به گزارش ایلنا، آیین افتتاحیه نخستین همایش ملی علوم اسلامی و انسانی دیجیتال صبح پنجشنبه با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین استاد احمد واعظی، رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر عبدالحسین خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی و دکتر سیدمحمدامین آقامیری، دبیر شورای عالی فضای مجازی برگزار شد. 

در این همایش که با محوریت مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور) و با همکاری بیش از پنجاه مرکز علمی و دانشگاهی کشور برپا شده است، اندیشمندان و پژوهشگران به بررسی ابعاد نظری و کاربردی پیوند فناوری‌های نوین با علوم اسلامی و انسانی می‌پردازند. 

حجت‌الاسلام والمسلمین اکبر راشدی‌نیا، دبیر علمی همایش و رئیس پژوهشکدۀ علوم اسلامی و انسانی دیجیتال در حاشیه این رویداد در گفت‌وگو با خبرنگاران اظهار داشت: همان‌گونه که فناوری‌های نوین مسیر علم طب و نجوم را دگرگون ساختند، علوم اسلامی و انسانی نیز ناگزیر از بهره‌گیری از ابزارهای دیجیتال برای تحول و پیشرفت‌اند. 

وی با بیان اینکه فاصله گرفتن از فناوری، موجب عقب‌ماندگی حوزه‌های علمی خواهد شد، افزود: مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور با درک این ضرورت، سال گذشته و با مجوز شورای عالی حوزه‌های علمیه، پژوهشکده علوم اسلامی و انسانی دیجیتال را با هدف گسترش پژوهش‌های میان‌رشته‌ای و تربیت متخصصانی آشنا با متون اسلامی و فناوری‌های نوین تأسیس کرد. 

معاون پژوهشی مرکز نور ادامه داد: در جهان غرب بیش از نیم قرن از شکل‌گیری علوم انسانی دیجیتال و بیش از یک دهه از فعالیت جدی در عرصه علوم اسلامی دیجیتال می‌گذرد؛ ازاین‌رو تأخیر در ورود به این عرصه، ما را به مصرف‌کننده محصولات فکری غرب بدل خواهد کرد. 

وی هدف از برگزاری این همایش را ایجاد یک جریان ملی در حوزه علوم اسلامی و انسانی دیجیتال دانست و گفت: این همایش تلاشی است برای هماهنگ‌سازی مراکز علمی کشور و هم‌افزایی میان دانشگاه و حوزه در زمینه استفاده از فناوری‌های نو در مطالعات اسلامی. 

به گفته راشدی‌نیا، تاکنون یازده پیش‌نشست تخصصی در دانشگاه‌های تهران، علامه طباطبایی، تبریز، قم و رضوی برگزار و بیش از ۲۵۰ مقاله به دبیرخانه همایش ارسال شده است که پس از داوری علمی، ۸۱ مقاله برای ارائه و چاپ انتخاب شده‌اند. 

وی با اشاره به محورهای علمی همایش تصریح کرد: مبانی نظری علوم اسلامی و انسانی دیجیتال، نتایج نظری و عملی این علوم، هوش مصنوعی و علوم اسلامی و انسانی دیجیتال و نیز پژوهش‌های مروری از جمله محورهای اصلی این گردهمایی علمی است.

مراکز علمی کشور نباید صرفاً مصرف‌کننده فناوری‌های بین‌المللی باشند

 حجت‌الاسلام والمسلمین محمدحسین بهرامی، رئیس مرکزتحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نیز در این همایش، با اشاره به اهمیت همگرایی علوم انسانی با فناوری‌های نوین بیان کرد: مهم‌ترین کنفرانس سالانه اتحادیه جهانی سازمان‌های علوم انسانی دیجیتال (IDH) در سه سال اخیر، محور اصلی مباحث خود را بر هوش مصنوعی و فرصت‌ها و چالش‌های آن متمرکز کرده است و این امر اهمیت حضور فعال پژوهشگران ایرانی در این عرصه را برجسته می‌سازد. 

