دیروز تولید ملی را مقدس می‌دانستند، امروز شمشیر واردات را برای نابودی آن کشیده‌اند. چرخش ناگهانی برخی سیاستمداران و تصمیم‌سازان از مدافعان سرسخت صنعت خودرو به مبلغان بی‌چون و چرای واردات، چیزی فراتر از یک تغییر عقیده ساده است؛ این یک پروژه‌ی سیاسی ـ اقتصادی برای فروپاشی بنیان‌های تولید و بازکردن درهای رانت تازه است.
پیش‌تر، آبی‌پوشان جاده مخصوص نماد پیشرفت صنعتی ایران بودند؛ کارخانه‌ای که قرار بود اتومبیل ملی را بر چهارچرخ توسعه سوار کند. اما آنچه قرار بود موتور توسعه باشد، سال‌ها در چرخ‌دنده‌های سیاست، انحصار و کیفیت پایین گیر کرد. اکنون، در میانه‌ی دهه‌ای پرتلاطم، صدای تجدیدساختار از درون شنیده می‌شود؛ آیا ایران‌خودرو به مسیر رشد بازخواهد گشت؟
نامه انجمن سازندگان قطعات و مجموعه‌های خودرو به وزیر صمت زنگ خطر توقف تولید خودرو در کشور را به صدا درآورد.
در روزهای گذشته، اظهارات رئیس محترم کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی مبنی بر نقش مستقیم «کیفیت پایین خودروهای داخلی» در افزایش تصادفات جاده‌ای نوروزی، واکنش‌هایی را میان کارشناسان و فعالان صنعت خودروی کشور در پی داشته است. هرچند نگرانی ایشان نسبت به جان هموطنان قابل درک است، اما نسبت دادن حجم عظیمی از تلفات جاده‌ای به صنعت خودروی داخلی، بدون بررسی دقیق و کارشناسی، نوعی آدرس غلط به افکار عمومی محسوب می‌شود که می‌تواند منجر به بی‌اعتمادی عمومی به تولید ملی و دلسردی فعالان این صنعت راهبردی شود.
در حالی که ایران‌خودرو، بزرگ‌ترین خودروساز خاورمیانه، در آستانه خصوصی‌سازی کامل قرار گرفته کارشناسان اقتصادی هشدار می‌دهند که ادامه سیاست قیمتگذاری دستوری می‌تواند این تحول تاریخی را به بن‌بست بکشاند. تحلیلگران می‌گویند اگر دولت همچنان بر کنترل قیمت خودرو اصرار ورزد، چشم‌انداز بهبود کیفیت، ارتقای فناوری و رقابت‌پذیری در صنعت خودرو عملاً به رویا تبدیل خواهد شد.
در حالی که رهبر انقلاب، سال ۱۴۰۴ را با عنوان «سرمایه‌گذاری برای تولید» نام‌گذاری کرده‌اند، صنعت خودروسازی ایران بیش از هر زمان دیگری در وضعیت بلاتکلیف قرار دارد؛ صنعتی که طبق سند چشم‌انداز، قرار بود ایران را به قطب خودروسازی منطقه بدل کند، امروز درگیر بحران‌هایی نظیر وابستگی شدید به واردات از چین، ناترازی منابع ارزی، سیاست‌گذاری‌های مقطعی و رکود عمیق در تقاضاست.
واگذاری ایران‌خودرو به بخش خصوصی، به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین خصوصی‌سازی‌های تاریخ اقتصاد ایران، تحولات متعددی را در این شرکت به همراه داشته است. این تغییرات در حوزه‌های کیفیت محصولات، خدمات پس از فروش، رضایت مشتریان و مسائل زیست‌محیطی قابل مشاهده است. به گفته مسئولان ایران خودرو، رشد کمی وکیفی خدمات این شرکت به دارندگان محصولات ایران خودرو در نوروز ۱۴۰۴، از اولین گامهای این شرکت پس از خصوصی شدن است که در مسیر عمل به وعدههای خود برخواهد داشت.
گروه بهمن در دو سال گذشته با رشد ۶۳ درصدی فروش، توانسته خود را در میان ۱۰۰ شرکت برتر ایران تثبیت کند. این شرکت که در سال‌های اخیر با چالش‌های متعددی از جمله تحریم‌ها و نوسانات ارزی روبه‌رو بوده، با تمرکز بر خدمات پس از فروش و کاهش هزینه‌های تولید، جایگاه خود را در صنعت خودروسازی کشور حفظ کرده است.
در روزهای اخیر، خبر واگذاری سهام دو خودروساز بزرگ کشور، ایران خودرو و سایپا، دوباره به صدر اخبار در حوزه خودرو و بورس بازگشته است. این موضوع در حالی مطرح می‌شود که همزمان با آن، خبر افزایش سرمایه شرکت ایران خودرو بعد از ۵ سال نیز به گوش می‌رسد، رویکردی که همزمانی آن با خبر واگذاری‌ها باعث گمانه‌زنی‌هایی در این خصوص شده است که نفس انجام این اقدام و همچنین گزارش عملکردهای پیشین این شرکت را با چالش‌های بسیاری مواجه می‌سازد و باعث شده تا کارشناسان به این موضوع با شک و تردید نگاه کنند، بیشتر از اینکه آن را فرآیندی قابل بررسی در حوزه اقتصاد بدانند، آن را غوغایی رسانه‌ای برای بازار گرمی در دایره واگذاری‌ها می‌دانند.
تنها راه برون‌رفت از شرایط نامساعد صنعت خودرو خصوصی‌سازی است؛ چراکه همواره این نهادها عناصر کلیدی فرآیند تولید و توزیع را کنترل و موانعی برای ورود شرکت‌های جدید ایجاد کرده‌اند، قیمت‌ها را برای مصرف‌کنندگان افزایش داده‌اند و با نفوذ به عرصه سیاسی تلاش‌های اصلاحی را پیچیده کرده‌اند.
