افزایش نگران کننده تلفات فوک خزری؛ کشف ۱۰۵ لاشه طی پنج سال اخیر+ دلایل و راهکارها

به گزارش خبرنگار ایلنا، فوک خزری (Pusa caspica) تنها پستاندار بومی دریای خزر و از گونه‌های شاخص تنوع زیستی این پهنه آبی است. این گونه به‌دلیل تهدیدات انسانی، آلودگی‌های زیست‌محیطی، کاهش منابع غذایی، بیماری‌های ویروسی و آثار تغییرات اقلیمی، در فهرست سرخ اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) در رده گونه‌های «در معرض انقراض» قرار دارد.

استان مازندران به‌واسطه موقعیت جغرافیایی و گستردگی نوار ساحلی، یکی از مهمترین پهنه‌های عبوری و زیست موقت فوک خزری محسوب میشود.

الگوی مهاجرت فوک خزری در دریای خزر

روند تلفات فوک خزری در سواحل استان مازندران (١٣٩٩ تا ١٤٠٤)

بنابراعلام «محمدرضا کنعانی» سرپرست اداره کل حفاظت محیط زیست استان مازندران بر اساس داده‌های مستند، روند تلفات فوک خزری در استان مازندران در سال‌های اخیر افزایش نگران‌کننده‌ای داشته که جزئیات آن به شرح زیر است:

تحلیل عوامل مؤثر در مرگ ومیر فوک خزری:

بررسی میدانی و گزارش‌های فنی نشان می‌دهد که تلفات این گونه عمدتاً به دﻻیل زیر رخ می دهد:

•آلودگی‌های نفتی و صنعتی از طریق رودخانه‌ها و سواحل؛

•کاهش منابع غذایی به علت صید بی‌رویه و رقابت با گونه‌های مهاجم؛

•بیماری‌های ویروسی مانند دیستمپر سگسانان(CDV) ؛

•گرفتار شدن در تورهای صیادی و خفگی؛

•برخورد با شناورها؛

•استرس ناشی از فعالیت‌های انسانی و تغییرات اقلیمی؛

•افزایش دمای آب و کاهش یخ‌زدگی زمستانی در نواحی شمالی خزر.

شایان ذکر است اکثر ﻻشه‌ها در وضعیت پیشرفته فساد مشاهده شده‌اند که این امر تشخیص دقیق علت مرگ را دشوار می‌سازد.

بررسی‌های تخصصی نشان می‌دهد که بسیاری از این مرگ‌ومیرها در دریا و خارج از نوار ساحلی رخ داده و ﻻشه‌ها با جریان آب به سواحل رانده می‌شوند.

اقدامات اجرایی در قالب برنامه اقدام ملی حفاظت از فوک خزری

اداره کل حفاظت محیط زیست مازندران در چارچوب وظایف محوله و با همکاری دانشگاه تربیت مدرس نور و مرکز امداد و نجات فُوک خزری، مجموعه‌ای از اقدامات هماهنگ و چندسطحی را اجرا کرده است:

1. تدوین برنامه اقدام ملی و استقرار دبیرخانه:
دبیرخانه دائمی این برنامه در دانشگاه تربیت مدرس نور مستقر است و مسئولیت هماهنگی علمی، فنی و اجرایی میان نهادهای مختلف را بر عهده دارد.

2. پایش میدانی منظم در نوار ساحلی:
ادارات شهرستانی محیط زیست با همکاری دامپزشکی و مرکز امداد، مسئول پایش روزانه، مستندسازی، نمونه‌برداری و دفن بهداشتی لاشه‌ها هستند.

3. تجهیز مراکز امداد و نجات:
سه مرکز امداد در بهشهر (میانکاله)، بابلسر و تنکابن در حال تجهیز برای واکنش سریع، کالبدگشایی و احیای احتمالی فُوک‌های گرفتار هستند.

4. تشکیل کمیته مشورتی تخصصی:
این کمیته با حضور متخصصان، سازمان‌های مردم‌نهاد و جوامع محلی برای مشارکت در تصمیم‌سازی، آموزش و حمایت اجتماعی تشکیل شده است.

5. توسعه آموزش تخصصی:
برگزاری کارگاه «اصول نمونه‌برداری و کالبدگشایی فُوک خزری» با حضور کارشناسان ادارات محیط زیست و دامپزشکی در تاریخ ۴ خرداد ۱۴۰۴ در دانشگاه تربیت مدرس نور.

6. نشست هماهنگی دستگاه‌های اجرایی:
این نشست در تاریخ ۵ خرداد ۱۴۰۴ با حضور نهادهای عضو کمیته در اداره کل محیط زیست استان برگزار شد و نقشه راه اجرایی، تقسیم وظایف و تسریع در اجرای اقدامات مصوب گردید.

7. تقویت دیپلماسی منطقه‌ای:
در راستای الزامات کنوانسیون تهران و همکاری با کشورهای حاشیه خزر برای تبادل داده‌ها، تدوین پروتکل‌های مشترک و واکنش هماهنگ منطقه‌ای.