وی افزود: پژوهشگران و مراکز آموزشی و علمی کشور نباید خود را صرفاً بهره‌بردار مدل‌های بزرگ زبانی و چت‌بات‌های بین‌المللی بدانند و نقش محققان باید فراتر از مصرف باشد و شامل تولید ابزارها، کلیدداری آن‌ها و تزریق نگاه انتقادی و خلاقانه در توسعه فناوری‌ها باشد. 

حجت‌الاسلام والمسلمین بهرامی همچنین به ساختارها و زیرساخت‌های غرب در توسعه علوم انسانی دیجیتال اشاره کرد و گفت: در بسیاری از کشورها، دپارتمان‌ها، آزمایشگاه‌ها، انجمن‌ها، کنفرانس‌ها، نشریات و آرشیوهای دیجیتال پایه‌گذاری شده‌اند که موجب رشد و جایگاه گسترده علوم انسانی دیجیتال شده است‌و الگوبرداری از این تجربه جهانی برای کشور ما ضروری است تا از قافله توسعه عقب نمانیم. 

رئیس مرکز نور در بخش دیگری از سخنان خود، برنامه‌های جدید مرکز نور را در دو محور ساختاری و پروژه‌ای تشریح کرد وگفت: در محور ساختاری، این فعالیت‌ها شامل مشارکت در تأسیس انجمن دین و فضای مجازی، راه‌اندازی رشته دین و فضای مجازی با سه گرایش هوش مصنوعی، بازی‌های دیجیتال و حکمرانی فضای مجازی و همکاری با معاونت پژوهش حوزه علمیه قم برای آموزش هوش مصنوعی به طلاب و اساتید است. 

وی گفت: هدف نهایی این برنامه، تأسیس آکادمی هوش مصنوعی است تا نسل جدید طلاب همانند نسل پیشین با کامپیوتر، با ابزارهای هوش مصنوعی آشنا شوند. 

حجت‌الاسلام والمسلمین بهرامی تأکید کرد: حوزه علمیه و دانشگاه‌ها باید به سمت مشارکت فعال و تعیین‌کننده در معماری و استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی در تحقیقات علوم انسانی حرکت کنند و نگاه مصرف‌کننده صرف نباید حاکم باشد؛ بلکه پژوهشگران باید در تولید و شکل‌دهی ابزارهای نوین و تعیین استانداردها نقش‌آفرینی کنند. 

واگذاری علوم انسانی به سامانه‌های دیجیتال ارزش‌های ما را تهدید می‌کند

 حجت‌الاسلام والمسلمین استاد احمد واعظی، رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم در ادامه، با تبیین نسبت علم، آگاهی انسانی و فناوری‌های نوین اظهارکرد: عالمان حوزه علوم اسلامی و انسانی می‌توانند از ظرفیت‌های هوش مصنوعی برای تسریع و تسهیل فرآیندهای پژوهشی خود بهره ببرند و این موضوع نه‌تنها محل مخالفت نیست، بلکه در صورت استفاده صحیح، می‌تواند کیفیت تحقیقات را ارتقا دهد. 

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: امروز ابزارهای دیجیتال قادرند در گردآوری داده‌ها، جست‌وجوی اسناد تاریخی، و تحلیل منابع علمی کمک قابل توجهی به پژوهشگر کنند و به جای صرف وقت فراوان برای یافتن منابع، ماشین می‌تواند این مسیر را کوتاه‌تر و دقیق‌تر طی کند. 

رئیس دفتر تبلیغات اسلامی با اشاره به تحولی که فناوری‌های نو در گسترش دانش ایجاد کرده‌اند، اظهار کرد: در عصر دیجیتال، هویت جمعی دانش دگرگون شده و فضای علمی محدود به گروه خاصی نیست و اکنون همه پژوهشگران می‌توانند از سامانه‌های هوشمند برای تولید و به‌اشتراک‌گذاری دانش بهره‌مند شوند و این امر به گسترش افق‌های علمی می‌انجامد. 

عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم (ع) ادامه داد: ابزارهای دیجیتال نه‌تنها در فرایند جمع‌آوری داده، بلکه در تحلیل و حتی در مرحله ارائه پژوهش نقش‌آفرینی می‌کنند و می‌توانند چرخه کامل تحقیق را پوشش دهند، با این حال، نباید تلقی شود که فناوری قادر است جایگزین اندیشه و قوه خلاقه انسان شود؛ چراکه در نگاه حداکثری به علوم انسانی دیجیتال، این خطا رخ می‌دهد که سامانه هوشمند به‌جای عالم بنشیند، در حالی که باید در خدمت او باشد. 

استاد واعظی در ادامه سخنان خود با اشاره به نگرانی‌های ناشی از توسعه سریع فناوری‌های هوشمند تصریح کرد: در تحلیل‌های مربوط به آینده شغلی، گفته می‌شود بسیاری از مشاغل محاسبه‌گر با ظهور هوش مصنوعی حذف خواهند شد، اما پرسش اساسی این است که آیا ماشین می‌تواند جایگزین اندیشمند و عالم شود؟ پاسخ به این پرسش، وابسته به فهم ماهیت ذهن و آگاهی انسان است. 

وی با تبیین این مسئله افزود: ذهن بشر بر پایه نمادهایی که از محیط پیرامون دریافت می‌کند، فرایندهای ادراکی و تحلیلی خود را سامان می‌دهد و این نظام ادراکی قادر است داده‌های بیرونی را در شبکه‌ای از ارتباطات ذهنی بازسازی و معناپردازی کند و از همین رو، می‌توان بخشی از کارکردهای محاسباتی ذهن را به ماشین واگذار کرد؛ اما فعالیت‌های ذهنی انسان صرفاً در سطح محاسبه باقی نمی‌ماند. 

رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم یادآور شد: آگاهی انسان امری فراتر از پردازش صوری داده‌هاست و نباید ذهن بشر را به یک پردازش‌گر صرف تقلیل داد و شبکه پیچیده سلول‌های مغزی انسان در تعامل دائم با یکدیگرند و این تعامل زنده و پویا همان چیزی است که ماهیت اندیشه را از الگوریتم‌های ماشینی متمایز می‌کند. 

استاد واعظی در ادامه سخنان خود به تقسیم‌بندی کار عالم اشاره کرد و گفت: فعالیت علمی را می‌توان در چند ساحت بررسی کرد؛ بخشی از علوم انسانی جنبه توصیفی دارد و به وضعیت‌شناسی و تحلیل آماری جامعه می‌پردازد، بخشی دیگر ماهیت تحلیلی دارد و شماری از رشته‌ها نیز وجه هنجاری دارند که به بایدها و نبایدها، اخلاق، حقوق و ارزش‌ها می‌پردازند و افزون بر این، علوم انسانی نیمه‌بنیادی نیز به طراحی مسیر حرکت از وضعیت موجود به وضعیت مطلوب اختصاص دارد. 

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: در بخش‌هایی از علوم انسانی که داده‌محور و توصیفی هستند، هوش مصنوعی می‌تواند جای انسان را بگیرد و حتی در تحلیل‌های آماری و وضعیت‌شناسانه عملکرد بهتری داشته باشد، اما در حوزه‌هایی که بر خلاقیت، نوآوری و اندیشه تکیه دارند، این جایگزینی ممکن نیست؛ چراکه ماشین در چارچوب الگوریتم‌های از پیش تعیین‌شده عمل می‌کند، در حالی که ذهن انسانی می‌تواند مسیر تازه‌ای در تفکر و معرفت بگشاید. 

