اقدامات زیربنایی برای بازیابی شکوه گذشته ربع رشیدی انجام شده است

ایلنا: مدیر کل میراثفرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی گفت: ربع رشیدی به عنوان یک شهر دانشگاهی هویت تاریخی و علمی ایرانیان و مردم آذربایجان شرقی محسوب می‌شود و با تلاش موثر و
بی‌نظیر میراثفرهنگی استان، در پنج سال گذشته اقدامات اساسی برای بازیابی شکوه گذشته ربع رشیدی انجام شده است.
به گزارش ایلنا تراب محمدی در حاشیه بازدید از مجموعه ربع رشیدی در تبریز در گفتگو با خبرنگاران افزود: انجام سه فصل کاوش‌های باستان‌شناسی در سال ۸۷ تا ۸۹ و تملک بیش از سی و پنج هزار متر مربع در این مدت از جمله اقدامات زیر بنایی در این حوزه است.
وی با بیان اینکه ربع رشیدی نخستین دانشگاه جهان است که چهارصد سال پیش از دانشگاه آکسفورد ساخته شده و نشان از اهمیت علم آموزی در میان ایرانیان دارد اظهار داشت: متاسفانه یکی از موانع اقدامات تکمیلی در این مجموعه مشکل تملک خانه‌های اطراف محوطه و زمین داخل فنس کشی است که نیاز است شهرداری، سازمان مسکن و شهرسازی و بسیاری دیگر از دستگاه‌های دولتی مرتبط برای رفع آن اقدام کنند.
محمدی تصریح کرد: همانطور که نماینده معزز ولی فقیه در استان و امام جمعه محترم تبریز نیز تاکید
کرده‌اند، مردم، مدیریت ارشد استان و مدیران سازمان مرکزی نیز هم از نظر تامین اعتبار و هم از جنبه معنوی برای پیشرفت هرچه سریع‌تر در روند مرمتی این پروژه می‌بایست اداره کل میراثفرهنگی استان را همراهی کنند.
مدیر کل میراثفرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی ربع رشیدی را یکی از منحصر بفرد‌ترین جاذبه‌های گردشگری استان عنوان کرد و گفت: با تخصیص اعتبارات کافی می‌توان طی چند سال این مجموعه را به یکی از زیبا‌ترین و باشکوه‌ترین آثار تاریخی به جا مانده در ایران تبدیل کرد.
محمدی گفت: البته کارهای مربوط به حفاظت آثار تاریخی حاصل از حفاری‌های ربع رشیدی در این مجموعه انجام شده هم اکنون نیز به صورت مستمر ادامه دارد.
وی با اشاره به اقدامات مرمتی صورت گرفته در این محوطه تاریخی، اظهار داشت: هم اکنون ساماندهی بخش‌های مختلف مجموعه، استحکام بخشی، انتظام‌بخشی و اجرای خوانا سازی در کنار دور جدید کاوش‌های باستان‌شناسی در ربع رشیدی در حال انجام است.
محمدی تصریح کرد: کاوش‌های باستان‌شناسی این مجموعه تاریخی و باشکوه از سال ۸۷ آغاز شده و کارهای مربوط به حفاظت آثار تاریخی حاصل از حفاری‌های ربع رشیدی در حال اجرا است.
وی با اشاره به قدمت این اثر تاریخی کم نظیر یادآور شد: محوطه تاریخی ربع‌ رشیدی به دوره ایلخانی و صفویه تعلق دارد و بخش‌هایی از آن همچنان پابرجاست.
محمدی با اشاره به اقدامات مرمتی انجام شده در این محوطه گفت: مرمت استحکامات دفاعی شامل سردرب، بارو، برج‌های حفاظتی و برج توپخانه در این اثر صورت گرفته و مرمت سایر بخش‌ها در حال انجام است و لیکن تامین اعتبار برای تسریع در ادامه کار ضروری است.
وی یادآور شد: در پنج سال گذشته به عنوان یک اقدام ماندگار، مسیرهای دسترسی گردشگران به محوطه ایجاد شده و ساخت سرویس‌های بهداشتی و تابلوهای راهنمایی اجرا شده است.
محمدی اظهار امیدواری کرد: با پایان بخشی از اقدامات رفاهی و ساخت راه دسترسی، در چهار سال گذشته درب این مجموعه به روی گردشگران همواره باز بوده و به وی‍ژه در تعطیلات عید نوروز و تابستان گردشگران توانسته‌اند به راحتی از این مجموعه تاریخی بازدید کنند.
وی خاطرنشان کرد: این مجموعه عظیم شامل ۲۴ کاروانسرای بزرگ، ۱۵۰۰ دکان، ۳۰ هزار واحد مسکونی، باغ‌های با صفا، کتابخانه، مدرسه، مسجد، دارالایتام، حمام، مهمانسرا، بیمارستان، مدارس عالی و کارگاه‌های صنعتی بوده است که با درایت فضل الله همدانی برای تامین هزینه‌های این مراکز املاک فراوانی در نقاط مختلف اعم از ایران قدیم، بخش‌هایی ازعراق، افغانستان، گرجستان، ولایت روم، آذربایجان و سوریه وقف این مرکز گردید.
