دیدار صالحی با اهالی ادبیات؛
دفتر ادبیات، شعر و زبان فارسی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی راه‌اندازی شد
دیدار نویسندگان و شاعران با سید عباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، همراه با اعلام رسمی آغاز به‌کار دفتر ادبیات، شعر و زبان فارسی، روز گذشته ۲۷ آبان در باغ زیبا تهران برگزار شد. این نشست که جمعی از نویسندگان، شاعران، ناشران و فعالان فرهنگی در آن حضور داشتند، محور گفت‌وگوها را رشدِ آموزش زبان فارسی، توجه به ادبیات کودکان و نوجوانان و جایگاه حکومتی زبان و ادبیات شکل داد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، دیدار نویسندگان و شاعران با سید عباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، همراه با اعلام رسمی آغاز به‌کار دفتر ادبیات، شعر و زبان فارسی، روز گذشته ۲۷ آبان در باغ زیبا تهران برگزار شد. این نشست که جمعی از نویسندگان، شاعران، ناشران و فعالان فرهنگی در آن حضور داشتند، محور گفت‌وگوها را رشدِ آموزش زبان فارسی، توجه به ادبیات کودکان و نوجوانان و جایگاه حکومتی زبان و ادبیات شکل داد.
افتتاح رسمی دفتر و ماموریت‌ها
محسن جوادی، معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، در افتتاحیه ضمن اعلام رسمی راه‌اندازی دفتر ادبیات، شعر و زبان فارسی، وظایف محوری این ساختار جدید را برشمرد. او توضیح داد که پاسداشت زبان فارسی و تأکید ویژه بر آموزش و یادگیری زبان برای کودکان و نوجوانان، از اولویت‌های دفتر خواهد بود و امور مربوط به شعر، داستان و تولید محتوای ادبی نیز در چارچوب این نهاد پیگیری می‌شود. جوادی همچنین بر ضرورت تولید محتوا و محصولات آموزشی برای نسل‌های نو تأکید کرد و خواستار برنامه‌ریزی عملیاتی برای ورود ادبیات به مدارس و مهدکودک‌ها شد.
ضرورت جایگاه حکومتی برای زبان و ادبیات
در بخش دیگری از مراسم، سید عباس صالحی با تأکید بر اهمیت ادبیات به‌عنوان هسته هویتی ایران اسلامی گفت که ادبیات و زبان فارسی نیازمند یک جایگاه حکومتی روشن در ساختار دولت هستند. صالحی با اشاره به نقش نهادهایی مانند خانه کتاب و مؤسسات ادبی، افزود که این نهادها باوجود کار ارزشمند، نمی‌توانند به‌تنهایی نقش هماهنگ‌کننده بین‌المللی و میان‌بخشی را ایفا کنند؛ از همین رو ایجاد دفتری با شأن اداره‌کل در ساختار دولت لازم و ضروری بوده است.
او توضیح داد که متقاعد کردن سازمان‌های مربوط برای ارتقای این دفتر به سطحی شبیه اداره کل ساده نبوده، اما اکنون این جایگاه تأمین شده تا پیگیری امور زبان و ادبیات در سطح دولت با وضوح و انسجام بیشتری انجام شود. صالحی گفت که شرح‌وظایف دفتر در حال نهایی شدن با سازمان اداری و استخدامی است و این روند کمک می‌کند تا چشم‌انداز و مسیر روشنی برای دو مسئله حیاتی ایران یعنی زبان و ادبیات فارسی ترسیم شود.
پاسخگویی به چالش‌های نوظهور: هوش مصنوعی، رسانه و ادبیات
صالحی همچنین اعلام کرد که دفتر جدید قرار است به مسائل نوظهوری مانند تأثیر هوش مصنوعی بر ادبیات فارسی، نسبت ادبیات با رسانه‌ها و معضلات مرتبط با تولید و نشر ادبیات در فضای دیجیتال نیز بپردازد. او تاکید کرد که لازم است چارچوب‌های قانونی، آموزشی و حمایتی برای مواجهه با این فرصت‌ها و چالش‌ها شکل گیرد تا زبان و ادبیات فارسی در بستر فناوری‌های نو نیز تقویت شود.
آمارها و اهمیت ادبیات در سبک زندگی مطالعه‌محور
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به نتایج تحقیق پیمایشی اشاره کرد که در آبان ماه جاری انجام شده و بر اساس آن خوانندگان اهل مطالعه بیش از پیش به داستان و شعر گرایش نشان می‌دهند. او همچنین از فروش کتاب در نمایشگاه کتاب امسال یاد کرد و گفت که از هر ده عنوان کتاب عرضه‌شده در نمایشگاه، هفت کتاب مربوط به ادبیات و داستان بوده است؛ نشانه‌ای که به گفته او گویای نقش محوری ادبیات در سلیقه مطالعاتی جامعه است.