وابستگی مدیران به هوش مصنوعی خارجی، تصمیم‌سازی کشور را منحرف می‌کند

سپس  سید محمدآقامیری، دبیر شورای عالی فضای مجازی کشور، با اشاره به ظهور دوگانه‌های دیجیتال در حوزه‌های صنعتی و سخت‌افزاری اظهار کرد: امروز در جهان، صنایع بزرگ با استفاده از فناوری‌های شبیه‌سازی دیجیتال، محیط‌های واقعی را بازآفرینی می‌کنند تا بتوانند رفتار سامانه‌های صنعتی را پیش‌بینی کرده و فرآیندها را به حالت بهینه نزدیک سازند و این تحول، مرز میان فضای واقعی و مجازی را در حوزه صنعت از میان برده است. 

وی ادامه داد: در کنار دوگانه‌های صنعتی، اکنون دوگانه دیجیتال انسان‌ها نیز در حال شکل‌گیری است، به‌ویژه در حوزه پزشکی و داروسازی، تلاش‌هایی در جریان است تا از طریق مدل‌سازی داده‌های زیستی و رفتاری افراد، داروهای اختصاصی متناسب با ویژگی‌های هر شخص تولید شود و این روند در ظاهر علمی و مفید است، اما در عمق خود به شکل‌گیری نسخه‌ای دیجیتال از انسان می‌انجامد. 

دبیر شورای عالی فضای مجازی افزود: در این فرآیند، شناخت انسان از منظر روحیات، اخلاق و ویژگی‌های فردی به داده‌های کمی و شاخص‌های قابل اندازه‌گیری فروکاسته می‌شود و برای هر فرد، شاخص‌هایی تعریف می‌شود که ممکن است برخی ابعاد بنیادین شخصیت انسانی همچون شجاعت، ایمان یا روحیه ایثار در آن نادیده گرفته شود و این کاستی، از چالش‌های اساسی دوگانه‌سازی دیجیتال انسان است. 

وی با اشاره به تحولات رخ‌داده در عرصه مدیریت و تأثیرگذاری اجتماعی بیان کرد: امروز حضور فعال افراد در شبکه‌های اجتماعی موجب شده تا حجم عظیمی از داده‌های رفتاری و روانی در دسترس نهادهای تصمیم‌ساز قرار گیرد و همین امر امکان مداخلات اجتماعی هوشمند را فراهم کرده است، مداخلاتی که می‌تواند جوامع را به سمت رفتارها و نگرش‌های خاص هدایت کند. 

آقامیری تصریح کرد: در پروژه‌های اولیه هوش مصنوعی، یکی از دشوارترین چالش‌ها، تبدیل ویژگی‌های ارزشی و درونی انسان به داده‌های دیجیتال قابل مدل‌سازی بوده که اگر این بخش نادیده گرفته شود، خروجی سامانه‌ها به‌صورت طبیعی فاقد بنیان اخلاقی خواهد بود و تصمیم‌های تولیدشده توسط هوش مصنوعی، جهت‌دار و متأثر از منطق صرفاً آماری می‌شود. 

وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به استفاده گسترده از هوش مصنوعی در سطوح مدیریتی و تصمیم‌سازی کشورها گفت: در بسیاری از مراکز پژوهشی و مدیریتی، از هوش مصنوعی به‌عنوان دستیار تصمیم‌گیرنده استفاده می‌شود، از تحلیل داده‌ها و مرور ادبیات علمی گرفته تا پیشنهاد گزینه‌های تصمیم برای مسئولان که اگر پارامترهای پایه در این مدل‌ها به‌درستی تعریف نشود، به تدریج تمام تصمیمات مدیران و نخبگان در یک مسیر خاص الگوریتمی شکل خواهد گرفت. 

دبیر شورای عالی فضای مجازی با تأکید بر ضرورت شکل‌گیری الگوی بومی هوش مصنوعی افزود: همان‌گونه که امروز مدل‌های آمریکایی و چینی در حوزه هوش مصنوعی دارای اولویت‌ها و ارزش‌گذاری‌های متفاوت هستند، وابستگی بیش از حد به هر یک از این نظام‌ها، موجب می‌شود مدیران و محققان ما نیز به‌صورت ناخودآگاه شبیه به همان الگوهای فرهنگی و ارزشی بیگانه بیندیشند و تصمیم بگیرند. 

