فرجی راد در گفت‌وگو با ایلنا:
روسیه اراده مشخصی برای برقراری آتش‌بس با اوکراین ندارد/ نگاه امنیتی اروپا به بحران اوکراین کاملاً آینده‌نگرانه است
استاد ژئوپلیتیک گفت: با توجه به روابط خاص و پیچیده میان رؤسای جمهوری آمریکا و روسیه بعید است که مواضع رئیس‌جمهوری آمریکا نسبت به مسکو دچار تغییر جدی شود.
عبدالرضا فرجی‌راد، استاد ژئوپلیتیک با اشاره به احتمال مذاکره اوکراین و روسیه در واتیکان در گفت‌وگو با ایلنا اظهار کرد: خبری که اخیراً منتشر شده، احتمالاً ریشه در گفت‌وگویی غیررسمی یا اظهاراتی شفاهی دارد و شاید در تماس تلفنی میان ترامپ و پوتین، یا از سوی پاپ جدید که آمریکایی به حساب می‌آید، مطرح شده باشد. چنین خبری ممکن است از طرف آمریکایی‌ها طرح شده باشد، چراکه آن‌ها از هر سخنی که بویی از صلح در اوکراین بدهد استقبال می‌کنند و به آن در رسانه‌ها شاخ و برگ می‌دهند. از سوی دیگر، تکذیب این خبر از طرف روس‌ها امری طبیعی است، زیرا هنوز مشخص نیست ریشه اصلی این خبر چیست و باید کمی صبر کرد تا مشخص شود واقعاً چنین ابتکاری در دستور کار قرار دارد یا صرفاً یک پیشنهاد لفظی بوده است. اما واقعیت این است که روسیه همچنان بر اساس اهداف راهبردی‌اش در اوکراین عمل می‌کند و اراده مشخصی برای برقراری آتش‌بس ندارد. به عبارت دیگر، روسیه وارد بازی مذاکره‌ای شده که قصد دارد تا زمانی ادامه دهد که تمام منطقه شرق اوکراین را تحت کنترل خود درآورد.
وی ادامه داد: خواسته‌های اصلی روس‌ها در روند احتمالی صلح چهار محور اصلی دارد؛ نخست، کنترل کامل بر شرق اوکراین؛ دوم، تعیین تکلیف دولت اوکراین به‌گونه‌ای که یا طرفدار روسیه باشد یا حداقل بی‌طرفی خود را تضمین کند؛ سوم، تعهد رسمی برای انصراف از عضویت در ناتو؛ و چهارم، تضمین امنیتی مبنی بر اینکه هیچ نیروی خارجی در اوکراین مستقر نشود. این‌ها خواسته‌هایی هستند که روسیه در مذاکرات استانبول نیز مطرح کرده بود اما با مخالفت اوکراین مواجه شد.
گرچه ممکن است اوکراینی‌ها با برخی از این خواسته‌ها مانند عدم حضور نیروهای خارجی یا تعلیق عضویت در ناتو موافقت کنند، اما ایجاد یک دولت بی‌طرف یا نزدیک به روسیه، با توجه به فضای سیاسی داخلی اوکراین، بعید به نظر می‌رسد. در چنین شرایطی، آمریکا و به‌ویژه ترامپ به دنبال یافتن راهی برای حل بحران اوکراین از طریق صلح هستند، اما مذاکرات انجام‌شده بین ترامپ و پوتین نشان داد که رسیدن به خواسته‌های اصلی واشنگتن از مسیر صلح ممکن نیست. ترامپ بعد از گفت‌وگوی تلفنی‌اش با پوتین، ضمن اعلام اینکه این مسئله به اروپایی‌ها مربوط است، نوعی نارضایتی درونی را ابراز کرد. البته مشخص نیست در این تماس تلفنی چه اطلاعاتی به اروپایی‌ها منتقل شد، اما پیش از این تماس، رهبران چهار کشور کلیدی اروپا یعنی ایتالیا، فرانسه، آلمان و بریتانیا با ترامپ گفت‌وگو کرده بودند و پس از آن نیز مذاکراتی با او داشتند.