محمدی با اشاره به اینکه این مجموعه عظیم در سال ۷۱۸ هجری قمری در ادامه دسیسه‌های دربار ایلخانی و کشته شدن خواجه رشیدالدین فضل الله همدانی، دانشمند بزرگ ایرانی، غارت و ویران شد گفت: خرابه‌های ربع رشیدی باقیمانده شهر علمی و دانشگاهی زمان غازان خان است که توسط وزیر نامی ایران «خواجه رشیدالدین فضل‌الله همدانی» در سال ‪۷۰۰‬ هجری - قمری در شمال شرق شهر تبریز در محله رشیدیه(عباسی) ساخته شد. این دانشگاه شامل چهار دانشکده در چهار طرف بود.
وی گفت: این شهر در دوران اوج حیات خود، مورد مراجعه مستقیم دانشمندان معروف جهان و از جمله پزشکان و محققین یونان، روم، مصر، چین ودیگر ممالک آن روز آسیا و اروپایی، قرار می‌گرفت.
محمدی افزود: حفاری‌های صورت گرفته در منطقه، باستان‌شناسان را به نشانه‌های اصلی مرکز ربع رشیدی کشانده است به طوری که گمانه‌زنی‌ها و سه فصل کاوش در این منطقه نشان می‌دهد که ربع رشیدی و نشانه‌هایش سه متر پایین‌تر از سطح کنونی، قرار دارد.
وی ادامه داد: محله رشیدیه دارای سه بخش ربع‌رشیدی، ربظ و شهرستان بوده است، شهرستان شامل باغات و نهرهای شهر، ربظ محله مسکونی و بناهای عام‌المنفعه مثل مسجد، حمام، بازار و ربع‌رشیدی محل بناهای دانشگاهی، مسجد زمستانه و تابستانه و حوزه‌های علوم اسلامی بوده است. خواجه رشیدالدین در سال ‪ ۷۱۸‬هجری و در زمان سلطان ابوسعید ایلخانی کشته و جنازه وی در مقبره‌اش دفن می‌شود، پس از وی ربع‌رشیدی رو به ویرانی می‌نهد.
محمدی خاطرنشان کرد: در دوران صفویه و در سال ‪ ۱۰۱۹‬هجری قمری در دوره شاه عباس بزرگ برای جلوگیری از حمله عثمانی یک قلعه از مصالح شنب غازان خان(مقبره غازان خان) و گورستان‌های تاریخی تبریز و مصالح ربع‌رشیدی یک قلعه برای حاکم تبریز ساخته می‌شود. بنایی که امروزه از آن به قلعه رشیدی یاد می‌شود همین قلعه دوران صفوی است و تا پیش از کاوش‌های امسال باستان‌شناسان هیچ نشانی از معماری دوره ایلخانی در این محوطه کشف نشده بود.
وی با بیان اینکه وقف نامه ربع رشیدی به همراه شاهنامه بایسنقری در فهرست میراثمستند سازمان بین المللی یونسکو ثبت شده است، یادآور شد: این مجموعه با توجه به اینکه وقف نامه ربع رشیدی به عنوان نخستین میراثمعنوی در فهرست آثار جهانی ثبت شده از اهمیت ویژه‌ای در گردشگری برخوردار است.
مدیرکل میراثفرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی اظهار امیدواری کرد که همایش ملی دانشگاه ربع رشیدی در آینده‌ای نزدیک برگزار شود.
تراب محمدی افزود: با توجه به تاکید معاونت میراثفرهنگی کشور مبنی بر تهیه پرونده ثبت جهانی محوطه تاریخی ربع رشیدی به عنوان یک محوطه کم نظیر، همایشی ملی با محوریت این منطقه برگزار می‌شود.
محمدی ربع رشیدی را محوطه‌ای گویای رویدادهای تاریخی بی‌نظیر توصیف کرد و گفت: در این نشست تخصصی تلاش می‌شود تا ابعاد و زوایای پنهان این محوطه بیش از پیش مورد بررسی و تحقیق قرار گیرد.
وی خاطرنشان کرد: در همایش ملی ربع رشیدی همچنین صاحب‌نظران با ارائه مقالات و سخنرانی داشته‌های ناشناخته این منطقه را بررسی خواهند کرد.
محمدی یادآور شد: ربع ‌رشیدی از بی‌نظیر‌ترین مجموعه‌های تاریخی استان آذربایجان شرقی است که تمام شاخصه‌های یک سایت طبیعی جهانی را دارد.
محمدی با اشاره به برگزاری همایش ملی ربع رشیدی خاطرنشان کرد: زمان و مکان دقیق برگزاری این همایش ملی به‌زودی اعلام خواهد شد.
وی افزود: بی‌تردید آگاه سازی، بی‌مهری مردم به آثار تاریخی مانند ربع رشیدی را کاهش می‌دهد.
لازم به ذکر است: مجموعه ارزشمند ربع رشیدی در سال ۱۳۵۴ و با شماره ۹۴۳ به ثبت آثار ملی رسیده است.
چندی پیش نسعید محدثنایب رئیس شورای اسلامی شهر تبریز نسبت به وضعیت این مجموعه انتقاد کرده بود.