آقامیری خاطرنشان کرد: برای رهایی از این وابستگی، باید مدل هوش مصنوعی متناسب با باورها، ارزش‌ها و جهان‌بینی اسلامی–ایرانی خودمان طراحی شود و در صورتی که چنین الگویی موفق عمل کند، سایر کشورها نیز در تعامل با آن، به‌تدریج به سمت چارچوب‌های فکری و ارزشی ما نزدیک خواهند شد، اما این امر مستلزم آن است که بتوانیم نظام ارزش‌ها و مبانی فلسفی خود را به زبان الگوریتمی و قابل شبیه‌سازی ترجمه و مدل‌سازی کنیم. 

محدودیت تصویر شهید سلیمانی، نشانه نفوذ ارزش‌های غیردینی در هوش مصنوعی

در ادامه، حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه، دبیرشورای عالی انقلاب فرهنگی، با تبیین نسبت میان علم انسانی، آگاهی بشری و فناوری‌های نوین تصریح کرد: انسان دارای «علم حضوری» است که به ذات خود و حقایق اشیاء تعلق دارد، در حالی‌که ماشین‌ها از چنین قابلیتی بی‌بهره‌اند و با این حال، در حوزه «علم حصولی» می‌توان از ظرفیت‌های هوش مصنوعی برای دستیابی به پاسخ‌ها و تحلیل‌های دقیق‌تر بهره گرفت. 

وی با اشاره به تمایز میان «دیجیتالی‌سازی متون» و «علوم انسانی دیجیتال» افزود: آنچه در مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور انجام می‌شود، دیجیتالی کردن منابع و متون اسلامی است، اما وقتی از علوم انسانی و اسلامی دیجیتال سخن می‌گوییم، در واقع از یک حوزه میان‌رشته‌ای صحبت می‌کنیم که در آن، فناوری نه‌فقط ابزار ذخیره داده بلکه بستری برای تولید دانش و نظریه‌پردازی است. 

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی تأکید کرد: در علوم انسانی دیجیتال، می‌توان هزاران کتاب و منبع را در قالب داده‌های هوشمند به سامانه معرفی کرد و سپس از آن برای تحلیل مسائل پیچیده و ارائه راه‌حل‌های نو استفاده نمود. در این سطح، پردازش‌های متنوع و هم‌زمان هوش مصنوعی می‌تواند فرآیند نظریه‌پردازی را پشتیبانی کند. 

وی ادامه داد: محققان می‌توانند از بستر هوش مصنوعی برای سازماندهی داده‌ها، کشف الگوها و تحلیل‌های کلان بهره ببرند، اما شرط اصلی آن است که هویت هوش مصنوعی به‌درستی شناخته شود و این فناوری از دو رکن اصلی تشکیل شده است که سخت‌افزار»گ شامل پردازنده‌ها CPU و GPU که اساساً عدد و محاسبه را می‌شناسند، و نرم‌افزار که بر پایه الگوریتم‌ها و منطق کدنویسی فعالیت می‌کند. 

حجت‌الاسلام والمسلمین خسروپناه با اشاره به پیشینه تاریخی الگوریتم‌نویسی خاطرنشان کرد: مبانی اولیه هوش مصنوعی به اندیشه‌های خوارزمی بازمی‌گردد که نظام عددی و الگوریتم را پایه‌گذاری کرد و امروز نیز هوش مصنوعی بر اساس همان منطق الگوریتمی فعالیت دارد، اما پرسش اساسی این است که آیا این الگوریتم‌ها خنثی‌اند یا بر اساس ارزش‌ها و باورهای خاصی طراحی می‌شوند؟ 

وی افزود: تجربه جهانی نشان داده است که الگوریتم‌ها هرگز بی‌طرف نیستند و ارزش‌های حاکم بر طراحی آن‌ها، خروجی دانشی را که تولید می‌شود جهت می‌دهد به به عنوان نمونه، در برخی سامانه‌های هوش مصنوعی، ارائه تصویر شهید حاج قاسم سلیمانی محدود یا مسدود شده است و این مسئله نشان می‌دهد که حتی در سطح داده و تصویر نیز ارزش‌های فرهنگی و سیاسی طراحان در عملکرد هوش مصنوعی تأثیر مستقیم دارد. 

