مرزهای تقلید در آموزش آواز ایرانی کجاست؟

به گزارش ایلنا، قاسم رفعتی آوازخوان پیشکسوت و خواننده قطعه مشهور سحرگهان در این نشست قبل از اجرای آوازش سخنانی درباره تقلید ایراد کرد. وی گفت: تقلید در هر رشته‌ای شامل هنری و غیرهنری برای یادگیری مهارت‌های آن رشته ناگزیر است و یک مبتدی مجبور است از همان ابتدا تقلید کند.

هم در ساز و هم در آواز، هنرجو راهی جز تقلید ندارد. مهم این است که این کار یعنی آموزش نزد یک فرد خبره در امر خوانندگی صورت بگیرد. ما تقلید می‌کنیم تا خوانندگی و آوازخوانی بیاموزیم و وقتی آموختیم دیگر لازم نیست و نباید تقلید کنیم.

در ادامه رفعتی در همراهی با سنتور محمدتقی ارغوانی فرد و تمبک خلیل بیات دو نوازنده زنجانی به اجرای آواز پرداخت که با استقبال دوستداران زنجانی موسیقی ایرانی روبرو شد.

بخش مبحث فنی و تخصصی چهارمین نشست آیین آواز زنجان با عنوان ضدآموزش تقلید در آواز ایرانی با حضور محمدتقی ارغوانی فرد نوازنده، جاوید عباسی‌فلاح مدرس آواز و علی شیرازی آوازپژوه ارائه شد. ارغوانی فرد نیز به مانند قاسم رفعتی تقلید را مرحله‌ای ناگزیر و بی‌چون و چرا دانست.

پس از او عباسی‌فلاح گفت: متاسفانه هنرجویان، تاثیرپذیری را با تقلید اشتباه می گیرند. در حالی که همانقدر که تاثیرپذیری پسندیده و گسترش‌دهندۀ اندیشه‌هاست، تقلید نشانۀ رکود و توقف و کاهلی ذهن مقلد است. به عبارت دیگر در تقلید، روی هنرجو به گذشته است و در تاثیر چشم به آینده. مقلد همیشه در قفس، زندانی بوده و کپی برداری از شکل ظاهری را دنبال می کند، بی آنکه ذهن و عقل خلاق را به تکاپو وادارد و در این زمینه ابداعی نشان دهد. اما آنکه به دنبال یادگیری عمیق و تاثیرپذیری به یک آواز روی می‌آورد، میان خود و صاحب آواز، ارتباط‌های ذهنی موثری می‌بیند. بنابراین تقلید نشانه ضعف مقلد و پذیرفتن ناتوانی خود در طراحی و خلق آواز است. از این رو رسیدن به صدای شخصی مهم‌ترین مرحله رشد هنری یک خواننده است و و راهکار پرهیز و عبور از تقلید، شناخت ویژگی‌های صوتی خود خواننده و استفاده بهینه از آن است و گاهی صدای شخصی ممکن است همانی باشد که دیگران از آن ایراد می‌گیرند. به دلیل اینکه دیگران صدای او را با صدای خوانندگان معروف مقایسه‌اش می‌کنند در حالی که این مقایسه درست نیست. بنابراین هنرجو برای رسیدن به مرحله خلاقیت و ابتکار باید خیلی آگاهانه و متفکرانه وارد عرصه شده و در این راه با تلاش و صبوری قدم بردارد.

علی شیرازی هم افزود: مشکل اصلی در آواز این چند دهه این است که تقلید نه تنها به عنوان پیش‌آموزش و مرحله گذار که دردمندانه به عنوان یک راهکار و هدف اصلی و اساسی ترویج و اصلا خود تقلید کردن آموزش داده می‌شود که نتیجه تلخ آن را در صداهای امروزی می‌بینیم. از همین رو و به سبب تاکید اشتباه و تداوم غلط این رویه، آواز این دوران به این شدت افول کرده و بر مجموعه موسیقی ایرانی و موسیقی دستگاهی تاثیر منفی گذاشته است و تردید نداریم که این میزان از افول در هنر آواز در اثر ضدآموزش تقلید رخ داده است.

از دیگر اجراهای این نشست می‌توان به خوانندگی رحیم حسین‌خانی همراه با نی امیر ستاری، همچنین آواز میثم علی‌گو در کنار سنتور سجاد سعیدی و آواز علی شیرازی در همراهی با سنتور محمدتقی ارغوانی فرد و تمبک بابک اژدری اشاره کرد.

چهارمین نشست تخصصی‌آموزشی آیین آواز زنجان با هم‌خوانی تصنیف قدیمی و نوستالژیک غوغای ستارگان توسط حاضران در سالن برگزاری به پایان رسید.

آیین آواز یک دهه است که در تهران و چند شهرستان برگزار می‌شود و محتوای آن به ارائه مباحث فنی‌تخصصی در زمینه هنر آواز به همراه تجلیل از پیشکسوتان این هنر و معرفی آوازخوانان جوان و میانسال ناشناخته یا کمترشناخته‌شده اختصاص دارد.