توجه ویژه به معضل گرو غبار سیستان و بلوچستان در بودجه سال آینده

به گزارش خبرنگار ایلنا، علی محمد طهماسبی، رئیس ستاد مقابله با گرد و غبار در نشست خبری اقدامات ستاد ملی مقابله با پدیده گرد و غبار در خصوص بودجه تخصیص یافته به مسئله گرد و غبار گفت: دولت مجوز گرفته بود تا از منبع صندوق توسعه ملی برای مقابله با گرد و خاک بودجه برداشت کند، در ابتدا قرار بود این بودجه برای کل کشور هزینه شود و مبلغ ۱۵۰ میلیون دلار از صندوق توسعه برای مقابله با گرد و غبار در نظر گرفته شده بود. این مبلغ با دلار ۳۵۰۰ تومان ۵۲۵ میلیارد تومان می شد که ۵۰ درصد آن برای نوسازی زیرساخت‌های برق استان خوزستان اختصاص پیدا کرد.

 رئیس ستاد مقابله با گرد و غبار خاطرنشان کرد: در ابتدا قرار بود مابقی این مبلغ یعنی ۱۰۰ میلیون دلار  برای کل کشور هزینه شود، اما در نهایت سندی که از مجلس بیرون آمد، در آن مشخص شد این مبلغ برای کل خوزستان در نظر گرفته شده است.

رئیس ستاد مقابله با گرد و غبار تاکید کرد: دراین خصوص مکاتباتی را با مجلس شورای اسلامی انجام دادیم و اعلام کردیم که به اشتباه خوزستان جایگزین کلمه کل کشور شده است اما در نهایت مشخص شد که این مبلغ با اذن مقام معظم رهبری برای استان خوزستان در نظر گرفته شده است.

وی با بیان اینکه بودجه ای که برای دستگاه‌ها برای مقابله با گردوغبار در نظر گرفته شده است با این بودجه متفاوت است، گفت: به دنبال این بودیم که به سیستان و بلوچستان هم مانند خوزستان توجه شود، قول‌هایی داده شده که در بودجه ۹۸ به صورت ویژه نیز این استان مورد توجه قرار گیرد.

او ادامه داد: سازمان محیط زیست ناظر بر عملکرد اجرایی دستگاه‌ها است و از این مبلغ ۱۰۰ میلیون دلار کمتر از ۵% به سازمان حفاظت محیط زیست پرداخت می‌شود و ۹۵ درصد دیگر آن به دیگر دستگاه‌های اجرایی اختصاص پیدا می‌کند. همچنین ۶۵ تا ۷۰ درصد این هزینه به دستگاه اجرائی که کار ثبت موسسه ها را بر عهده دارند، اختصاص می یابد.

طهماسبی با اشاره به آغاز کار کارگروه مقابله با گرد و غبار گفت: در حال حاضر 14 وزارتخانه و سازمان عضو این کارگروه هستند و بر اساس آیین‌نامه‌ای که در سال 95 اصلاحاتی بر آن صورت گرفته کارگروه‌های تخصصی برای مقابله با گرد و غبار راه‌اندازی شده است.

وی ادامه داد: سازمان حفاظت محیط زیست منشا داخلی و خارجی گرد و غبار را مشخص و بر اساس آن برنامه‌های عملیاتی ارائه می‌کند. منشا‌یابی کانون‌های گرد و غبار داخلی هفت ماه است که شروع شده و 40 درصد پیشرفت کار داشته‌ایم در این خصوص سازمان جنگل‌ها سازمان هواشناسی و زمین‌شناسی با ما همکاری می‌کنند همچنین منشایابی کانون‌های گرد و غبار خارجی در دستور کار قرار گرفته است البته در گذشته یادداشت‌های تفاهم‌ با کشورهای عراق، سوریه، قطر و ترکیه امضا شده بود اما این تفاهم‌نامه ها هیچ ضمانت اجرایی نداشت از همین رو از نهادهای بین المللی درخواست کردیم تا در این خصوص ورود کرده و برنامه‌ عملی را که مورد قبول همه کشورها باشد و با همکاری ما ایجاد کند.

رئیس ستاد مقابله با گرد و غبار با بیان اینه در گذشته برای ثبت ماسه های روان از مالچ نفتی استفاده می‌شد گفت: از حدود 15 سال پیش در خصوص مالچ‌های جایگزین به جای مالچ نفتی مباحثی مطرح شده بود و در حال حاضر کارگروه‌های تخصصی برای بررسی مالچ‌های جایگزین تشکیل شده است. در این خصوص نیز 70 متقاضی طرح‌های خود را ارائه و از تعداد 25 متقاضی به مکاتبات ما پاسخ داده ‌اند و قرار است طرح‌های آنها ارزیابی شود همچنین 12 طرح وارد مرحله آزمایشگاهی شده است.