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با تأکید بر لزوم بومی‌سازی فناوری‌های هوشمند گفت: اگر داده‌ها و الگوریتم‌های ما بر مبنای فرهنگ اسلامی و ارزش‌های دینی تنظیم نشود، خروجی این سامانه‌ها نیز نمی‌تواند اسلامی و انسانی باشدو علوم انسانی دیجیتال ابزاری قدرتمند است، اما در صورتی مفید خواهد بود که مسیر تولید و تحلیل داده در آن با مبانی فکری و معرفتی ما هم‌سو باشد. 

وی در بخش دیگری از سخنان خود خاطرنشان کرد: نباید به علوم انسانی دیجیتال تنها از منظر سخت‌افزاری نگریست و درک عمیق از چیستی انسان و نسبت او با دانش، نیازمند هستی‌شناسی و حکمت‌پژوهی در عرصه دیجیتال است و از این‌رو، ما در حال پیگیری طرح‌هایی در زمینه «حکمی‌سازی دیجیتال» هستیم تا الگوهای هوش مصنوعی بر پایه فلسفه اسلامی و حکمت الهی بازتعریف شود. 

حجت‌الاسلام والمسلمین خسروپناه در پایان تأکید کرد: ورود جدی به عرصه علوم انسانی دیجیتال باید با شناخت مبانی معرفتی، فلسفی و ارزشی همراه باشد و اگر نتوانیم مدل بومی خود را طراحی کنیم، نظام دانایی آینده به‌صورت ناخواسته در چارچوب‌های فرهنگی دیگر کشورها شکل خواهد گرفت. 

بومی‌سازی هوش مصنوعی در کشور بر اساس ارزش‌های دینی ضروری است

 بهروز مینایی، عضو هئیت علمی دانشگاه علم و صنعت نیز بیان کرد: ادعای اینکه هوش مصنوعی قرار است جای انسان را بگیرد، نشان‌دهنده‌عدم شناخت دقیق انسان از سوی برخی افراد است. 

وی افزود: بسیاری از مسائل واقعی با الگوریتم قابل حل نیستند و تنها بخش محدودی از داده‌ها و زبان‌های دیجیتال توان تحلیل دارند. 

مینایی ادامه داد: مسائل نیمه‌تصمیم‌پذیر فراوانی وجود دارد که قابل احصا و شمارش نیستند و هوش مصنوعی نمی‌تواند آن‌ها را به‌طور کامل مدیریت کند. 

وی با اشاره به مطالعات جهانی در حوزه هوش مصنوعی گفت: پژوهشگران هوش مصنوعی هرگز مدعی نبوده‌اند که این فناوری جای انسان را می‌گیرد و آمارها نشان می‌دهد حدود ۹۰ میلیون شغل در دنیا تحت تأثیر هوش مصنوعی قرار می‌گیرد و ۳۰۰ هزار شغل دیگر نیز جابجا می‌شوند، اما این به معنای حذف کامل انسان از عرصه‌های کاری نیست. 

مینایی تاریخچه هوش مصنوعی را ۷۰ساله دانست و افزود: قدرت تحلیل هوش مصنوعی در سال ۲۰۱۷ از انسان پیشی گرفت و در سال ۲۰۱۸ نیز در حوزه ترجمه پیشرفت چشمگیری داشت. 

وی عنوان کرد: در سه سال اخیر، توانایی‌های مشاوره‌ای این فناوری افزایش یافته است، به‌طوری که برخی مدعی شده‌اند جای پزشک را خواهد گرفت، اما واقعیت این است که هوش مصنوعی نمی‌تواند جایگزین تخصص و قضاوت انسانی شود. 

