مبارزه با رنگ!
گرافیتیکاران فلسطینی؛ صدایِ خیابانیِ یک ملت در محاصره+آثار

هنر گرافیتی در فلسطین، برخلاف بسیاری از نقاط جهان که بهعنوان نوعی خردهفرهنگ شهری یا ابزار زیباسازی استفاده میشود، از ابتدا شکل اعتراضی، سیاسی و مقاومت داشته است.
به گزارش خبرنگار ایلنا، هنر گرافیتی را باید یکی از جریانهای اعتراضی در طول تاریخ دانست. هنری که معمولا مورد تایید قوانین کشورها نیست و به بیان مسائلی میپردازد که مطرح کردنشان گاها برای هنرمند تاوان دارد. حال در این میان هرچه محیط و پیرامون هنرمند درگیر جریانها و حوادث بیشتری باشد دغدغه هنرمند گرافیتیکار جدیتر است و مجازات سنگینتری از سوی قانون انتظارش را میکشد.
یک تصویر گرافیتی بر دیوار غزه
فلسطین را باید در طول تاریخ آبستن حوادث بسیار دانست. هنر خیابانی در فلسطین چیزی فراتر از زیباسازی دیوارهاست. گرافیتی فلسطینی یک سلاح بصری است؛ نوعی اعتراض خاموش، ثبت تاریخ و زبانی برای بیان رنج، مقاومت، هویت و امید. از انتفاضهها گرفته تا اشغالگری و محاصره، گرافیتی همواره در کنار مردم فلسطین بوده است؛ گاه بهصورت شعار، گاه بهشکل پرترهای از شهید، و گاه تصویری از کبوتر صلحی با جلیقه ضدگلوله.
سربازان صهیونست و یک اثر گرافیتی ضداسرائیل در بحبوحه جنگ
یک اثر از نقاش و گرافیتیکار فلسطینی سلمان منصور
زمینهی تاریخی: از انتفاضه تا هنر خیابانی مدرن
در دهه ۱۹۸۰ و انتفاضه اول بود که گرافیتی به عنوان ابزار مقاومت غیرمسلحانه، با نوشتن شعارهای ضد اشغالگری بر دیوارهای شهرها آغاز شد. بسیاری از آنها شبانه و زیر نور چراغقوه ایجاد میشدند؛ چرا که خطر بازداشت توسط نیروهای اسرائیلی همیشه وجود داشت. در این مقطع همچنین شعارهایی علیه اشغال، یادبود شهدا، اعلامیههای مردمی و پیغامهای سازمانهای مقاومت با اسپری بر دیوارهای اردوگاهها، کوچهها و خیابانها نوشته میشد.
یک اثر گرافیتی با موضوع اسارت فلسطینیها و قلاب سنگ در دست جوانی دیگر که نماد مبارزه است
یک تصویر هنری بر دیوار یکی از خانههای ویران شده فلسطینیها توسط ارتش غاصب اسرائیل/ کودکان بزرگترین قربانیان جنگ هستند
در دهه ۱۹۹۰ پس از توافق اسلو با تضعیف فضای انقلابی، گرافیتی کمتر شد اما هنرمندان جوان فلسطینی، تجربههای بصریتر و تصویریتر خود را آغاز کرده بودند.
در انتفاضه دوم (سال 2000) بود که هنرمندان گرافیتیکار عرب به دلیل استمرار درکار و حضور در میدان حرفهایتر شدند و تصویرهای قابل قبولی از پرتره شهدا، نقوش سنتی، اشارات مذهبی و ملیگرایانه در ترکیب با هنر مدرن ارائه دادند.
از ۲۰۰۲ به بعد و پس از ساخت دیوار حائل توسط توسط رژیم صهیونیستی، موج جدیدی از گرافیتی شکل گرفت. دیری نگذشت که این دیوار با طول بیش از ۷۰۰ کیلومتر به بوم مقاومت تبدیل شد. هنرمندان فلسطینی و بینالمللی مثل بنکسی (Banksy) آثار نمادینی روی این دیوار خلق کردند که در رسانههای جهانی بازتاب گسترده داشت. این دیوار در ظاهر ابزار جدایی و کنترل جغرافیایی است اما در اصل بدل به بزرگترین بوم اعتراضی زنده در خاورمیانه شده است.
بخشی از دیوار حائل در کرانه باختری/جوان فلسطینی در حال سنگپرانی به آن سوی دیوار
پرنده صلح نقش بسته بر دیوار شهر در حالی که شهروندی عادی از کنار آن میگذرد
از دهه ۲۰۱۰ به بعد گسترش رسانهای باعث شد گرافیتی فلسطینیها بیش از قبل مورد توجه قرار گیرد. با ظهور اینستاگرام و شبکههای اجتماعی، آثار هنری خیابانی فلسطینی از کوچههای بیتلحم و اردوگاه جبالیا به جهان معرفی شدند. هنرمندان زن، هنرمندان جوان و گروههای ناشناس با زبان گرافیتی روایتگر درد، امید و مقاومت شدند.
فیلمی که صفحه رسمی گرافیتیکاران فلسطینی منتشر کرده است
گرافیتی در فلسطین، نه یک هنر تزئینی، بلکه تجلی «فرهنگ مقاومت» است. هنرمندان فلسطینی با قلممو و اسپری، تاریخ معاصر کشور خود را مینویسند؛ بر دیوارهایی که برای ساکتکردن آنها ساخته شده بود، فریاد میزنند. آنها از طریق این هنر نهتنها شهرهای خود، بلکه وجدان جهانی را هدف گرفتهاند.