زرگر در گفت‌وگو با ایلنا مطرح کرد؛
عربستان چه اهرم‌هایی برای کاهش تنش در منطقه دارد؟
یک استاد دانشگاه گفت: بن سلمان، ولیعهد عربستان، که قدرت قابل توجهی دارد و روابط دوستانه‌ای با رئیس‌جمهور ترامپ و ایالات متحده برقرار کرده است، می‌تواند درخواست‌ها یا توصیه‌هایی را برای میانجگری میان ایران و آمریکا مطرح کند، این احتمال وجود دارد چون عربستان اهرم‌های سیاسی هم در منطقه دارد و این موضوع برای آمریکا دارای اهمیت است.
علی‌اصغر زرگر کارشناس ارشد روابط بین‌الملل در رابطه با نامه‌ای که رییس‌جمهور به بن سلمان ولیعهد عربستان سعودی ارسال کرده است و احتمال میانجگیری این کشور در روابط میان ایران و آمریکا، گفت: این نامه ممکن است شامل بندهایی باشد که به موضوع حجاج و حج تمتع مربوط می‌شود. اما در دنیای سیاست معمولاً اهداف و محتوای نامه‌ها به‌طور کامل افشا نمی‌شود. با این حال آقای بن سلمان، ولیعهد عربستان که قدرت قابل توجهی دارد و روابط دوستانه‌ای با رئیس‌جمهور ترامپ و ایالات متحده برقرار کرده است، می‌تواند درخواست‌ها یا توصیه‌هایی را مطرح کند، این احتمال وجود دارد چون عربستان اهرم‌های سیاسی هم در منطقه دارد و این موضوع برای آمریکا دارای اهمیت است.
کشورهایی که بی‌طرف نیستند هم گاهی نقش میانجیگری را ایفا می‌کنند
وی ادامه داد: عربستان سعودی به‌عنوان یک کشور بی‌طرف نمی‌تواند به‌راحتی میان دو دشمن تاریخی، یعنی ایران و آمریکا، میانجیگری کند. معمولاً کشور یا سازمانی که می‌خواهد میانجیگری کند، باید از ویژگی بی‌طرفی برخوردار باشد. با این حال، در دیپلماسی معاصر، کشورهایی که بی‌طرف نیستند هم گاهی نقش میانجیگری را ایفا می‌کنند؛ به‌عنوان مثال، ایالات متحده و کشورهای اروپایی در میان اسرائیل و حماس یا برخی کشورهای عربی به این نقش پرداخته‌اند. بنابراین خیلی خارج از عرف نیست که دولتی که دوست یکی از طرف‌های خصم است، میانجیگری کند.
عربستان به دنبال تنش در منطقه نیست
ریاض اهرم‌هایی دارد که می‌تواند برای کاهش تنش از آن‌ها استفاده کند
این تحلیل‌گر مسائل بین‌الملل با بیان اینکه اگر عربستان سعودی بتواند به‌عنوان میانجی برای مذاکرات آتی یا هرگونه توافق و تنش‌زدایی میان ایران و آمریکا عمل کند، این امر می‌تواند به‌عنوان یک فرصت برای کاهش تنش‌ها محسوب شود، تصریح کرد: دلایل مختلفی وجود دارد که نشان می‌دهد عربستان سعودی در موضعی است که می‌تواند این نقش را ایفا کند. یکی از این دلایل موقعیت جغرافیایی عربستان در خلیج فارس است که تنش‌ها و جنگ‌ها بر خود این کشور هم تاثیراتی به همراه دارد. به‌عنوان مثال، اگر در خلیج فارس جنگی رخ دهد، این مسئله می‌تواند تأثیرات اقتصادی و برنامه‌های توسعه عربستان را تحت تأثیر قرار دهد. اگر آتشی در منطقه آغاز شود دامن‌گیر عربستان هم می‌شود.
وی اضافه کرد: دلیل دیگر این است که عربستان سعودی اهرم‌هایی در برابر ایالات متحده و ترامپ دارد. از طرفی از او خواسته شده سرمایه‌گذاری‌های عمده‌ای در ایالات متحده انجام دهد، همچنین عربستان هم درخواست‌های زیادی برای خرید تسلیحات به ارزش بالای ۱۰۰ میلیارد دلار دارد. این درخواست‌ها شامل خرید هواپیماهای پیشرفته و سایر سلاح‌ها است. بنابراین، این اهرم‌های مالی و نظامی می‌تواند به عربستان سعودی کمک کند تا در زمینه سیاسی هم درخواست‌هایی را مطرح کند و تنش‌ها را به حداقل برساند.