دبیر ستاد راهبری فناوری‌های هوشمند حوزه‌های علمیه با تأکید بر وجود سوگیری‌ها در همه ابزارهای هوش مصنوعی اظهار کرد: این واقعیت نشان می‌دهد که لازم است این فناوری بر اساس ارزش‌ها و مبانی فرهنگی و دینی بومی ما توسعه یابد تا همکار و دستیار پژوهشگران باشد، نه جایگزین انسان. 

وی در پایان گفت: هوش مصنوعی ابزاری بسیار قدرتمند برای پردازش داده و تحلیل محدود مسائل تصمیم‌پذیر است، اما استفاده از آن بدون توجه به مبانی دینی، فرهنگی و اجتماعی، می‌تواند خروجی‌های آن را جهت‌دار و غیرهمسو با نیازهای بومی جامعه کند.

هوش مصنوعی باید در خدمت ارزش‌های انسانی و دینی تعریف شود

 حجت‌الاسلام والمسلمین مرتضی جوادی آملی، رئیس بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسراء همچنین با اشاره به گسترش روزافزون هوش مصنوعی در ابعاد مختلف زندگی بشر اظهار کرد: این فناوری امروز در همه عرصه‌ها برای تسهیل امور انسان‌ها وارد میدان شده است، اما آنچه اهمیت دارد، چگونگی تعریف و تنظیم مکانیسم‌های آن است که بر اساس قراردادها و مبانی نظری طراحی می‌شود. 

وی با بیان اینکه ساختار هوش مصنوعی بر پایه قراردادهای بشری و طراحی‌های هدفمند شکل می‌گیرد، افزود: این موضوع، متخصصان رشته‌های گوناگون از جمله فلسفه، فقه، جامعه‌شناسی و علوم رایانه را درگیر کرده است تا مشخص کنند این فناوری باید در خدمت چه نوع نگاه و ارزشی باشد. 

رئیس بنیاد بین‌المللی علوم وحیانی اسراء با اشاره به جایگاه حوزه‌های علمیه در تولید اندیشه و علم در جهان اسلام گفت: دغدغه اصلی حوزه‌های علمیه، بازتولید فکر و معنا در علوم انسانی و اسلامی است، در حالی که در فضای فکری غرب، بسیاری از مفاهیم دینی و اخلاقی دچار تحریف شده‌اند. 

وی تصریح کرد: به عنوان نمونه، در ادبیات رایج جهانی، مفهوم «جهاد» به‌عنوان رفتاری خشن معرفی می‌شود، در حالی که جهاد در حقیقت فرهنگی است مبتنی بر مقاومت در برابر ظلم، استکبار و سلطه‌طلبی و اگر این مفهوم از بستر فکری و فرهنگی خود جدا شود، به‌ناحق به معنای خشونت تفسیر می‌شود. 

استاد جوادی آملی با تأکید بر رسالت جدید حوزه‌های علمیه در تبیین مفاهیم دینی در عصر دیجیتال افزود: اندیشه‌های عمیق و ماندگاری که در حوزه‌های فقه، تفسیر و عرفان اسلامی تولید شده است، پایه‌گذار تحولات علمی آینده خواهد بود. 

وی خاطرنشان کرد: رهبر معظم انقلاب تأکید کرده‌اند که هر نیم‌قرن، نیازمند تفسیری نو از قرآن هستیم؛ همان‌گونه که «تفسیر المیزان» پاسخگوی نیازهای دوران خود بود، امروز «تفسیر تسنیم» برای نیمه دوم این قرن تدوین شده است و باید خود را برای تولید تفاسیر جامع‌تری در گام‌های بعدی آماده کنیم. 

استاد درس خارج فقه و اصول حوزه علمیه یادآور شد: هوش مصنوعی و فناوری‌های نوین اگر در مسیر ارزش‌های الهی و انسانی تعریف شوند، می‌توانند ابزار تعالی بشریت باشند؛ در غیر این صورت، تهی از معنا و حتی تهدیدی برای هویت انسانی خواهند شد.