حسن خان – از راه‌های مختلف مانند شبه شوراها ، قطعه بندی کرده و آن را به افراد می‌فروشند و افراد ناآگاه نیز این زمین‌ها را خریداری کرده و در آن ساخت و ساز می‌کنند.

وی ادامه داد: متاسفانه برخی حاشیه‌نشینان ناآگاه اراضی قولنامه‌ای را در این مناطق خریده‌اند و زمانی که قصد داشتند در این زمین‌ها ساخت و ساز کنند متوجه شده‌اند که قطعه زمین به چند نفر دیگر نیز فروخته شده است و از این رهگذر برخی افراد میلیاردها تومان به جیب زدند.

ارتباط حاشیه‌نشینی با کاهش استاندارهای زیستی درروستاها

ابراهیم‌پور تصریح کرد: این مساله عمدتا ناشی از ناآگاهی و نظام آموزشی معیوبی است که باعث بروز آسیب‌های وحشتناک برای خانواده‌ها شده است به نحوی که برخی افراد دیگر نمی‌توانند به زندگی عادی خود برگردند. چنانکه برخی از روستائیان با فروش زندگی و دام خود سعی کردند خانواده‌هایشان را در مناطق حاشیه‌ای شهرها اسکان دهند تا فرزندانشان بتوانند به مدرسه رفته و آینده‌ای بهتر داشته باشند اما در دام دلال‌های مافیایی افتاده و زندگی خود را از دست داده‌اند.

وی با بیان اینکه حاشیه‌نشینی با کاهش استانداردهای زیستی مناطق روستایی همبستگی مستقیم دارد، عنوان کرد: پایین آمدن سطح دسترسی‌ها ، رفاه و استانداردهای زیستی در مناطق روستایی موجب مهاجرت روستائیان به حاشیه شهرها شده است و به بیان دیگر بخش بزرگی از توسعه حاشیه نشینی مربوط به رها شدن جامعه روستایی است.

این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه طی ۱۰، ۱۵ سال اخیر جامعه روستایی کشور زیرساخت‌های خود را از دست داده است، افزود: به عنوان مثال شبکه‌های لوله‌کشی آب در این مناطق پس از حذف جهاد سازندگی پوسیده شده و بسیاری از منابع معیشتی روستاها از دست رفته است.

وی مهاجرت از روستاها به حاشیه شهرها را پدیده‌ای طبیعی خواند که عمدتا ناشی از فقر و توسعه نیافتگی در جوامع روستایی است.

ابراهیم پور همچنین با اشاره به آمار اعلام شده مبنی بر وجود ۱۱ میلیون نفر در معرض فقر غذایی اظهار کرد: بر اساس آمارهای رسمی کشور دهک اول ، دوم ، سوم و چهارم جامعه در تامین نیازهای اولیه خود همچون خوراک ، پوشاک ، مسکن ، آموزش و بهداشت با مشکل مواجهند که این دهک‌ها حدود ۲۸ میلیون نفر از افراد کشور را تشکیل می‌دهند.

حاشیه‌نشینی و فقرغذایی در کشور رو به گسترش است

این جامعه شناس توسعه روستایی با تاکید بر اینکه باید مساله حاشیه نشینی و فقرغذایی را از یکدیگر تفکیک کرد ، خاطرنشان کرد:فقر غذایی و حاشیه نشینی هردو در کشور وجود داشته و رو به گسترش هستند، اما ارتباط چندانی با یکدیگر ندارند.

  وی با یادآوری اینکه حاشیه نشینی در گذشته نیز وجود داشته است اما نه با این گستردگی یادآور شد: بخشی از این پدیده ناشی از ایجاد کشت صنعت در دهه ۵۰ با ایجاد کارخانه در مناطق روستایی بوده که زمینه‌ساز مهاجرت روستائیان به شهرها شده است.