مسائل شورای شعر تا آموزش زبان در خارج از کشور
در ادامه نشست، شماری از شاعران و نویسندگان حاضر نقطه‌نظرات و دغدغه‌های خود را مطرح کردند. ناصر فیض با انتقاد از وضعیت شورای شعر وزارت ارشاد خواستار روشن شدن تکلیف این شورا شد و گفت که بسیاری از آثاری که به شورا ارسال و رد می‌شوند به‌دلیل ضعف ادبی رد می‌شوند نه به‌خاطر سانسور؛ او تأکید کرد که نبود شفافیت و استاندارد مشخص در آرای شورای شعر موجب شده سلیقه‌های دولتی بر عملکرد شورا سایه بیندازد و این امر به ضرر شعر و ترانه کشور است.
ضرورت خروجی ملموس و آموزش ادبیات کودکان
عموزاده خلیلی با تأکید بر اهمیت شیوه و رسمِ فعالیت دفتر تازه‌تأسیس پرسید که این ساختار قرار است چه خروجی‌های مشخص و قابل اندازه‌گیری داشته باشد.
او به سخنان وزیر درباره تمرکز بر کودکان و نوجوانان ارجاع داد و هشدار داد که هرچقدر از زبان و ادبیات صحبت شود اما برنامه آموزشی عملی برای نسل جوان وجود نداشته باشد، تلاش‌ها اثربخش نخواهد بود. به باور او آموزش زبان فارسی از طریق ادبیات می‌تواند ماندگاری و نفوذ بیشتری در ذائقه کودکان داشته باشد.
نام دفتر و شمولیت شعر در ادبیات
قاسمعلی فراست به نام‌گذاری دفتر انتقاد کرد و گفت که آوردن چند واژه کنار هم—ادبیات، شعر و زبان فارسی—گمراه‌کننده است زیرا شعر بخشی جدایی‌ناپذیر از ادبیات است. او خواستار یک رویکرد یکپارچه در نام‌گذاری و ساختاردهی شد و بر تولید محتوای آموزشی ویژه کودکان تأکید کرد.
آموزش زبان فارسی برای فرزندان ایرانیان مقیم خارج
نماینده‌ای از انتشارات الهدی، فیاضی، با اشاره به نمایندگی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، وضعیت آموزش زبان فارسی برای کودکان ایرانی مقیم خارج از کشور را بحرانی توصیف کرد و گفت که نبود برنامه‌های منسجم آموزشی و ضعف منابع، سبب بروز محرومیتی فرهنگی در نسل دوم و سوم مهاجرین شده است. او بنیاد سعدی را دارای بضاعت اندک خواند و خواستار تقویت حضور و برنامه‌ریزی گسترده‌تر برای ترویج زبان فارسی در خارج شد.
فیاضی همچنین بر لزوم ترجمه معکوس آثار فارسی به زبان‌های دیگر تأکید کرد و گفت که ادبیات ایران ظرفیت تجاری‌سازی و نفوذ فرهنگی در بازارهای جهانی را دارد؛ به‌عنوان نمونه از شنیده شدن ترانه‌ها و قطعات ایرانی در آذربایجان و اثرات فرهنگیِ صادرات فرهنگی ایران مثال آورد.
هشدار درباره مهدکودک‌های دوزبانه و توجه به مناطق دورافتاده
فیاضی یکی از چالش‌های فرهنگی داخلی را رشد مهدکودک‌های دوزبانه دانست و گفت که در بسیاری از کشورها آموزش رسمی زبان دوم در مقطع مهدکودک پذیرفته‌شده نیست و این روند در ایران می‌تواند تهدیدی برای هویت زبانی کودکان باشد.
شیوا مقانلو، نویسنده و مترجم، به ضرورت ایجاد اقامتگاه‌های نویسندگان در نقاط مختلف کشور اشاره کرد و تأکید نمود که وضعیت ادبیات تالیفی در مناطق دورافتاده نیازمند توجه و سرمایه‌گذاری است؛ زیرا استقبال از آثار تألیفی در سطح کشور کاهش یافته و باید سیاست‌هایی برای حمایت از نویسندگان داخلی تدوین شود.
در پایان نشست، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بار دیگر تأکید کرد که دفتر ادبیات، شعر و زبان فارسی قرار است نقش هماهنگ‌کننده و راهبر سیاست‌های مربوط به زبان و ادبیات را در سطح ملی و بین‌المللی ایفا کند. او تصریح کرد که فرآیند نهایی شدن شرح‌وظایف و تعیین سازوکارهای اداری ادامه دارد و این دفتر باید بستری برای تعامل میان نهادها، حمایت از تولید محتوای آموزشی و پاسخگویی به چالش‌های مدرن مانند هوش مصنوعی و انتشار دیجیتال فراهم آورد.