وی ادامه داد: همچنین جلساتی در خصوص تالاب‌ها و مدیریت آن برگزار شده است چرا که بسیاری از مناطق گرد و غبار نوظهور مناطق تالابی و دشت‌ها هستند از همین رو برای مقابله با گرد و غبار این مناطق برنامه‌ریزی‌هایی صورت گرفته است.

او با اشاره به اعتبارات در نظر گرفته شده برای موضوع گرد و غبار گفت: در سال 94، 17.5 میلیارد تومان ، در سال 95 ، 30 میلیارد تومان برای خوزستان و در سال 96 ، 285 میلیارد تومان در نظر گرفته شده بود در سال 97 نیز تمام بودجه اختصاص یافته که معادل 100 میلیون دلار است طبق قانون به استان خوزستان اختصاص پیدا کرده است و این امر مشکلاتی را برای دیگر استان‌ها از جمله سیستان، کرمان، خراسان جنوبی ایجاد می‌کند.

طهماسبی در بخش دیگری از صحبت هایش با بیان اینکه طوفان ماسه و گرد و غبار دو پدیده جدا از هم هستند، گفت: بیش از 85 درصد کشور در مناطق خشک و نیمه خشک است و بیابان‌زایی در آن به راحتی اتفاق می‌افتد. تغییرات اقلیمی، تبخیر بیش از اندازه و بارش بارش و همچنین فعالیت انسانی مختلف به فرسایش بادی و طوفان شن و ماسه دامن زده است. همچنین در سا‌ل‌های اخیر غبارخیری و افزایش غلظت گرد و غبار مردم را آزار می‌دهد. تثبیت ماسه در گذشته بر عهده جهاد کشاورزی بود که اقداماتی در این زمینه انجام می‌شد اما گرد و غبار پدیده نوظهوری است که ناشی از تغییرات اقلیمی و فعالیت‌های انسانی است و در حدود 28 تا 30 میلیون هکتار در کشور تحت تاثیر پدیده فرسایش بادی قرار دارد و همچنین به جز نوار ساحلی تمامی استان‌ها یا تاثیرگذار و یا تاثیرپذیر از پدیده گرد و غبار هستند.

وی با بیان اینکه در پدیده گرد وغبار نمی‌توانیم درصد مشخصی را برای کانون‌های داخلی و یا خارجی گرد و غبار اعلام کنیم، گفت: فرسایش بادی و گرد و غبار با میزان رخداد این پدیده سنجیده می‌شود و باید در یک دوره طولانی مدت آن سنجش شود. همچنین غلظت و ماندگاری در پدیده گردو غبار مهم است اما اینکه گفته می‌شود چند درصد از گرد و غبار مربوط به کانون‌های داخلی و چند درصد مربوط به کانون‌های خارجی است یک موضوع من درآوردی است و از نظر علمی منسوخ شده و باید در این خصوص صحنه مورد نظر را از نظر غبارخیزی در نظر بگیریم.

وی ادامه داد: در خصوص پدیده گرد و غبار علاوه بر جنوب و غرب کشور که متاثر از این پدیده هستند شرق و شمال شرق کشور نیز با این موضوع دست و پنجه نرم می‌کنند و شرق کشور از کشورهای افغانستان و پاکستان و شمال شرق نیز از کشور ترکمنستان تاثیرپذیر است. البته با توجه به اینکه از ناحیه ترکمنستان جبهه هوایی کمتر وارد کشور می‌شود میزان تاثیرپذیری در این منطقه از مناطق دیگر کمتر است. البته پروژه‌هایی برای مقابله با گرد و غبار در این منطقه در حال بررسی است.

رئیس ستاد مقابله با گرد و غبار در بخش دیگری از صحبت‌هایش خاطرنشان کرد: تا پایان امسال نحوه پراکنش مناطق تحت تاثیر فرسایش بادی و گرد و غبار تهیه شده و از سازمان هواشناسی درخواست کردیم پهنه سرزمینی را در خصوص گرد و غبار مشخص کنند. یک میلیارد تومان برای این کار پیش بینی کردیم و تلاش می‌کنیم با همین مبلغ کار را پیش ببریم البته از ظرفیت دیگر دستگاه‌ها در این زمینه استفاده خواهیم کرد.

وی در خصوص افزایش مناطق داخلی و تبدیل آنها به کانون‌های گرد و غبار گفت: برخی از مناطق حفاظت شده و یا مناطق تخریب یافته مراتع درجه 3 در صورتی که به آنها رسیدگی نشود به مناطق گرد و غبار تبدیل شده و کانون‌های گرد و غبار را در داخل کشور افزایش می‌دهند.

طهماسبی همچنین درباره اینکه گفته می‌شود بیش از نیمی از گردوغبار داخلی از هامون جازموریان است گفت: خوشبختانه در سال جاری به لطف خداوند هامون جازموریان توسط سیلاب‌ها پرآب شده و بخش زیادی از این هامون تحت تاثیر این سیلاب‌ها قرار گرفته است و نگرانی ما نسبت به این منطقه با توجه به این سیلاب‌ها کمتر شده است اما مساله مهم دیگری که در این منطقه وجود دارد منطقه‌ ریگان است که بر اساس داده‌های ایستگاه‌های فرسایش بادی که در این منطقه نصب شده بیشترین میزان تکرار فرسایش بادی در منطقه ریگان صورت می‌گیرد.