این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه ما در مناطق روستایی‌ به ویژه مناطق روستایی دورافتاده نیز با مشکل سوء تغذیه مواجه هستیم، گفت: به دستگاه‌های ذیربط پیشنهاد دادیم که بسته‌های غذایی یا بسته‌های مکمل غذایی را در اختیار سه گروه هدف زنان باردار ، کودکان و سالمندان قرار دهند و حتی مشخص کردیم که این سبدها باید شامل چه چیزهایی باشد و طی یک سال در چند مرحله و در چه مقیاس توزیع شود.

وی بیان کرد: در برخی روستاهای کرمان آثار سوء تغذیه را در میان زنان و کودکان را دیده‌ام .در برخی روستاهای استان لرستان نیز فقر شدید و سوء تغذیه بدون نیاز به پژوهش و با یک مشاهده ساده کاملا قابل تشخیص است.

ابراهیم‌پور با بیان اینکه سوء تغذیه در چنین مناطقی عمومی و گسترده است و بیشتر در میان زنان و کودکان دیده می‌شود ، اظهار کرد: مسئولین می‌گویند ما به برخی از این مناطق دسترسی نداریم که سخن درستی است برخی از مناطق کشور همچون «بزنوید» از توابع الیگودرز ، «ززماهرو»، برخی مناطق استان سیستان و بلوچستان یا در تپه‌ماهورهای زاگرس از زاگرس شمالی تا زاگرس جنوبی و شرقی چنین مناطقی وجود دارد. روستاهایی که بسیار دور از هم بوده و تنها ۲ تا ۳ خانوار را در خود جای داده‌اند.

این جامعه شناس توسعه روستایی با اشاره به اینکه حدود ۱۳۰ هزار دانش‌آموز لازم التعلیم در این مناطق وجود دارند که به دلیل بعد مسافت به امکانات آموزشی دسترسی ندارند، اضافه کرد: در این مناطق روستاها چنان پراکنده و دور از هم هستند که نمی‌شود برای دو دانش‌آموز در یک روستا معلم فرستاد، بنابراین باید از طریق روشهای نوین آموزشی به این کودکان آموزش داد.

وی با تاکید بر اینکه دسترسی به این روستاها برای نهادهای خدماتی و خیریه‌ها نیز بسیار مشکل است، گفت: خدمت‌رسانی به این مناطق وظیفه دولت است زیرا نهادهای خیریه در بسیاری از حوزه‌های خدمت‌رسانی با مشکل مواجه هستند و ضروری است از روش‌های دیگری برای مدیریت این جوامع و آموزش آنها بهره گرفت.

ابراهیم‌پور خاطرنشان کرد: بر اساس پژوهشی که انجام داده‌ام حدود ۱۹ هزار روستا در کشور وجود دارند که تنها ۳ تا ۵ خانوار در آن جای گرفته‌اند. ساکنان این مناطق نیاز به برنامه‌ریزی خاص برای آموزش و یادگیری دارند ضروری است کارآفرینی و آموزش در این مناطق به نحوی گسترش یابد که این افراد بتوانند استانداردهای زیستی خود را ارتقا دهند، بنابراین برای حل مشکلات این مناطق باید آموزش را در آنها نهادینه کنند.

ساخت مسکن مهر در بافت فرسوده شهری چاره‌ساز بود

این استاد دانشگاه با یادآوری ساخت مسکن مهر در اطراف شهرها عنوان کرد: در آن زمان پیشنهاد دادم که ساخت مسکن مهر در مناطق بافت فرسوده مثل خیابان خراسان ، جوادیه و مناطق جنوب تهران که در حال فرسوده شدن هستند انجام شود تا از این رهگذر هم امکان بازسازی این مناطق وجود داشته باشد و هم اگر تعدادی از این واحدهای مسکونی مازاد بود جمعیت حاشیه نشین در آنجا ساکن کنیم.

وی در پایان خاطرنشان کرد: برای حل این مشکلات راه‌حل‌هایی وجود دارد که به دلیل پیچیدگی آن معمولا مورد توجه قرار نمی‌گیرند.