قتل‌های خانوادگی مربوط به یک جغرافیای خاص نمی‌شود

میلاد بنی‌طبا، کارگردان فیلم سینمایی «مرجان» که این روزها در سینماهای کشور در حال اکران است، در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، اظهار کرد: مدت‌هاست که هر چند وقت خبری درباره یک خشونت یا قتل خانوادگی در رسانه‌ها می‌شنویم و این اخبار و قصه‌های غم‌انگیز چراهای بسیاری در ذهن من ایجاد کرد. واقعاً اتفاقی چنین هولناک در ذهن جامعه ماندگار می‌شود و من فکر کردم که باید کاری انجام داد و حداقل فیلمی درباره این اتفاقات ساخت تا اینکه قتل رومینا اشرفی اتفاق افتاد که ذهنم را بسیار درگیر کرد و با خود فکر می‌کردم که چرا این دختر باید چنین سرنوشتی داشته باشد و به اینکه چطور ممکن بود آن سرنوشت برایش پیش نیاید فکر می‌کردم و قصه‌ای درباره این موضوع در ذهنم ایجاد شد.

بنی‌طبا خاطرنشان کرد: از همان ابتدا می‌دانستم که رفتن به سراغ این سوژه و ساخت فیلم درباره چنین اتفاقی کار سختی است و ما نمونه‌اش را در سینمایمان داشتیم که آقای کیانوش عیاری فیلم «خانه پدری» را با این موضوع ساختند و سال‌ها اثرشان توقیف شد. پس از دو سال وقتی دیدم که دغدغه قتل‌های خانوادگی من را رها نمی‌کند به نقطه‌ای رسیدم که قصه را بنویسم و به سراغ خانواده رومینا اشرفی رفتم که هیچ همکاری با من صورت نگرفت و تصمیم گرفتم قصه‌ای را خودم از ابتدا بنویسم که ابعاد گسترده‌تری از این موضوع را هم دربربگیرد.

این کارگردان در ادامه اظهار کرد: چالش اول برای ساخت این فیلم پیداکردن سرمایه‌گذار بود. با افراد بسیاری صحبت کردیم و به خاطر پرریسک بودن قصه کسی با ما همکاری نمی‌کرد. من می‌توانستم فیلم را برای حضور در رویدادهای جهانی بسازم و تلخ‌ترش کنم و به سمت سینمای زیرزمینی بروم اما به طور کل مخالف این جریان هستم و قصدم این است که برای مردم فیلم بسازم و مردم کشورم فیلمم را ببینند. در نهایت تصمیم گرفتم خودم با سرمایه شخصی فیلم را بسازم و برای پروانه ساخت با اصلاحیه‌هایی روبرو شدم که در بحث و گفت‌وگویی که داشتیم مشکلات حل شد و مجوز صادر شد و فیلم را ساختیم.

بنی‌طبا تصریح کرد: قرار بود در جشنواره فجر سال گذشته فیلم را شرکت دهیم، به دلیل اتفاقاتی مثل التهابات سال ۱۴۰۱ ما نتوانسته بودیم فیلم را به طور کامل آماده نمایش کنیم و در آن زمان حتی خیلی‌ها تصمیم گرفتند که با ما همکاری نکنند و همین مسئله باعث شد که ساخت «مرجان» کمی طولانی شود، در نهایت ما در سال ۱۴۰۳ تدوین و صداگذاری و اصلاح رنگ را انجام دادیم و برای دریافت پروانه نمایش با مشکلاتی مواجه شدیم که خوشبختانه با مساعدت مسئولان در سازمان سینمایی پروانه نمایش صادر شد.

این کارگردان تأکید کرد: خیلی از دوستان به من پیشنهاد می‌دادند که با پخش جهانی، نمایش این فیلم را آغاز کنیم اما من فیلم را برای مردم ایران ساختم و ترجیح می‌دادم که «مرجان» ابتدا در ایران اکران شود. به پیشنهاد مرحوم امیر سمواتی برای حضور در جشنواره فجر ثبت نام کردیم و علی‌رغم اینکه پیگیری‌ها تا لحظه آخر نشان می‌داد که در لیست فیلم‌های جشنواره خواهیم بود این اتفاق رخ نداد، به ما گفته شد که بخشی ویژه در نظر گرفته شده که فیلم می‌تواند در این بخش اکران می‌شود اما در نهایت این اتفاق هم رخ نداد و آقای سمواتی هم به من پیشنهاد دادند که این موضوع را بیشتر پیگیری نکنم.

وی درباره اکران این فیلم سینمایی گفت: در ابتدا قرار بود که فیلم به شکل گسترده اکران شود اما باید دو یا سه سال در نوبت اکران می‌ماندیم، به هر حال ما در اولویت اکران نبودیم و اولیت با فیلم‌های جشنواره فجر یا آثار کمدی بود. به لحاظ تبلیغات هم ما فرصت چندانی نداشتیم، بسیاری از فیلم‌ها یک هفته قبل از اکران تبلیغات خود را شروع می‌کنند اما این امکان برایمان وجود نداشت و در نهایت به پیشنهاد آقای سمواتی فیلم را در گروه هنر و تجربه اکران کردیم. آقای سمواتی به ما می‌گفت که فیلم را اکران کنید و مطمئن باشید که فیلم مسیر خودش را پیش می‌رود و مخاطبش را پیدا می‌کند. ما با هنر و تجربه وارد رایزنی شدیم و فیلم در این گروه اکران شد و خوشبختانه با همکاری‌های صورت گرفته از آنجا که مشخص شد فیلم پتانسیل لازم برای جذب مخاطب را دارد پس از مدتی در پردیس‌های سینمایی بیشتری اکران شد و حالا هر چقدر زمان می‌گذرد خوشبختانه به تعداد مخاطبان فیلم افزوده می‌شود.

