هنوز منشا دقیق حیوانی ویروس کرونا نامشخص مانده است/ نحوه‌ تعامل کرونا با میزبان عمدتا معلوم نیست/ هیچ واکسنی تاکنون ایمنی۱۰۰ درصدی نداشته است

«علیجان تبرایی» رئیس انجمن ویروس‌شناسی ایران و عضو شورای مشورتی مدیریت بیماری کرونا وزارت بهداشت در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا با اشاره به اینکه ویروس کرونا ابعاد بسیاری برای شناخت دارد، بیان کرد: دانسته‌ها و ندانسته‌های ویروس کرونا دو بخش دارد و از طرفی خود ویروس هم با سایر اعضای این خانواده از ویروس‌ها در مواردی، تفاوت‌های زیادی دارد و که این تفاوت به میزبان احتمالی ویروس که انسان هم است، مربوط خواهد شد، در مجموع باید کارکرد ویروس در مواجهه با حیوان و انسان را مورد بررسی قرار داد.

رئیس انجمن ویروس‌شناسی ایران تصریح کرد: طبیعت ویروس‌ها چنین است که در فصل و شرایطی مشخص شایع می‌شوند و افراد را درگیر می‌کنند، یعنی یک سری پارامترهایی دارند و اینها باعث می‌شود ویروس به سمت بیماری‌زایی خود پیش برود.

تبرایی افزود: اطلاعات از جهت بازخوانی ژنوم ویروس و اینکه هر جزء ژنوم چه کارکردی دارد و به چه گیرنده‌هایی در سطح سلول نیاز دارد را تقریبا کامل داریم، اما آن چیزی که باعث پیچیدگی موضوع می‌شود، این است هنوز منشا دقیق حیوانی و انتقال بین گونه‌ای آن به انسان نامشخص باقی مانده است. ضمن آنکه مکانیسم مولکولی پاتوژنز ویروس و نحوه‌ی تعامل ویروس با میزبان عمدتا نامشخص است.اظهارنظر در رابطه با رفتار ویروس باید بر اساس بررسی‌های آزمایشگاهی و میدانی (بالینی و اپیدمیولوژیک) باشد.

وی ادامه داد: رفتار این ویروس با چیزی که قبلا  از ویروس‌های مشابه می‌دانستیم، متفاوت است، اثر مستقیم ویروس می‌تواند باعث بیماری‌زایی شود، در واقع ویروس مسیر را شروع می‌کند و بعد بقیه مسیر در اختیار پارامترهای غیرویروسی میزبان و طوفان سیتوکینی به راه افتاده قرار می‌گیرد و از جمله اندام‌های تنفسی، کلیوی، ریوی، عصبی و روده‌ایی نیز می‌توانند درگیر شوند. وقتی می‌گوییم ندانسته‌های کرونا، این بخش از اطلاعات ما خواهد بود که ضعیف است و باید مطالعات گسترده‌ای درباره عملکرد ویروس و سیستم ایمنی میزبان انجام دهیم.

رئیس انجمن ویروس‌شناسی افزود: اگر در رابطه با عملکرد ویروس اظهارنظری می‌شود، باید بر اساس بررسی آزمایشگاهی و میدانی بالین و محیط باشد. مطالعات نشان داده که حتی سبک زندگی ما هم بر رفتار ویروس تاثیر می‌گذارد، به طور مثال در کشورهای اسکاندیناوی که زندگی‌های فردی بیشتر دیده می‌شود، انتقال ویروس بسیار کم‌تر است، البته که سیستم بهداشت و درمان هم مهم است، اما رفتار ویروس به سبک زندگی مردم بسیار ارتباط دارد.

وی گفت: موضوع دیگر که به آن اشاره می‌شود، گروه خونی است، اینکه بعضی از گروه‌های خونی هرگز مبتلا نمی‌شوند اشتباه است، فقط امکان دارد، بعضی گروه‌های خونی کم‌تر مبتلا شوند، البته اینها محصول یک مطالعه‌ی چند ماهه نباید باشد و نیاز به بررسی بیشتر دارد.

او ادامه داد: اینها نشان می‌دهد که چقدر پارامترهایی که در این ویروس می‌بینیم، متغیر شده است، به طور مثال همین که ویروس را در دستگاه تنفسی، ریوی، قلبی و عصبی می‌بینیم، حاکی از این است که کرونا برخلاف ویروس‌های معمول دیگر تاثیر خود را می‌گذارد، این موضوع تفاوت رفتاری ویروس باید بررسی شود، چون امکان دارد در مرحله‌ی تکاملی بین حیوانات و انسان دستخوش تغییراتی شود که خود را در قالب الگو و رفتار جدید ویروس نشان دهد.کما اینکه حتی در بحث آنفلوآنزای پرندگان که این روزها می‌تواند مشکل آفرین شود نیز این مسئله را داریم، در هر حال  ارتباط بین حیوان و انسان ممکن است منجر به تکاملی در ساختار و عمل ویروس شود.

تبرایی با اشاره به احتمال تغییرات و قدرتمندی ویروس‌ها در سال‌های آینده، افزود: باید در رابطه با انسان و حیوان تمرکز بیشتری قائل شویم، در این مسیر امکان دارد اتفافاتی بیفتد که قابل پیش‌بینی نباشد.

وی ادامه داد: با هر تنفس و هر لقمه غذا میلیون‌ها ویروس به بدن ما وارد می‌شوند، حتی طبق بررسی‌ها انواع زیادی از قطعات ژنومی ویروس‌ها درساختار ژن‌های انسان دیده می‌شود، کما اینکه عکس این موضوع هم صادق است، بنابراین رابطه تنگاتنگی با ویروس‌ها داریم. این رابطه بین ویروس با حیوان و ویروس با گیاه‌ و سایر اشکال حیاتی هم وجود دارد، پس احتمال ایجاد تغییرات در ویروس و احتمال خطر برای ما همیشه هست، اما نباید این موضوع منجر به ترس برای ما شود، چون همانقدر که ویروس‌ها هوشمند هستند بدن ما هم هوشمندی‌های منحصر به فرد خود را دارد، یعنی اگر در ژنوم انسان تغییر ایجاد شد به سرعت آن را اصلاح می‌کند.

تبرایی گفت: نباید این نگرانی را داشته باشیم که امکان دارد ویروس‌ها بر ما غلبه کنند و قطعا باید بررسی کنیم که ویروس‌ها چه تغییراتی می‌کنند و ما انسان‌ها باید چه کار کنیم، در واقع توازنی که خداوند در زندگی ایجاد کرده را اگر به هم بزنیم، دچار مشکلاتی خواهیم شد و هر کجا که ما موازنه‌ها را به هم زدیم قطعا مشکلاتی ایجاد شده است.

وی در پایان با اشاره به ساخت واکسن کرونا افزود: اینکه این روزها خبرهای خوشی از تلاش برای تولید واکسن و اثرات مثبت آن در داخل و خارج کشور شنیده می‌شود، خوب است و مطالعات اولیه امیدبخش است، اما تا رسیدن به اطمینان کامل به اثربخشی و ایمن بودن واکسن‌ها و جامعیت آن در پوشش دادن همه‌ی گروه‌های نیازمند به واکسن و تامین کامل آن زمان زیادی نیاز داریم و تاکنون هیچ واکسنی ایمنی ۱۰۰ درصدی نداشته است، لذا تا آن زمان باید با تغییر سبک زندگی اصل پیشگیری را برابر پروتکل‌های ابلاغی به طور جدی عملیاتی کنیم.