تجربه‌ی علیرضا کوشک جلالی از اجرا در جشنواره‌ی تئاتر مانهایم؛
استقبال غیرمنتظره‌ی آلمانی‌ها از "راهزنان"
باید اقرار کنم اوایل از اجرای راهزنان به این شکل در آلمان، مهد تاتر و شیلر، وحشت داشتم، خوش‌‌بین‌ترین فرد گروه هم انتظار چنین واکنشی از سوی مخاطبان را نداشت./ جلالی؛ سیستم کرون هلم اثر "گالچران" را از اسپانیایی ترجمه کرده و روی صحنه خواهد برد.
ایلنا: نمایش راهزنان به کارگردانی علیرضا کوشک جلالی چندی قبل در قالب جشنواره شیلر شهر مانهایم کشور آلمان روی صحنه رفت و به گفته کارگردان؛ با استقبال پرشور تماشاگران و مسئولان برگزاری مواجه شد. این هنرمند همچنان در کشور آلمان به سر می‌برد و به تازگی نمایشنامه "سیستم کرون هلم" نوشته گالچران اسپانیایی را ترجمه کرده که پس از بازگشت در تهران روی صحنه خواهد برد.
جلالی در توضیح اهمیت جشنواره شیلر و اینکه چه سطح از مدیران تئاتر در این رویداد حضور پیدا می‌کنند، گفت: فستیوال بین‌المللی شیلر یکی از مهمترین اتفاقات تئاتری آلمان است که هر دو سال یک بار در مانهایم برگزار می‌شود. مدیران تاتری از سراسر جهان برای دیدن جدیدترین اجراهای شیلر و ارائه کارهای خودشان به این جشنواره می‌آیند.
وی همچنین در رابطه با نحوه انتخاب آثار به چه صورت اتفاق افتاده و نظر خودش درخصوص حضور در این رویداد، بیان کرد: این فستیوال هر دو سال یک بار برگزار می‌شود. هیئت داوری موظف است اجراهای برجسته آثار شیلر در سراسر جهان را در عرض دو سال به مسئولین هنری فستیوال معرفی کند و آنها نیز شاخص‌ترین اجراها را به فستیوال دعوت می‌کنند. بنابراین شرکت در این فستیوال یعنی گذشتن از هفت خوان هنری جهان و این برای من، گروه جوانم و در کل تاتر ایران یک افتخار محسوب می‌شود، چون به فستیوالی دعوت شدیم که غول‌های تاتر جهان مانند تالیا تئاتر هامبورگ، تئاتر ماکسیم گورگی برلین، تاتر شهر زوریخ و... در آن شرگت داشتند.
جلالی درخصوص استقبال تماشاگران و مسئولان برگزاری جشنواره از نمایش "راهزنان" در جشنواره، اظهار کرد: استقبال چشمگیر تماشاگران، مسئولان فستیوال و هنرمندان، تمام اعضای گروه ما را غافلگیر کرد. "بورکهارد کوزمینسکی" رییس هنری فستیوال شیلر، پس از اجرا، طی یک سخنرانی اعلام کرد، "راهزنان کوشک جلالی یکی از برجسته‌ترین اجراهای امسال فستیوال شیلر بوده است." پس از اجرای نمایش ما، مسئولین تئاتری چند فستیوال آلمانی و بین‌المللی درخصوص شرکت در جشنواره‌هایشان با من وارد مذاکره شدند که جزئیات آن را پس از قطعی شدن زمان اجراها اعلام خواهم کرد.
