در گفت‌وگو با ایلنا مطرح شد؛
بسیاری از اساتید قوانین و علل سلب اعتبار از تولیدات علمی را نمی‌دانند/افزایش دو برابری پژوهانه با انتخاب طرح‌های سامانه «نظام ایده‌ها و نیازها»
معاون پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری گفت: بحث جدی ما در ایران در خصوص سلب اعتبار از کارهای علمی، عدم آگاهی افراد از قوانین است. خیلی از اساتید قوانین سلب اعتبار از تولیدات علمی را نمی‌دانند.
«پیمان صالحی» معاون پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در گفت و گو با خبرنگار ایلنا، در خصوص آیین نامه پژوهانه توضیح داد: آنچه به عنوان آیین نامه اجرایی پژوهانه جامع در نظر گرفته‌ایم این است که اعضای هیات علمی را به سمت سیاست‌های وزارت علوم سوق دهیم. این عمل از طریق حمایت از پژوهانه آنها صورت می‌گیرد. بنابراین هدف کاملا مشخص است. ما اهدافی در وزارتخانه داریم و یکی از وسایل مهم اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها برای انجام تحقیقات علمی، گرنت یا پژوهانه آن‌هاست.
معاون پژوهشی وزارت علوم ادامه داد: اعضای هیات علمی هرچقدر بیشتر در جهت اهداف وزارت علوم قدم بردارند، پژوهانه بیشتری دریافت می‌کنند و دست آنها برای هزینه کردن بازتر می‌شود. آیین نامه اجرایی که هم اکنون وجود دارد، متضمن این است که در سال ۱۴۰۳ پژوهانه اعضای هیات علمی فعال در زمینه کار تحقیقاتی بدون استثنا، چندبرابر شود. این آیین نامه و حرکت به سمت چنین هدفی ازهمین امسال یعنی از ۱۴۰۲ آغاز شده و این میزان افزایش بستگی به فعالیت افراد دارد.
صالحی اظهار کرد: بر اساس آیین نامه پژوهانه، اگر یک عضو هیات علمی، استاد راهنمای پایان‌نامه دانشجوی فوق لیسانس شود، ما مبنای پولی که به استاد می‌دهیم را حقوق استادیار قرار داده‌ایم؛ در واقع به ازای راهنمایی پایان‌نامه هر دانشجوی کارشناسی ارشد، معادل یک حقوق استادیار و به ازای هر دانشجوی دکتری، معادل دو حقوق یک استادیار به گرنت پژوهانه استاد راهنما می‌افزاییم.
معاون پژوهشی وزیر علوم افزود: یعنی یک عضو هیات علمی اگر در هر سال مسئولیت راهنمایی رساله یک دانشجوی دکتری را بپذیرد، در دو سال متوالی، سالی ۲۰ میلیون تومان به ازای هر دانشجو به گرنت او اضافه می‌شود.
صالحی با اشاره به اینکه آیین نامه پژوهانه بخش‌های تشویقی مختلفی دارد، اظهار کرد: هر عضو هیات علمی، به ازای پذیرش راهنمایی پایان نامه‌ها و رساله‌هایی که از طرح‌های سامانه نظام ایده‌ها و نیازها (نان) گرفته شود، ضریب تا دو برابر گرنت دریافت می‌کند. همچنین به ازای حل مسائل، ایجاد دانش فنی، ثبت اختراع و… باز هم به پژوهانه استاد اضافه می‌شود.
او ادامه داد: ما به بحث دیپلماسی علمی به شدت تاکید داریم و به ازای تعاملات بین المللی بازهم پژوهانه اساتید افزوده می‌شود به این ترتیب که به ازای تعاملات بین المللی مانند نگارش مقالات با اساتید و محققان خارجی بخصوص تعامل با همکاران منطقه‌ای باز هم پژوهانه اساتید افزایش پیدا می‌کند و ضرایب این ارتقا کاملا مشخص است.
صالحی افزود: جالب اینجاست که ما حتی به ازای فعالیت فرهنگی و ورزشی هم برای اساتید افزایش پژوهانه خواهیم داشت؛ فرض کنید یک عضو هیات علمی مربی تیم ورزشی هم باشد و تیمش در کشور قهرمانی کسب کند؛ ما به این عضو هیات علمی که دستاورد ورزشی و فرهنگی داشته پژوهانه می‌دهیم.
معاون وزیر علوم یادآوری کرد: به برخی از اعضای هیات علمی اجازه دادیم که بخشی از مبالغ پژوهانه خود را در امور فرهنگی هزینه کنند. به همین دلیل می‌گوییم آیین نامه اجرایی پژوهانه آیین‌نامه‌ای جامع است. در حالی که وزن اصلی این آیین نامه پژوهشی است، اما دستاوردها و فعالیت‌های افراد در سایر حوزه‌ها را نیز ارزشمند می‌دانیم و به آنها امتیاز می‌دهیم.
معاون پژوهشی وزیر علوم در مورد بیشترین سلب اعتبار از مقالات در کشور توضیح داد: یک ترند جهانی در این خصوص وجود دارد که بیشترین سلب اعتبار مربوط به مقالات علوم پزشکی است و در ایران نیز وضعیت همینطور است. شاید خاصیت کار علمی در حوزه علوم پزشکی دلیل این میزان سلب اعتبار است.
او خاطرنشان کرد: در اکثر کشورهای جهان مثل ایران، بیشترین تولید علمی مربوط به علوم پزشکی است. در سیستم‌های علم‌سنجی مانند سایمگو، اسکوپوس و... کل علم را در یک طبقه‌بندی قرار می‌دهند. به همین دلیل که کل شاخه‌های علم تحت نام (medicen) با هم در یک دسته‌بندی قرار می‌گیرند و زمانی که می‌خواهیم سلب اعتبارها از کارهای تحقیقاتی را بسنجیم، می‌بینیم که علم پزشکی بیشترین سلب اعتبار را دارد در حالی که اگر مثلا فیزیک یا علوم پایه را از علوم پزشکی در محاسبات جدا کنیم، اعداد و ارقام میزان سلب اعتبار متفاوت می‌شود.
صالحی اظهار کرد: پس امروز بیشترین سلب اعتبار را از تولیدات علمی می‌بینیم که شاخه علوم پزشکی در آن اول است و در ایران، چین، آمریکا و... هم شرایط به همین گونه است چرا که کل شاخه‌های علوم پزشکی را در این علم سنجی‌ها با هم محاسبه می‌کنند.
معاون پژوهشی وزیر علوم اضافه کرد: هرچه تعداد مقاله در یک حوزه بیشتر می‌شود، احتمال افزایش میزان سلب اعتبار از آن تولیدات علمی هم ممکن است بیشتر شود؛ این یک ضریب احتمال است. بحث جدی ما در ایران در خصوص سلب اعتبار از کارهای علمی، عدم آگاهی افراد از قوانین است. ما موظفیم به عنوان وزارت علوم، وزارت بهداشت و سایر وزارتخانه‌ها طوری به اساتید اطلاع‌رسانی کنیم تا کمتر دچار خطا شوند.
صالحی گفت: خیلی از اساتید قوانین و علل سلب اعتبار از تولیدات علمی را نمی‌دانند. مواردی که موجب این خطاها می‌شود بسیار زیاد است و ما وظیفه داریم تا پایان سال در راستای آشنایی هر چه بیشتر اساتید با قوانین کسب و سلب اعتبار از تولیدات علمی و تحقیقات، دوره برگزار کنیم.
