آسمان در امتداد شبکه؛ گام تازه ارتباطات ایران به سوی همگرایی فضایی و زمینی

به گزارش ایلنا، تحول آینده صنعت ارتباطات جهان دیگر بر مدار زمین متوقف نمی‌ماند. با ظهور شبکه‌های نسل پنجم و آماده‌سازی بسترهای نسل ششم، مرز میان ارتباطات زمینی و فضایی در حال از بین رفتن است؛ روندی که از آن با عنوان «همگرایی شبکه‌های زمینی و فضایی» یا NTN Convergence یاد می‌شود و آینده‌ای را ترسیم می‌کند که در آن پوشش شبکه دیگر محدود به دکل‌ها نیست، بلکه تا مدار پایین زمین گسترش می‌یابد.

در این مدل نوین، تلفن‌های همراه می‌توانند مستقیما با ماهواره‌های ارتباطی در مدار لئو (LEO) ارتباط برقرار کنند و در مناطقی که فاقد پوشش زمینی هستند، از بیابان‌ها و کوهستان‌ها تا آب‌های آزاد، همچنان اتصال برقرار بماند. این مفهوم در حال حاضر به یکی از مهم‌ترین محورهای توسعه شبکه در دنیا تبدیل شده و اپراتورهای بزرگ جهانی نظیر T-Mobile و Vodafone نیز همکاری با شرکت‌های ماهواره‌ای مانند Starlink و AST SpaceMobile را آغاز کرده‌اند.

در ایران نیز با پرتاب ماهواره‌های جدید و گسترش زیرساخت‌های فضایی، زمینه پیوند میان شبکه‌های زمینی اپراتورها و شبکه‌های فضایی ملی فراهم می‌شود. چنین ترکیبی می‌تواند آینده ارتباطات کشور را وارد مرحله‌ای تازه کند؛ مرحله‌ای که در آن ارتباطات سیار از مرزهای جغرافیایی و محدودیت‌های زیرساختی عبور کرده و به سمت پوشش یکپارچه ملی حرکت می‌کند.

اپراتورهای سیار کشور طی سال‌های اخیر گام‌های مهمی در توسعه لایه زمینی این شبکه برداشته‌اند. مثلا همراه اول به‌عنوان دارنده گسترده‌ترین پوشش ارتباطی کشور و پیشرو در توسعه فناوری نسل پنجم (5G)، اکنون با ایجاد بسترهای ارتباطی مبتنی بر فیبرنوری، گسترش مراکز پردازش لبه (Edge) و توسعه شبکه‌های هوشمند، زمینه لازم برای پیوند با ارتباطات فضایی را بیش از دیگران فراهم کرده است. اپراتورهای دیگر هم تا حدودی در همین مسیر و به دنبال راه‌های سرمایه‌گذاری مشابه هستند.

همگرایی شبکه‌های زمینی و فضایی در شرایط جغرافیایی و اقتصادی ایران می‌تواند دستاوردهای کلیدی به همراه داشته باشد. این رویکرد، امکان تداوم سرویس در مناطق دورافتاده و بحرانی را فراهم کرده و با ایجاد لینک‌های پشتیبان ماهواره‌ای برای دکل‌ها، تاب‌آوری زیرساخت ملی ارتباطات را در برابر حوادث طبیعی، قطعی برق و آسیب‌پذیری‌های فیزیکی افزایش می‌دهد. همچنین می‌تواند پشتیبان پروژه‌های هوشمندسازی و اینترنت اشیاء در بخش‌های کشاورزی، انرژی، حمل‌ونقل و محیط زیست باشد و ایران را به‌سمت استانداردهای نسل ششم سوق دهد که بر ادغام کامل شبکه‌های زمینی و فضایی تأکید دارد.

کارشناسان حوزه تلکام معتقدند ادغام شبکه‌های زمینی اپراتورها با لایه فضایی، نه‌تنها کیفیت پوشش و پایداری خدمات را افزایش می‌دهد، بلکه ایران را به‌سمت اقتصاد ارتباطی مقاوم و فناورانه‌تر سوق خواهد داد. در چنین افقی، اپراتورهایی مانند همراه اول که مأموریت خود را فراتر از انتقال داده و در قالب طراح تجربه دیجیتال بازتعریف کرده‌اند، می‌توانند به بازیگران کلیدی در اتصال زمین و آسمان تبدیل شوند.

به این ترتیب، همگرایی شبکه‌های زمینی و فضایی را باید نه‌فقط پروژه‌ای فناورانه، بلکه مسیر راهبردی آینده ارتباطات ایران دانست؛ مسیری که در آن، سیگنال‌ها دیگر فقط از زمین نمی‌آیند و آسمان نیز بخشی از شبکه می‌شود.