در جنگ تحمیلی ۸ ساله و ۱۲ روزه چه بر نفت گذشت؟

مرتضی بهروزی‌فر در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا، درباره اینکه نفت چگونه جنگ ۸ ساله و ۱۲ روزه را پشت سر گذاشت، اظهار داشت: زمان جنگ تحمیلی از سال ۵۹ تا ۶۷ عملا صنعت نفت هنوز دارای تکنولوژی روزآمد دنیا بوده است زیرا ما قبل از ۵۷ به بازارهای دنیا و تکنولوژی روز دسترسی داشتیم و بزرگترین شرکت‌های دنیا برای صنعت نفت ما کار می‌کردند و بعبارت دیگر آخرین تجهیزات و تکنولوژی روز دنیا را قبل از اینکه در جنگ تحمیلی از بین برود؛ در اختیار داشتیم.

وی ادامه داد: آن زمان هم تحریم بودیم اما در حد اینکه صادرات نفت به امریکا دچار محدودیت و تحریم بود و سازمان ملل و امریکا تحریم‌های شدیدی روی صنعت نفت ایران اعمال نکرده بودند و ما می‌توانستیم نفت‌مان را بفروشیم هرچند در شرایط جنگی و در سال‌های آخر و بخصوص در جنگ نفتکش‌ها دچار مشکل شده بودیم اما بالاخره نفت را هرچند هزینه‌های بالا می‌فروختیم، آن زمان هزینه بیمه بالا بود و برای پهلوگیری نفتکش‌ها در خارک مشکل داشتیم یعنی با نفتکش‌های خودمان نفت را به دهانه خلیج فارس می‌رساندیم و به نفتکش دیگر کشورها تحویل می‌دادیم یعنی آن زمان به این شکل کار ship to ship انجام می‌دادیم ولی مشکلی برای صادرات و بازگردادندن پول نداشتیم.

عضو هیات علمی موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی گفت: در داخل کشور هم دولت آن زمان کنترل شدیدی روی نحوه خرج درآمدهای ارزی داشت؛ یعنی اگر کسی یک سنت هم واردات داشت باید توسط کمیته خاصی تائید می‌شد. به طور مثال، آن زمان در بازار میوه‌ای به نام موز نداشتیم، بعبارت دیگر واردات کالای لوکس انجام نمی‌شد اگر پول هم داشتیم امکان خرید این کالاها را نداشتیم چون اجازه واردات داده نمی‌شد، هرچند بخش عمده درآمد کشور خرج جنگ می‌شد اما با حساب و کتاب بود یعنی شرایط جنگی پذیرفته شده بود، مردم قبول داشتند و کنترل می‌شد که ارز به نحو احسنت هزینه شود و از سوی دیگر دولت وقت نیز خود را موظف می‌دانست که حداقل نیاز مردم را تامین کند یعنی در چارچوب کوپن حداقل نیاز و کالاهای اساسی مورد نیاز مردم تامین می‌شد.

وی افزود: اکنون شرایط کشور خاص است تحریم‌ها به شدت با جنگ گره خورده مخصوصا تحریم‌های ثانویه امریکا به ما اجازه نمی‌دهد نفت را به اروپا صادر کنیم تقریبا تمام صادرت  نفت ما به چین با هزینه بالا، بصورت ship to ship و تغییر داکیومنت انجام می‌شود، ضمن اینکه مانند آن زمان نیست که پول به مایحتاج ضروی مردم و جبهه‌ها تخصیص یابد، یعنی عملا هر کالای لوکس در بازار موجود است، بنده مخالف وجود کالای لوکس نیستم اما منظور این است که اکنون شرایط متفاوات است، امروز نمی‌توانیم به مردم فشار وارد کنیم که واردات باید صفر شود، بعبارت دیگر شرایط امروز قابل مقایسه با دهه ۶۰ نیست.

بهروزی‌فر تصریح کرد: در نظر داشته باشیم اکنون بخش زیادی از پالایشگاه‌های کشور مربوط به ۵۰ سال گذشته است و نیاز به بازسازی دارد و نیروگاه‌های بخار قدیمی با راندمان زیر ۲۰ درصد نه بازسازی بلکه نیاز به جایگزینی دارند، مثلا نیمی از نفتی که وارد پالایشگاه آبادان می‌شود تبدیل به نفت کوره می‌شود که نیاز به اصلاح و بعضا جایگزینی دارد یعنی ما از تکنولوژی روز دنیا به شدت عقبیم و از سوی دیگر امکان واردات  تجهیزات و ادوات مورد نیاز را نداریم اگر در جنگ هریک از پالایشگاه‌ها مورد آسیب قرار گیرد بازگردادندن به مدار کار فوق‌العاده سنگینی است. از نظر فنی توان داریم اما برخی تجهیزات وارداتی است و برای واردات مسلما دچار مشکل هستیم و ادامه شرایط فعلی نیز روز به روز صنعت نفت را خسته‌تر می‌کند.

وی تاکید کرد: اگر دچار مشکل شویم امکان واردات هیچ قطعه‌ای را نداریم یعنی باید با هزینه خیلی بالا، شرایط و سخت و زمان بالا واردات کنیم، مثلا ستاره خلیج‌فارس زمانی راه افتاد که برجام حل و توافق صورت گرفت و به محض ورود قطعات مورد نیاز پالایشگاه راه‌اندازی شد یعنی به این شکل وابسته به تکنولوژی هستیم. از سوی دیگر حتی نیاز به جایگزینی برای سازه‌های نفتی داریم و عملا بازسازی آنها بی‌معنی است.