کارگردان نمایش "خدای کشتار" در توضیح اهمیت و جایگاه آثار شیلر در ادبیات دراماتیک آلمان و جهان عنوان کرد: شیلر، شاعر، نمایش‌نامه‌نویس، فیلسوف و مورخ آلمانی یکی از گنجینه‌های ادبی جهان به شمار می‌آید. او یکی از مشهورترین نمایش‌نامه‌نویسان آلمانی است و درکنار گوته، به عنوان چهره اساسیِ کلاسیک وایمار شناخته می‌شود. شیلر تحت تاثیر كلوپ اشتوك و لسینگ اولین كارهاى شعرگونه و درام خود را خلق كرد. این نویسنده بر ضدجامعه‌ای که دروغ و ریا در آن موج می‌زد عصیان کرد، از سویی به مطالعۀ آثار جنبش روشنگری به ویژه آثار امانوئل کانت پرداخت، و از سوی دیگر با محافل و گروه‌هایی رابطه برقرار کرد که در راه آزادیخواهی مبارزه می‌کردند. ازجمله تحسین‌كنندگان شیلر می‌توان از توماس مان، برشت و داستایوفسكى نام برد. شیلر که در جهان به شکسپیر آلمان مشهور است، نمایشنامه راهزنان، که جنبه آزادیخواهانه دارد را در سال 1781، وقتی فقط 20 سال داشت نوشت. تنفر از جامعه پر از تبعیض و دروغ، مبارزه ایده‌آلیست‌های از جان گذشته، برای آزادی و برپایی بهشت موعود روی زمین، و آرمانگرایی بی‌منطق، ایده‌های اصلی این نمایشنامه هستند. اولین اجرای این اثر با استقبال بی‌نظیری به ویژه از جانب نسل جوان مواجه شد. به‌دنبال آن آشوب و اختلال در سالن نمایش برپا شده و درگیری‌هایی رخ داد. شیلر، در ارتش خدمت می‌کرد، برای دیدن نمایش مخفیانه به مانهایم سفر کرد و برای نخستین‌بار از نزدیک اجرای یکی از آثار خود بر صحنه و استقبال بی‌مانند مردم از این اجرا را به چشم خود مشاهده کرد. در آن دوران دور شدن از پادگان امری غیرممکن بود و مجازات سختی را به‌همراه داشت. شیلر حتی اجازه ملاقات خانواده خود را نیز نداشت. با آشکار شدن سفر مخفیانه، شیلر برای دو هفته به زندان انداخته شد. دوک کارل اوژن، نوشتن و انتشار هرگونه نمایشنامه و "امثال آن" را اکیداً ممنوع کرد.
جلالی در پاسخ به این سوال که مهمترین شاخصه آثار این نویسنده چیست و چه ویژگی موجب می‌شود اجرای "راهزنان" در آلمان مورد توجه قرار بگیرد، گفت: راهزنان جنگ بین احساسات لطیف و باشکوه انسانی دربرابر ناملایمات سیاسی و اجتمایی در برهه‌ای از تاریخ آلمان را به تصویر می‌کشد. این اثر پس از گذشت ۲۰۰ سال، همچنان تازگی و طراوتش را از دست نداده، به گونه‌ای که در اروپا، یکی از پراجراترین آثار کلاسیک آلمان به شمار می‌رود. مهمترین ویژگی اجرای ما برای آلمانی‌ها نوع نگرش کارگردانی و دراماتورگی نمایش بود. راهزنان از پنج پرده تشکیل شده که من تقریبا نیمی از متن را حذف کردم و دو شخصیت اصلی نمایش، یعنی فرانس را با شش مرد و کارل را با شش زن، اجرا کردم. علاوه بر این، زبان اعتراضی نمایش، موسیقی هیپ هاپ بود. رادیوی مانهایم در گزارشی پس از اجرا، یادآور شد که این تغییرات پویایی و طراوت خاصی به "راهزنان" بخشیده بود که می‌توانست با اقشار مختلف مردم، به خصوص جوانان ارتباط خوبی برقرار کند. باید اقرار کنم اوایل از اجرای راهزنان به این شکل در آلمان، مهد تاتر و شیلر، وحشت داشتم، اما پس از اجرا که مثل بمب در سالن منفجر شد، تمام اعضای گروه بال درآورده بودند. خوش بین‌ترین فرد گروه هم انتظار چنین واکنشی از سوی مخاطبان را نداشت.