عربستان به دنبال افزایش جایگاه دیپلماتیک خود است
زرگر با تاکید بر این موضوع که عربستان برادر بزرگ کشورهای عربی حوزه خلیج فارس است، بیان کرد: عربستان سعودی ممکن است به دنبال تقویت جایگاه سیاسی خود در سطح بین‌المللی باشد تا به عنوان یک کشور رابط صلح در صحنه جهانی شناخته شود. همان‌طور که رهبران کشورهای دیگر مانند ترکیه در پی تقویت جایگاه خود هستند، عربستان هم می‌تواند به‌عنوان یک میانجی در ایجاد صلح و کاهش تنش‌ها در منطقه عمل کند. این جاه‌طلبی‌ها معمولاً در میان رهبران کشورهای منطقه وجود دارد، حتی اگر خلاف میل باطنی آن‌ها باشد.
به نظر نمی‌رسد پیوستن سعودی‌ها به پیمان ابراهیم به‌طور واقعی محقق شود
این کارشناس ارشد حوزه خاورمیانه در توضیح رویکرد عربستان نسب به توافق ابراهیم و تاثیری که پیوستن سعودی‌ها به این توافق بر ایران خواهد داشت، تشریح کرد: عربستان سعودی بارها اعلام کرده است که در صورتی که بخواهد روابط خود را با اسرائیل به‌صورت عادی درآورد و روابط دیپلماتیک با این کشور برقرار کند، باید اسرائیل کشور فلسطین را به رسمیت بشناسد و مسئله دو کشوری را به‌طور صریح بپذیرد. به‌عبارتی، این امر باید به‌طور عملی انجام شود. اما اسرائیل به‌ویژه در روزهای اخیر اعلام کرده است که به هیچ وجه با ایجاد یک دولت فلسطینی موافقت نخواهد کرد و اجازه نخواهد داد که این امر محقق شود. بنابراین، عادی‌سازی روابط بین عربستان و اسرائیل و پیوستن به پیمان ابراهیم برای عربستان غیرممکن به نظر می‌رسد.
زرگر اضافه کرد: با توجه به شخصیت غیرقابل پیش‌بینی آقای ترامپ و تأثیرگذاری او بر دولتمردانی مانند ولیعهد عربستان زیاد است و اینکه این کشورها باید در مقابل تهدیدها و درخواست‌های ایالات متحده گوش به فرمانش باشند، امکان دارد توافق‌هایی در این زمینه صورت گیرد. اما به نظر نمی‌رسد در کوتاه‌مدت و میان‌مدت، روابط بین عربستان و اسرائیل و پیوستن به پیمان ابراهیم به‌طور واقعی محقق شود، مگر اینکه این موضوع تنها روی کاغذ باشد.
موافقت ترامپ با فروش اف-35 به عربستان اهرم فشار آمریکا بر آن‌ها است
وی با اشاره به این نکته که ترامپ یک اهرم قدرتمند بر ولیعهد عربستان دارد و آن هم موافقت او با فروش هواپیماهای اف-35 به عربستان است، گفت: علیرغم میل باطنی اسرائیل، به‌نظر می‌رسد که ترامپ موافقت کرده است که دو اسکادران از این هواپیماها را به عربستان بفروشد. این موضوع می‌تواند به‌عنوان یک اهرم قدرتمند عمل کند، به شرط آنکه عربستان رابطه خوبی با اسرائیل داشته باشد و از این تسلیحات علیه اسرائیل استفاده نکند. این موضوع می تواند اهرم قدرتمندی برای فشار بر ولیعهد باشد که این توافقات را به‌صورت رسمی انجام دهد.
در سیاست‌های شرقی خود دقت کنیم
این استاد روابط بین الملل در پاسخ به این سوال که تأثیر این تحولات بر ایران چه خواهد بود، تصریح کرد: به‌نظر من، این موضوع تأثیر چندانی بر ایران نخواهد داشت. با توجه به تحریم‌هایی که علیه ایران اعمال شده و همچنین دستور جدید ترامپ که به‌دنبال تحریم‌های اضافی برای کسانی است که با روسیه تجارت می‌کنند و نام ایران هم در این میان ذکر شده است، ایران باید در استقلال اقتصادی خود و سیاست‌هایش در راستای شرق و همسایگان توجه کافی داشته باشد.
وی خاطرنشان کرد: روابط کشورهای عربی با اسرائیل بستگی به نوع سیاست خارجی و داخلی ایران دارد که چگونه عمل کند تا این اتفاقات تاثیرات کمتری داشته باشد. اما در عین حال، مشاهده می‌شود که وقتی اسرائیل به ایران حمله می‌کند، نه‌تنها ناتو از او حمایت می‌کند، بلکه کشورهای عربی مانند عربستان و عمان و حتی عراق و سوریه هم به‌نوعی از او حمایت می‌کنند. بنابراین، اگر زمانی این کشورها بخواهند به‌عنوان اعضای پیمان ابراهیم عمل کنند، تهدیدات اسرائیل نسبت به ایران بیشتر خواهد شد و این امر قابل انکار نیست.