بنی‌طبا درباره تحقیقات صورت گرفته برای نگارش فیلمنامه «مرجان» گفت: برای تحقیق و پژوهش با بسیاری از مأموران پلیسی که با چنین پرونده‌هایی برخورد داشتند صحبت کردم، جالب است بگویم که شاید حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد قتل‌ها لحظه‌ای است و آدم‌ها در یک لحظه عصبانیت مرتکب چنین اشتباهی می‌شوند. وقتی به این نتایج رسیدم با خودم به این موضوع فکر می‌کردم که یک مکث در لحظاتی خاص می‌تواند جلوی یک فاجعه را بگیرد. به همین دلیل من در روایت این قصه به دنبال انگیزه جدی برای قتل نبودم، من آدمی را نشان دادم که ثبات شخصیتی ندارد و بدون انگیزه جدی مرتکب جنایت می‌شود.

وی افزود: طبق تحقیقات من بسیاری از قتل‌های خانوادگی هم قتل‌های آنی هستند و در لحظه‌ای ممکن است فردی خون جلوی چشمانش را بگیرد و جنایتی رقم بزند. من این فیلم را ساختم تا کسانیکه ممکن است مرتکب چنین اشتباهاتی شوند در این مواقع تا جای ممکن به عواقب کار خود فکر کنند. از طرفی «مرجان» نقش جامعه در این فجایع را نیز به تصویر می‌کشد. در فرهنگ ما بحث آبرو یک موضوع بسیار مهم است، در این فیلم می‌بینیم که جامعه چقدر در سوق دادن افراد به چنین اشتباهاتی می‌تواند نقش داشته باشد و یکی دیگر از اهدافی که من در این قصه دنبال می‌کردم این بود که به مخاطبانم بگویم یک جمله ساده شما که می‌تواند از نظر خودتان بی‌اهمیت جلوه کند چطور می‌تواند بر یک فرد تأثیر بگذارد و انباری باروت را روشن کند.

این کارگردان درباره روایت قصه «مرجان» در شهر تهران، اظهار کرد: این نوع قتل‌ها را نمی‌توان مختص جغرافیای خاصی دانست، بسیاری از قتل‌های خانوادگی در شهرها رخ می‌دهد و اصلاً ما نمی‌توانیم آن را مربوط به بافت روستایی بدانیم. در این سال‌ها قتل‌هایی اینچنین در شهرها هم رخ داده و اخبارش را شنیده‌ایم. برخی بر این عقیده‌اند که دوره این حرف‌ها و دغدغه‌ها گذشته اما واقعیت این است که ما حتی در شهرهایی مثل تهران هم همچنان شاهدش هستیم و بر هیچکس پوشیده نیست که سالانه چندین خبر از چنین اتفاقی می‌شنویم. من سعی کردم موضوع این فیلم را در گستره وسیعی از جامعه ببینم.

وی افزود: من سعی کردم با این فیلم حرف بخشی از زنان جامعه را مطرح کنم اما بازخوردهایی شاهد بودم که به نظر می‌رسد مردان هم باید «مرجان» را ببینند. من مدعی نیستم که یک شاهکار خلق کرده‌ام اما فیلمی ساختم که حرفی برای گفتن دارد و لازم است دیده شود و مطمئناً دیدن آن فقط جنبه سرگرمی و تفریح ندارد. به نظر من «مرجان» را می‌توان اثری آموزنده دانست. اگر کوچکترین اتفاقی برای یکی از ما رخ دهد همه در اعتراض به وضعیت جامعه پست و استوری می‌گذاریم اما برای دیده شدن فیلمی که سعی دارد به جامعه‌اش کمک کند و جلوی اتفاقات تلخ را بگیرد، هیچ کاری انجام نمی‌دهیم. من بر این عقیده‌ام که «مرجان» می‌تواند مخاطبش را در موقعیتی که ممکن است تصمیمی خطرناک بگیرد به لحظه‌ای درنگ و عملکردی منطقی‌تر دعوت کند و اگر این فیلم بتواند برای چند نفر این کار را انجام دهد و از فاجعه جلوگیری کند من رسالت خود را از ساخت آن به خوبی انجام داده‌ام.

بنی‌طبا در پایان تأکید کرد: امیدوارم «مرجان» بیشتر دیده شود، ما امکان تبلیغات محیطی و تلویزیونی و ماهواره‌ای نداریم و دغدغه من از بیشتر دیده شدن این اثر مالی نیست، من فقط می‌خواهم با این فیلم بتوانم تأثیری مثبت در جامعه‌ام داشته باشم. «مرجان» را به همه کسانی تقدیم می‌کنم که قربانی خشونت شدند و امروز فقط از آن‌ها یک نام و خاطره مانده است. کشور ما کشور بزرگی است، نام ایران به خودی خود یک نام قدرتمند است که هزاران سال تمدن در خود دارد و اتفاقاتی مثل قتل خانوادگی نباید در این سرزمین رخ دهد و امیدوارم «مرجان» بتواند قدمی در این راه بردارد.