وی با بیان مثال‌هایی در رابطه با استقبال مطبوعات شهر مانهایم از اجرای نمایش "راهزنان"، اظهار کرد: بخشی از انعکاس مطبوعاتی آلمان با تیترهایی که به کار رفته بود به این شرح هستند، در یکی از نشریات آمده: ما اجرای این نمایش را مدیون نویسنده و کارگردان ایرانی/آلمانی، علیرضا کوشک جلالی هستیم که پس از ترجمه‌ای مدرن از راهزنان، سال پیش برای اولین بار این نمایش را در سالن اصلی تئاتر شهر تهران به صحنه برد. جلالی برای اجرا در فسیوال شیلر، مجبور شد که با طراح صحنه‌اش، سیامک احصایی، صحنه جدیدی طراحی کند و مجددا با بازیگرانش تمرین کند. خوشبختانه نتیجه زحمات بسیار چشمگیر بود و حاصلش اجرایی است دینامیک و زیبا. خوشبختانه در طول اجرا تماشاچیان بارها و بارها شگفت‌زده شدند. جلالی از بازیگران گاه و بی‌گاه به سان گروه همسرایان یونان باستان که با حرارت و قدرت، روی صحنه عمل می‌کردند، استفاده کرده است. شش بازیگر با قدرت نقش فرانس را بازی می‌کنند که هر کدامشان ویژگی خاص خود را دارا هستند. شش بازیگر زن هم ابعاد مختلف شخصیت کارل ایده‌آلیست و گرایش‌های متفاوت "راهزنان" را به خوبی به نمایش می‌گذارند. ایده‌های آزادیخواهانه و درگیری قطب‌های متضاد نمایش با ریتمی نفس‌گیر و با استفاده استادانه از موسیقی و ویدئو مانند شهاب‌های آسمانی بر سروروی تماشاچیان فوران می‌کند و تمام گرد وخاکی که در این مدت بر روی این اثر کلاسیک نشسته بود را با خود می‌شوید و می‌برد. جلالی در عرض نود دقیقه نشان می‌دهد که به خوبی با روح اثر آشنا است. ما راهزنانی پرقدرت، خشمگین و پراحساس می‌بینیم که ایده‌های آزادیخواهانه دیگری در سر می‌پرورند. اجرای ایرانیان که با استقبال پر شور تماشاچیان رو به رو شد، یک بار دیگر این مسئله را نشان داد که شیلر و راهزنانش همچنان پر طراوت و زنده است.
روزنامه صبح مانهایم هم در تاریخ 29.06.2013 می‌گوید: جلالی تغییرات بسیاری را در متن ایجاد کرده که به نمایش ریتمی پرشتاب و جذاب داده است، همان ریتمی که "راهزنان" به آن محتاجند. اما بی‌شک این که فرانس توسط شش مرد و کارل که در دوران "طوفان و فشار" با فریادهای انقلابی، به جنگ "ریا، خیانت و دزدی" می‌رود نیز، توسط شش زن و با موسیقی راک و رپ اجرا می‌شوند، پویایی و قدرت عجیبی به نمایش داده است. راهزنان جلالی بسیار مدرن، پر از طنز و پر صلابت هستند و ارتباط خوبی با نسل جوان برقرار می‌کنند.
روزنامه راین/نکار در تاریخ 29.06.2013 می‌نویسد: جلالی که تجارب گران‌بهایی در تئاترایران و آلمان اندوخته و تاکنون در تئاتر شهر تهران، تئاتر شهرکلن، اپرای دورتموند و... به عنوان نویسنده و کارگردان کار کرده، این بار با اجرایی مدرن از "راهزنان" به فستیوال بین‌المللی شیلر دعوت شده است. برای اجرای راهزنان جلالی از مدیوم‌هایی استفاده کرده که پیوند خوبی با نسل جوان برقرار می‌کند؛ نوع تقسیم نقش که باعث شور عجیبی در بازیگران شده، صحنه‌ای دینامیک، موسیقی اعتراضی رپ و راک، ویدئو پروجکشن و.... مجله فرهنگی انستیتو گوته، ژوئن 2013 اولین اجرای راهزنان در ایران بسیار مدرن و تفکربرانگیز است، یک اثر کلاسیک آلمانی در ایران می‌درخشد. این اجرا باعث شد تفکرات دنیای غرب در ارتباط با ایرانیان و فرهنگ‌شان ترک بردارد، اجرایی طوفانی با موسیقی راک و رپ و شش زن که برای رسیدن به خواسته‌های‌شان دست به مبارزه زده‌اند.
جلالی که سال گذشته نمایش راهزنان را در مجموعه تئاترشهر تهران روی صحنه برد؛ در مقایسه مخاطب ایرانی و آلمانی در مواجهه با این نمایش، گفت: مخاطب ایرانی برای اولین بار با این اثر رو به رو می‌شد و شناخت زیادی از شیلر و راهزنان نداشت. در صورتی که شیلر و راهزنان از موارد درسی آلمان به حساب می‌آیند. تقریبا شبیه این است که یک کارگردان آلمانی در ایران رستم و سهراب اجرا کند. مردم و منتقدان توجه مخصوصی به این اجرا خواهند کرد.
این هنرمند در پاسخ به این سوال که آیا برنامه یا درخواستی برای اجرای اثر در دیگر شهرها یا کشورهای اروپایی دارد یا خیر، گفت: بله؛ به محض این که قرارداد بسته شد، اعلام خواهم کرد.
جلالی همچنین در رابطه با نمایش بعدی که در ایران به صحنه خواهد برد، اظهار کرد: "سیستم کرون هلم" اثر "گالچران" اسپانیایی را به تازگی ترجمه کرده‌ام که اجرا خواهم کرد.