وی ادامه داد: با توجه به تراکم جمعیت که در منطقه ریگان وجود دارد و همچنین اراضی کشاورزی دیم و آبی در این منطقه که در حال خسارت دیدن است منطقه ریگان در اولویت برنامه‌های ما قرار گرفته و در صورتی که بودجه برای آن در نظر گرفته شود برنامه‌های عملیاتی برای جلوگیری از تبدیل این منطقه به یکی از کانون‌های گرد و غبار اقدام خواهیم کرد. ما از ستاد بحران کشور نیز درخواست کردیم تا برای مقابله با گرد و غبار با ما همکاری داشته باشد چرا که این پدیده نیز کمتر از بلایای طبیعی دیگر مانند سیل و زلزله نیست و باید مانند یک بلایای طبیعی به آن نگاه شود.   

طهماسبی همچنین در مورد حق آبه تالاب هامون، اظهار کرد: از ۸۲۰ میلیون متر مکعب حق آبه تالاب هامون که باید کشور افغانستان آن را تامین کند، امسال صرفا ۳۵ میلیون مترمکعب آن پرداخت شده است. این میزان آب در «چاه نیمه‌ها» برای تأمین آب شرب این منطقه ذخیره شده است.

وی با اشاره به اینکه سهم محیط زیست از ۸۲۰ میلیون متر مکعب ۶۰ میلیون متر مکعب است، گفت‌: از این میزان هنوز هیچ عددی تخصیص داده نشده است، با این وجود با سازمان آب و وزارت نیرو مکاتبه کرده‌ایم که از همان ۳۵ میلیون متر مکعب تخصیص یافته به محیط زیست نیز داده شود.

رییس ستاد ملی مقابله با پدیده گردوغبار با اشاره به فعالیت کارگروه آب وزارت امور خارجه، اظهار کرد: از وزارت امور خارجه نیز درخواست کرده‌ایم که در بحث حق آبه هامون فعال‌تر باشند تا با افغانستان در موضوع آب به نتیجه‌ برسیم.

طهماسبی با بیان اینکه سازمان محیط زیست بیشتر بحث نظارت بر اجرای برنامه‌های مربوط به گردوغبار را انجام می‌دهد ادامه داد: دوشنبه هفته جاری جزئیات مربوط به اختصاص بودجه مشخص خواهد شد. سازمان محیط زیست نیز صرفا کار نظارت را بر عهده دارد.

وی همچنین با اشاره به منشاءیابی کانون‌های خارجی با کمک سازمان هواشناسی، گفت‌: قرار شده است در کشورهای اطراف که شهرهای ما را تحت تاثیر گردوغبار قرار می‌دهند منشاء یابی گردوغبار از طریق سازمان هواشناسی صورت بگیرد. همچنین قصد داریم پهنه‌های غبارخیز را با توجه به شدت غبار با کمک سازمان هواشناسی انجام دهیم. تهیه نقشه پراکنش مناطق تحت تاثیر فرسایش بادی و غبارخیز تا پایان امسال انجام می‌شود و یک میلیارد تومان برای تهیه این نقشه نیاز داریم.

رییس ستاد مقابله با گرد و غبار با بیان اینکه اثرگذاری اقدامات مقابله با گردوغبار که طی سال‌های گذشته انجام شده است، تصریح کرد: طی ۶۰ سال گذشته ۲.۴ میلیون هکتار جنگل دست کاشت در کرمان، اهواز، تایباد و ... انجام شده است  که در کنترل غبار بسیار موثر بوده است، اما باید این را بدانیم که نهال کاری و ایجاد پوشش درختی تنها راهکار مقابله با گردوغبار نیست.

طهماسبی با بیان اینکه با روش‌های متعددی می‌توان با گرد و غبار مقابله کرد گفت: مدیریت "چرا" از جمله روش‌هایی است که با هزینه پایین می‌تواند وسعت بسیاری از مناطق غبارخیز را کنترل کند. همچنین (قرق، بوته کاری، مدیریت آب و مدیریت چرا)، راهکارهایی هستند که می‌توان برای مقابله با گردوغبار اتخاذ کرد.

وی در مورد کانال آبیاری طراحی شده برای استان خوزستان، اظهار کرد: این کانال دو کارکرد دارد. هم می‌تواند کار آبرسانی را برای زمین‌های نخل شادگان انجام دهد و هم در ماه‌های آذر و دی پخش آب از طریق این کانال‌ها صورت گیرد. پیش‌بینی می‌شود که ۴۰ میلیارد تومان برای این کانال آبیاری نیاز است.