این تحلیلگر مسائل سیاسی تصریح کرد: اکنون در شرایط فعلی، اروپا در وضعیتی قرار دارد که هم‌زمان نگران آینده اوکراین و نیز بازیگری آمریکا در این پرونده است.
اروپایی‌ها همچنان نگاه دولت بایدن را در مورد اوکراین می‌پذیرند و معتقدند روسیه تمایل دارد اوکراین را به طور کامل تحت سیطره خود درآورد، هرچند به نظر می‌رسد پوتین فعلاً به تصرف شرق اوکراین و منطقه کریمه اکتفا کرده است. اگر روسیه بتواند دولتی در کی‌یف بر سر کار آورد که در تقابل با مسکو قرار نگیرد، احتمالاً به اهداف خود نزدیک خواهد شد. در این صورت، اوکراین وارد نوعی وابستگی دائمی به روسیه می‌شود؛ حال چه به‌صورت نظامی و جغرافیایی در بخش شرقی، و چه از منظر سیاسی در کل کشور. اروپایی‌ها اما با این دیدگاه همراه نیستند. آن‌ها نمی‌خواهند روسیه در مرزهای اتحادیه اروپا، به‌ویژه در کشورهای اسلواکی، لهستان و مجارستان که همگی همسایگان اوکراین هستند، مستقر شود. به همین دلیل، نگاه امنیتی اروپا به بحران اوکراین کاملاً آینده‌نگرانه است. این کشورها کوچک و نسبتاً ضعیف هستند و در صورت تهدید روسیه، به‌راحتی می‌توانند هدف قرار گیرند. در واقع، این کشورهای کوچک میان روسیه و آلمان قرار دارند و آلمان، به‌عنوان قلب اروپا، به‌شدت نسبت به تحولات این منطقه حساس است.
وی در پایان خاطرنشان کرد: اروپا اکنون در مخمصه‌ای جدی قرار دارد. از یک‌سو با ترامپی مواجه است که، بنا به اظهارات رسمی نزدیکانش مثل ونس در کنفرانس امنیتی مونیخ، هیچ گونه تعهدی به امنیت اروپا ندارد. از سوی دیگر، خود اروپایی‌ها هم فاقد توانمندی‌های نظامی لازم برای مقاومت مستقل در برابر روسیه هستند. البته به نظر می‌رسد روس‌ها در حال حاضر خسته هستند و خطر فوری برای اروپا ندارند، اما اروپایی‌ها همچنان نگران آینده هستند و سعی دارند با نگاه بلندمدت برای تهدیدات احتمالی آماده باشند. اروپا تلاش می‌کند بحران را تا پایان دوره ریاست‌جمهوری ترامپ مدیریت کرده و از ورود به تقابل مستقیم با روسیه خودداری کند؛ چراکه شاید امید دارد فردی دیگر، چه از حزب جمهوری‌خواه و چه از دموکرات‌ها، جایگزین ترامپ شود و دوباره رابطه سنتی آمریکا و اروپا در خصوص مهار روسیه احیا شود. با این حال، تا آن زمان هنوز بیش از سه سال باقی مانده و ادامه این وضعیت برای اروپا هزینه‌بر خواهد بود. تنها در صورتی که ترامپ بتواند سیاست‌های پوتین را درک کرده و بر اساس آن عمل کند، ممکن است روندی جدید در رابطه با اوکراین آغاز شود. اما با توجه به روابط خاص و پیچیده میان ترامپ و پوتین، بعید است که مواضع ترامپ نسبت به روسیه دچار تغییر جدی شود.
به این ترتیب، آینده اوکراین در پیچیده‌ترین حالت ممکن قرار گرفته است و باید آن را در میانه بازی بزرگ قدرت‌ها، با خواسته‌های متفاوت و بعضاً متضاد، و چشم‌اندازی مبهم از صلحی که بیش از آنکه واقعی باشد، شبیه به رؤیای آمریکایی‌هاست مشاهده کرد.
